دغدغه‌های فعالان چاپ سه‌بعدی

در نخستین نمایشگاه چاپگرهای سه‌بعدی، تولیدکنندگان و خدمات‌دهندگان حوزه چاپ سه‌بعدی خواسته‌های متفاوتی داشتند.

نوپانا: نخستین همایش چاپگرهای سه‌بعدی در ایران، توسط ستاد «توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته» معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با همکاری کانون 3Dfast، در روزهای ۱۱ تا 13 اردیبهشت ماه امسال برگزار شد. هدف از این همایش گردهم‌آوری فعالان و کار‌آفرینان این صنعت با مخاطبان بالقوه و بالفعل آن و همچنین دیدار با مسئولان و سرمایه‌گذاران این حوزه بود.

سید امیر غفاری، دبیر علمی جشنواره درباره هدف این همایش در جمع خبرنگاران توضیح داد: تلاش ما این بود که بر اساس ضرورت‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور، فعالان این حوزه را گرد هم جمع کنیم؛ چرا که پیش ‌از این شاهد فعالیت‌های پراکنده در این حوزه بودیم، اما بعد از تشکیل ستاد، ساماندهی فعالیت‌ها یکی از اولویت‌ها شد.

او ادامه داد: بنابراین شرکت‌های فعال در حوزه چاپ سه‌بعدی شناسایی، مشکلات آنها مشخص شد و در نهایت مقرر شد تا اولین گردهمایی فعالان این عرصه با برگزاری این جشنواره در سه بخش مسابقه، نمایشگاه و سخنرانی‌های علمی انجام شود.

بنابراین تمام غرفه‌های حاضر در نمایشگاه در مسابقه شرکت کردند. مسابقه در سه بخش چاپگرهای فیلامنتی (FFF)، رزینی (DLP/SLA) و پودری (SLS/SLM) برگزار شد. معیارهای داوران کیفیت، سرعت، خدمات پس از فروش و رابط کاربری و قابلیت‌ها بود.

در مجموع سی شرکت دانش‌بنیان در نمایشگاه شرکت کردند، با دستگاه‌های شرکت‌های مختلف در شهرهای دیگر آشنا شدند، به بازار محصول بیشتر و بزرگتری دسترسی پیدا کردند و برخی هم پس از آشنایی اولیه، تصمیم به همکاری‌ گرفتند. با این همه، هرکدام از این شرکت‌ها دغدغه‌های متفاوتی داشتند و مسیری متفاوت را تا چاپگرهای سه‌بعدی طی کرده‌اند.

به جای بازاریابی، بازارسازی می‌کنیم

سینا منصوری، مدیر فنی و مهندسی شرکت فن‌آفرینی آلتون در اصفهان است. به گفته منصوری، شرکت آلتون سالها در زمینه طراحی و ساخت ماشین‌آلات فعالیت داشته و محصولاتی مانند پمپ کمپرسور، خط لوله و موارد مشابه تولید می‌کرده است. اما بحث نمونه‌سازی و ارائه کار پیش از تولید، آنها را به صنعت چاپگرهای صنعتی سوق داد. او در گفت‌وگو با خبرنگار نوپانا گفت: ما فعالان حوزه مکانیک، زمانی که اطلاعات یک سازه را می‌بینیم، به راحتی می‌توانیم اجزا و ساختار آن را در ذهن خود تصور کنیم، اما این مسئله برای افرادی که دستی در این حوزه ندارند سخت است. آنها نمی‌توانند ببینند محصول سفارش داده شده به چه شکلی در خواهد آمد. همچنین، گاه در مورد اندازه و رنگ و جنس و ارتفاع به اختلاف برمی‌خوریم. در نتیجه این نیاز احساس می‌شد که بتوانیم از یک نمونه پیش از تولید محصول اصلی استفاده کنیم.

شرکت آلتون کمی بعد، چاپگرهای سه‌بعدی را تهیه کرد. اما این دستگاه‌ها توانست بازار جدیدی برای این شرکت به وجود بیاورد. منصوری در توضیح سایت 3Dsho گفت: اکنون سایتی داریم به نام 3Dsho، بدون w به معنی 3D بشو. این سایت سه بخش دارد که هر کدام برای مخاطبین ما رد یک حوزه از بازار است. در بک بخش از این سایت، امکان آپلود فایل وجود دارد. افرادی هستند که طرح سه‌بعدی خودی را طراحی کرده‌اند، اما دستگاه پرینتر ندارند. آنها می‌توانند در سایت، ضخامت سازه، ارتفاع، نوع ماده، وزن و همه ویژگی‌های آن را انتخاب کنند. ما تعرفه‌هایی در نظر گرفته‌ایم که با استفاده از آنها قیمت با هر انتخاب مشخص می‌شود. یعنی کاربر با هر تغییری که در سازه خود به وجود می‌آورد، می‌تواند تغییر قیمت را مشاهده کند. در نهایت فایل را ارسال می‌کند و می‌تواند سازه مورد نظرش را هر کجای ایران که باشد، ظرف مدت سه روز دریافت کند.

او ادامه داد: برخی مشتریان دیگر هستند که چیزی طراحی نکرده‌اند و دنبال محصولات آماده هستند. برای آنها فروشگاهی در نظر گرفته شده که تنوع گسترده ای دارد. از دکوراسیون و معماری گرفته تا هنر و سرگرمی، همه در سایت موجود هستند. در اینجا تلاش شده محصولاتی داشته باشیم که در بازار پیدا نمی‌شود. قیمت محصولات کف و سقف ندارد و آنها می‌توانند همان محصول را به بخش آپلود ببرند و ویژگی‌های آن را تغییر دهند.

بخش سوم، مشتریانی هستند که محصول مخصوصی می‌خواهند که در فروشگاه وجود ندارد. طراحان ما با آنها تماس خواهند گرفت و بعد از یک هماهنگی در مورد سازه، محصول برای آنها ساخته و ارسال می‌شود. برای مثال مهندس الکترونیکی است که دنبال یک بورد خاص با ویژگی‌های معین است.

مشتریان این شرکت، حوزه صنایع کلان را تشکیل نمی‌دهند، چرا که برای قالب‌سازان کلان هزینه دستگاه تفاوتی ندارد. اما برای شرکت‌هایی که تعداد محدودی قالب لازم دارند، فناوری چاپ سه‌بعدی بسیار مقرون به صرفه است.

منصوری که مهندس صنایع پلیمر است، درباره چالش‌های پیشِ‌روی این حوزه گفت: بزرگترین چالش، شناخت ناکافی ما از بازار و بازار از ما است. این صنعت در کشور تازه است و نمی‌توان مانند دیگر صنایع، با یک استعلام از گمرک یا آمار پروانه‌های فعالیت، بازار را پیدا کرد. به همین خاطر ما نمی‌توانیم کسب وکار مشخص داشته باشیم و در نتیجه به جای بازاریابی، بازارسازی داریم.

با این حال، به عقیده او آینده این صنعت روشن است. منصوری در این زمینه توضیح داد: تا 10 سال پیش، کسی به حوزه خرید و فروش آنلاین توجه یا اعتمادی نداشت. اما اکنون این حوزه بخش گسترده ای از بازار را در دست خود گرفته است. مسئله چاپگرهای سه‌بعدی هم همین است. صنعت زمانی در میان بازار جا می‌افتد که قابلیت مقایسه داشته باشد. زمانی که صاحبان صنایع، بتوانند قالب‌های سه‌بعدی و محصولات ساخته شده این فناوری را با نمونه‌های سنتی مقایسه کنند، مشتری این صنعت خواهند شد.

(همچنین بخوانید: نخستین نمایشگر سه‌بعدی پزشکی)

در آینده هر خانه یک چاپگر سه‌بعدی دارد

مینا مشهدیان، رئیس هیئت مدیره شرکت آپا، در گفت‌وگوی خود با خبرنگار نوپانا، چشم‌انداز متفاوتی را مطرح کرد. شرکت آپا از ابتدا با هدف استفاده از فناوری‌های های‌تک (hightech) تشکیل شد. این شرکت از زمان افتتاح خود، وارد صنعت چاپگرهای سه‌بعدی شد و دو نوع چاپگر FDM و DLP را وارد کرد. به گفته مشهدیان، آپا در زمینه تولید داخلی چاپگرهای FDM به خودکفایی رسیده است و دستگاه‌های خیلی کوچک تا خیلی بزرگ این نوع چاپگر را تهیه می‌کند.

مشهریان در این زمینه توضیح داد: دستگاه FDM کوچک ما که محصولات 15 در 15 تولید می‌کند، برای مصارف تحقیقاتی و دانش‌آموزی تولید می‌شود و دستگاه FDM مانستر ما بزرگترین چاپگر سه‌بعدی ایران یا شاید جهان است، چرا که 19 سانتی‌متر از ابعاد بزرگترین چاپگر هم بزرگ‌تر است. این دستگاه برای ساخت تولیدات غول‌پیکر صنعتی استفاده می‌شود.

دستگاه دیگر آنها، چاپگر DLP یک سال است که توسط صنعتگران این شرکت ساخته شده و اکنون در زمینه طلاسازی و دندانسازی فعالیت می‌کند. مشهدیان در زمینه این دستگاه توضیح داد: صنعت جواهرسازی سنتی بسیار ارزشمند و قابل تقدیر است. با این حال، با فناوری این چاپگر، می‌توان جواهرات را در قالب‌های مشخص و شخصی‌سازی شده با هزینه پایین و زمان کم تولید کرد.

به عقیده او، آشنایی مردم و بازار با این دستگاه خوب و مناسب بوده است. رئیس هیئت مدیره آپا توضیح داد: در آینده نزدیک در هر خانه ای یک چاپگر سه‌بعدی خواهد بود. علاوه بر آشنایی مردم با این فناوری، صاحبان صنعت نیز با این بازار آشنایی کافی دارند. فناوری سه‌بعدی بسیار مقرون به صرفه و سریع است و به راحتی می‌تواند جایگزین تکنولوژی قدیمی باشد. استقبال از این فناوری در ایران و جهان، تضمین شده است و از این بابت برای ما نگرانی وجود ندارد.

نگرانی این شرکت اما، موضوع حمایت‌های دولتی بود. مشهدیان در این زمینه توضیح داد: همه دستگاه‌های تولید شده در شرکت، نشان ثبت اختراع دارند و همه پروسه‌های قانونی را برای دریافت عنوان دانش‌بنیان طی کردیم و در نهایت پس از پیگیری‌های زیاد، شرکت، دانش‌بنیان در نظر گرفته شد. اما پس از مدتی، بدون اطلاع قبلی، نام شرکت را از فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان کشور حذف کردند و پیگیری‌های ما هم به نتیجه نرسید.

به عقیده او، حمایت دولت می‌تواند مسیر رشد شرکت‌ها را تسریع کند و توضیح داد: دستگاه خارجی چاپگر FDM مانستر ما در کشور 230 میلیون قیمت دارد، در صورتی که ما نسخه ایرانی آن را به قیمت 90 میلیون تومان به فروش گذاشته‌ایم. اگر حمایت دولتی پشت این دستگاه باشد، تولید انبوه آن بسیار راحت‌تر انجام می‌شود و قیمت دستگاه می‌تواند پایین‌تر هم بیاید. در این صورت ما از چاپگرهای خارجی بی‌نیاز خواهیم شد. ما مخالف بازار نیستیم، اما اگر از محصولات داخلی حمایت شود، هم مصرف‌کنندگان سود بیشتری می‌برند و هم تولیدکنندگان. با این حال، با وجود گفته‌های مدیران نهادهای دولتی مبنی بر حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، ما تاکنون هیچ حمایتی از هیچ نهاد دولتی دریافت نکرده‌ایم و صفر تا صد این محصولات با سرمایه شخصی و بخش خصوصی ساخته شده است. حمایت‌ها نباید تنها روی کاغذ و در حرف باشند و عملی شدن آنها برای پیشرفت این حوزه ضروری است.

(همچنین بخوانید: با خانه خود سفر کنید)

کمبود آگاهی در بازار هدف

شرکت پرگاس تندیس البرز نیز کارکردی مشابهی با شرکت‌های مذکور داشت. آنها هم چاپگر و اسکنر تولید می‌کردند و هم دستی در تولید تندیس‌ها و سازه‌های سه‌بعدی داشتند. وحید البرزی، مدیرعامل این شرکت، درباره کارکرد آن گفت: ما کار خود را با وارد کردن یک دستگاه شروع کردیم، ولی اکنون روی ساخت پرینتر و اسکنر تمرکز بیشتری داریم.

مخاطبان این شرکت، فعالیت متفاوتی داشتند. به گفته البرزی، اسکنرها بیش از چاپگرها مخاطب دارند و این شرکت در حال حاضر اسکنر بیشتری تولید می‌کند. البرزی در این زمینه توضیح داد: ما سفارش‌های مختلفی از شهرستان‌ دریافت کرده‌ایم. آنها ترجیح می‌دهند اسکنر داشته باشند تا بتوانند تصویر را تهیه کنند و سازه را ما تولید کنیم. چرا که اسکنر ارزان‌تر و کار با آن ساده‌تر است.

مدیرعامل این شرکت در مورد بازار هدف گفت: هر شرکتی، خواسته مخصوص به خودش را دارد. ما از شیراز سفارش برای مرمت آثار باستانی دریافت می‌کنیم، در حالی که تبریز، برای مدلینگ سفارش دارد و مشهد هم صنعتی و مهندسی بنا سفارش می‌دهد.

اما بزرگترین چالش برای این شرکت، آگاهی ناکافی متخصصان بود. البرزی گفت: زمانی که ما برای سفارش کار به آتلیه‌ها مراجعه می‌کنیم، آنها اصلاً خدمات چاپگرهای سه‌بعدی را باور نمی‌کردند یا با طراحان انیمیشن صحبت می‌کنیم و با کار ما آشنایی ندارند. بنابراین هر بار مجبور هستیم برای همه از ابتدا توضیح دهیم چه خدماتی می‌توانیم ارائه دهیم و چه نوع سفارشاتی قبول می‌کنیم.

البرزی در مورد حمایت‌ دولتی گفت: شاید تولید تندیس و مجسمه حمایت دولتی نیاز نداشته باشد، اما تولید انبود اسکنر و چاپگر به حمایت دولتی نیاز دارد تا بتواند جای خود را در بازار مستحکم کند.  

قسمت اول این گزارش را اینجا مطالعه کنید

(همچنین بخوانید: تغییر شکل پلیمرهای پرینت شده)