مشکلات بر سر راه کسب‌وکارهای نوپا در ایران

محمدحسین محبی: کارآفرینان ما اغلب از نبود ‌قانون شفاف رنج می‌برند و همین مسئله به نقطه ‌ضعف آنها تبدیل شده و راه را برای مخالفان هموار می‌کند.

نوپانا: رئيس پيشين سنديكاي توليدكنندگان فناوري اطلاعات كشور با اشاره به تفاوت‌های شرایط کسب‌وکارهای نوپا در ایران و سایر کشورها، گفت: «شرایط کسب‌وکارهای نوظهوری که در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شکل گرفته‌‌اند، در کشور ما و نقاط دیگر جهان کاملا از یکدیگر متمایز است. علت این تمایز به نوع برخورد با این مشاغل برمی‌گردد.»

نبود قوانین شفاف، نقطه ضعف استارت‌آپ‌ها

محمدحسین محبی در گفت‌وگو با خبرنگار نوپانا، تفاوت وضعیت استارت‌آپ‌ها در ایران و سایر کشورها را تشریح کرد و در این زمینه گفت: «در نقاط دیگر جهان، استارت‌آپ‌ها بسترهای قانونی مناسب و مشخصی برای استفاده از شبکه ارتباطات جمعی در اختیار دارند و همین مسئله آنها را تبدیل به غول‌های بزرگ اقتصادی کرده است، اما در کشور ما تنها روزنه‌های باریکی برای امرار معاش عده‌ای از کارآفرینان و نخبگان فراهم است. کارآفرینان ما اغلب از نبود ‌قانون شفاف رنج می‌برند و همین مسئله به نقطه ‌ضعف آنها تبدیل شده و راه را برای مخالفان هموار می‌کند. در صورتی که اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود و امکانات بسترهای اینترنتی و غیراینترنتی حوزه کالا و خدمات افزایش پیدا کند، بدیهی است که عرضه و تقاضا درگیر می‌شود و به شرط آن که مشاغل نوپا، درفضای سالم رقابتی قدم بردارند، می‌توانند موجب توسعه اقتصادی کشور شوند.»

10میلیارد دلار درآمد ظرف 48 ساعت!

محبی در ادامه افزود: «این روزها بسترهای شفاف‌سازی یا اصلاح قانون آن‌قدر دشوار و گاهی محال است که جوانان نخبه و یا کارآفرینان به دنبال پیدا کردن راه‌های قانونی متفاوتی هستند که با توسل به آن بتوانند برای خود، اشتغال‌زایی و درآمد ایجاد کنند. یکی از این راه‌ها، فضای مبتنی بر فناوری اطلاعات است که با استفاده از آن، بسیاری از این کارآفرینان توانسته‌اند تبدیل به شرکت‌های قدرتمند اقتصادی شوند. به عنوان مثال، شركت علي‌باباي چين طي ٤٨ ساعت پیش از یکی از مناسبت‌های این کشور توانست بالغ بر ١٠ میليارد دلار كالا را در سرتاسر چين به فروش برساند كه بيشتر اين كالاها هداياي الكترونيك بودند. در ایران اما وضعیت کاملا متفاوت است و استارت‌آپ‌ها با مشکلات زیادی همراه هستند، به طوری که حدود 70 تا 80 درصد مردم از ماهیت و عملکرد آنها اطلاع ندارند و هنوز ساختار منسجمی هم برای این صنف به وجود نیامده است. توصیه می‌کنم مسئولانی که از این نیروی بالقوه برای توسعه اقتصادی مطلع هستند، بهتر است با شناخت بهتر و کافی، راه را برای کارآفرینان هموار کنند.»

به جای حل کردن، صورت مسئله را پاک نکنید

به گزارش نوپانا، این عضو اتاق بازرگانی در خصوص مخالفت و سنگ‌اندازی‌های بخش‌های مختلف گفت: «از آنجایی که در معاملات غیرحضوری، دولت برای گرفتن مالیات با مشکل روبه‌رو می‌شود و همچنین دستگاه‌های امنیتی، گمرک و دیگر نهادهای نظارتی، برای کنترل مسیر معاملات با سختی مواجه می‌شوند، بنابراین گاهی به جای حل این موضوع و چاره‌اندیشی نسبت به آن، صورت مسئله را پاک کرده و مفید بودن موجودیت این کسب‌وکارها را زیرسوال می‌برند.»

وی درادامه افزود: «ساختار اقتصاد ما همچنان تمایل دارد روش سنتی را دنبال کند و با حضور فیزیکی عناصر دولتی استوار است. در چنین شرایطی، تغییر نگرش و همسو شدن با تغییرات قرن 21 امری دشوار به نظر می‌رسد. مسئولان باید درک کنند در قرن 21، از داد و ستدهای فیزیکی و معاملات ویترینی دیگر خبری نیست و نسل اینگونه معاملات بهتر است با روش‌های سودمند امروزی، بهبود پیدا کند.»

تغییر ارزش مغازه سر نبش

مدیرعامل شرکت بیت‌پرداز درخصوص دنیای امروز تجارت گفت: «درحال حاضر کارکرد مغازه‌های سر نبش تغییر پیدا کرده است. مردم امروزه ترجیح می‌دهند به جای رفتن در خیابان و دیدن ویترین چند مغازه‌، در خانه با بازدید یک سایت، از ویترین هزاران مغازه دیدن کرده و جنس مورد نظرخود را در منزل دریافت کنند.»

محبی تصریح کرد: «مدل کسب‌وکار در اقصی نقاط دنیا به این سمت تمایل پیدا کرده که مردم در فضای مجازی خرید کنند. چرا که به شرکت‌های استارت‌آپی اعتماد دارند، هم دولت برای آنها قانون وضع کرده و هم خدمات متنوع و مطلوبی به مردم ارائه می‌دهند. در نتیجه اعتقاد عموم مردم این است که منافع ملی و حقوق مصرف‌کننده درفضای مجازی بهتر صیانت می‌شود تا در معاملات فیزیکی و چهره‌به‌چهره.»

لزوم شرایط آسان تجارت

رئيس پيشين سنديكاي توليدكنندگان فناوري اطلاعات كشور با ریشه‌شناسی آسیب در اقتصاد کشورمان گفت: «توجه اقتصاد ما معطوف به مرزهای داخل است. در مرزهای ما (حتی مرزهای استانی)، امکان آسان و راحت نقل و انتقال کالا نیست و ارتباطات و تجارت با مشکلات متعددی مواجه است. اما این مسئله در اتحادیه اروپا کاملا تعریف شده و حرکت کالا از یک کشور به کشوری دیگر هم کاملا قانونی و پذیرفته‌شده است. بنابراین لازم است لایه‌های مرزی کشور کمی منعطف‌تر شود تا بتوان برای کالایی که در کشور عرضه می‌شود مشتری در افغانستان، ترکیه، روسیه و دیگر نقاط جهان پیدا شود و یا بالعکس.»

با استارت‌آپ‌ها مانند کافی‌نت‌ها برخورد می‌کنند!

عضو اتاق بازرگانی درخصوص مشکلات استارت‌آپ‌ها گفت: «برخورد بعضی با کسب‌وکارهای نوپا جدید به این صورت است که در ابتدا اجازه فعالیت را می‌دهند، اما بعد از مدتی به زعم اینکه نکند کار خلاف قانون انجام دهند با آن برخورد می کنند! درست مانند کافی‌نت‌ها که در ابتدا با مجوز و فعالیت آنها موافقت شد، اما بعد از مدتی با آن به مخالفت پرداختند و نخواستیم باور کنیم که بستر اشتغال مناسب برای جوانان را با حداقل سرمایه نیز می‌شود فراهم کرد تا جوانان بیکار هم مولد و پویا شوند.»

دافعه در برخورد با مشاغل جدید

محمدحسین محبی گفت: «متاسفانه نگرش ما به بسیاری از کسب‌وکارها این‌گونه است که هرکسی بخواهد یک کار جدید راه‌اندازی کند، خلاف قانون عمل کرده است، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. متعاقب این تفکر، بسیاری از کافی‌نت‌ها را به تعلیق درآورده و به جای خدماتی که آنان عرضه می‌کردند از قبیل پرداخت قبوض، ثبت‌نام و غیره، وظایف کافی‌نت‌ها را به مراکز خدمات دولتی و پلیس 10+ منتقل کردیم و مابقی را نابود کردیم.»

محبی افزود: «درحال حاضر نیز همین کار را با استارت‌آپ‌ها انجام داده‌ایم، در صورتی که اگر شرکت‌های دانش‌بنیان مورد حمایت مسئولان واقع شوند، هرکدام از آنها قابلیت تبدیل شدن به غول‌های اقتصادی بزرگ دنیا را دارند و از این منظر، می‌توانند جهش بزرگی در اقتصاد کشور رقم بزنند. فقط کافیست آنها را باور داشت و حضور استارت‌آپ‌ها را به رسمیت شناخت. بدین منظور لازم است دولت برای چنین شرکت‌هایی متولی تعیین کند و باید این باور در میان مردم و مسئولان نهادینه شود که غیرحضوری هم می‌توان تجارت کرد و اینکه این مشاغل حضور فیزیکی ندارند، به هیچ وجه دلیلی بر عدم رسمیت استارت‌آپ‌ها نیست.»

بالندگی نخبگان در گرو به رسمیت شناخته شدن از سوی دولت

رئيس پيشين سنديكاي توليدكنندگان فناوري اطلاعات كشور درخصوص نحوه همکاری استارت‌آپ‌ها با دولت گفت: «چنان‌چه وزارت اقتصاد و دارایی متولی انجام این کار باشد و به افراد نخبه و صاحب‌صلاحیت، گواهینامه اعطا کند، هر استارت‌آپ با پشتوانه محکم و قانونی اعلام حضور می‌کند و مردم نیز به راحتی به آنها اعتماد کرده و از آنها خرید خواهند کرد. بنابراین حمایت دولت باعث می‌شود بسیاری از نخبگان از این مسیر امرار معاش کرده و به بالندگی بالاتری دست پیدا کنند که این امر وابسته به رسمیت شناخته‌شدن استارت‌آپ‌ها از سمت دستگاه‌های دولتی و اجرایی است.»

محمدحسین محبی تصریح کرد: «الگوی بسیاری از استارت‌آپ‌های موفق ایرانی، از مدل‌های موفق جهانی نشأت می‌گیرد که سال‌های سال تجربه خود را درمیان مردم پس داده و به موفقیت چشمگیری دست یافته‌ اند. با این تفاوت که مسئولان ما هنوز استارت‌آپ‌ها را به رسمیت نشناخته و برای آن زیرساخت‌های لازم را فراهم نکرده‌اند و به همین دلیل، حرکت بسیاری از آنان با مشکل مواجه شده است.»

استارت‌آپ‌ها عامل واسطه خدمات

وی افزود: «درکشورهای اروپایی این ضعف سال‌های سال است که برطرف شده و برخی از استارت‌آپ‌های موفق، چند دهه از عمر فعالیت‌شان می‌گذرد. به طور مثال، در بسیاری از کشورها خرید و فروش و نصب بسیاری از قطعات حجیم مانند تلویزیون ال‌سی‌دی بر عهده استارت‌آپ‌ها است و لازم نیست که نماینده شرکت خاصی باشند، بلکه نقش استارت‌آپ به عنوان یک واسطه است که در بهترین زمان، کالا و خدمات را تحت بهترین شرایط به مصرف‌کننده می‌رساند. در این مدل، دولت مالیات را از استارت‌آپ اخذ می‌کند و مصرف‌کننده نیز از کالای مورد نظر خود با شرایط عالی بهره‌مند می‌شود، به طوری که بسیاری از آنان گارانتی‌های بلندمدت داشته و یا با فروش اقساطی، کالا را به مشتری می‌رسانند.»

عضو اتاق بازرگانی مدعی شد: «یکی از موهبت‌های قرن 21 و عصر تکنولوژی همین سرعت و کیفیت خدمات است و این امر جزو واقعیت‌های تجارت امروز است. در نظر بگیریم که استفاده از تجارب کشورهای دیگر در این زمینه، کمک زیادی به شکوفایی اقتصاد کشورمان خواهد کرد.»

محبی افزود: «ما توان استفاده از ظرفیت‌های بزرگی را دارا هستیم و قادر خواهیم بود کالای خود را در کشورهای مختلف به فروش برسانیم، اما با تنگ‌نظری‌های بی‌اساس، فرصت‌های طلایی را می‌سوزانیم و به دلیل ترس از ارتکاب تخلفات، موقعیت‌های تجاری خوب را از دست می‌دهیم، در حالی که این مسئله نیز با سیاست‌گذاری‌های درست و نظارت سالم قابل پیشگیری است.»

درس عبرت از تجربه هند

رئيس پيشين سنديكاي توليدكنندگان فناوري اطلاعات كشور از تجربه کشور هند و مخالفت مردم با کامپیوتر و مشابه این اتفاق در ایران گفت: «یک سال و نیم قبل از انقلاب اسلامی ایران، در هند تظاهرات وسیعی نسبت به ورود کامپیوتر شد و بسیاری از مردم هند به اشتباه فکر می‌کردند که کامپیوتر به جای 10 نفر کار می‌کند و با این حساب بسیاری از مردم بیکار می‌شوند و شعار مرگ بر کامپیوتر درتمام شهر شنیده می‌شد، اما هند پس از 15 سال تبدیل به قطب رایانه‌ای جهان شد و خیلی زود متوجه شدند از طریق تکنولوژی می‌توانند به قراردادهای نجومی دست پیدا کنند و تبدیل به رتبه اول صادرات در نرم‌افزارهای کامپیوتری شوند.»

وی گفت: «مشابه اتفاق هند در جامعه امروز ایران درحال شکل‌گیری است. اینکه بسیاری از صاحبان مشاغل سنتی احساس خطر بیکاری داشته باشند امری طبیعی است، اما از این نکته غافل هستیم که اصل مبادلات فیزیکی درقرن 21 به پایان رسیده است و متاسفانه به کارآفرینان و نخبگان کشور یا اجازه فعالیت نمی‌دهیم و یا با سنگ‌اندازی‌های مختلف، آنها را دلزده و ناامید می‌کنیم. به همین دلیل لازم است به خودمان بیاییم و این را درنظر داشته باشیم که این مشاغل نوپا در آینده نه چندان دور می‌توانند تبدیل به قطب‌های اقتصادی بزرگ دنیا شوند.»