تاثير استارت‌آپ‌ها بر مهاجرت معكوس نخبگان

آمارها نشان می‌دهد كه استارت‌آپ‌ها تاثير بسزايی در روند برگشت و مهاجرت معكوس نخبگان داشته‌اند.

اسماعیل قادری‌فر مدیرکل دفتر تجاری سازی فناوری معاونت علمی فناوري رياست جمهوری در گفت‌وگو با نوپا‌نیوز با بيان اينكه برای گذار از اقتصاد نفت پايه به اقتصاد نفع پايه (نوآوري، فناوري و علم) كه اقتصاد دانش‌بنيان را به همراه دارد ناگزير به رونق كسب‌و‌كارهای فناورانه و نوظهور هستيم گفت: در اين راستا بايد از ابزارهايی مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات، نانوتكنولوژی و بيوتكنولوژی برای فعاليت‌های فناورانه كمك گرفت.

وي با اشاره به رشد علمي كشور در يك دهه اخير و بستری كه فراهم شده تا بتوان از اين رشد علمی به سمت تحريك تقاضا حركت كنيم تاكيد كرد: زمينه اين فعاليت فناورانه با وجود استعدادهاي برتر و نخبگان دانشگاهي فراهم است.

قادري فر با بيان اينكه ظرفيت كشور براي جذب و اشتغال حجم عظيمي از دانشجويان در حال تحصيل كه رقمي حدود چهار ميليون نفر برآورد مي‌شود كارساز نيست افزود: امكان ايجاد اشتغال براي اين تعداد با سازوكار سنتي فعلي ممكن نيست. از سوي ديگر امروزه ايجاد كارخانه و صنايع دودكش دار به جز معضلات زيست محيطي عايدي ديگري براي كشور ندارد.

وي ادامه داد: شواهد نشان مي‌دهد كه استان‌هاي صنعتي كشور با دارا بودن پيشرفته‌ترين كارخانجات صنعتي هنوز نتوانسته‌اند معضل بيكاري و اشتغال را به معناي واقعي كلمه، هموار كنند. اين مساله نشان مي‌دهد كه اقتصاد سنتي و نفت پايه و صنعت محور پاسخگوي نياز كشور چه در بعد توسعه تكنولوژي و چه در بعد توسعه اشتغال سطح بالا و پايدار نيست.

مديركل تجاري سازي فناوري معاونت علمي با تاكيد بر اينكه بايد از استارت‌آپهاي موفقي كه با همين ابزارها و با حضور جوانان و نخبگان فناور در كشور شكل مي‌گيرند استفاده كنيم تا اشتغال سطح بالا و رونق كسب و كار را شاهد باشيم گفت: هم اكنون شاهد موفقيت استارت‌آپ‌هاي بزرگي مانند ديجي‌كالا، اسنپ و تپسي هستيم كه در شرايط ركود اقتصادي و كمبود نقدينگي و تلاطم بازار، سير صعودي داشته و توانستند شاخص‌هاي خود را روز به روز در حوزه كسب وكار دانش‌بنيان ارتقا دهند.

وي بر لزوم حمايت از اين كسب‌وكارها تاكيد كرد و با بيان اينكه بايد استارت‌آپ‌هايي كه توسط نخبگان و جوانان اين مرز و بوم راه اندازي شده را به هولدينگ‌هاي بزرگ اقتصادي وسرمايه‌گذاري در كشور متصل كنيم، اظهار داشت: در اين صورت هم رونق كسب وكارهاي نوپا را رقم زده اين و هم از استارت‌آپها به عنوان منبع مناسبي براي اشتغال سطح بالا استفاده كرده‌ايم.

قادری‌فر در مورد لزوم سرمايه‌گذاري خارجي براي رونق استارت‌آپ‌هاي ايراني گفت: رويكرد استارت‌آپ مبتني بر نياز بازار است و به همين دليل سرمايه محور نبوده و نياز به سرمايه زيادي ندارد. ايده استارت‌آپ معطوف به بازار است و به همين دليل مي‌تواند با منطق نوآوري باز، به عنوان ابزاري در اختيار هولدينگ‌هاي اقتصادي در كشور قرار گيرد.

وي با اشاره به اينكه بانكها، بيمه‌ها و شركت‌هاي بورسي مي‌توانند در اين حوزه سرمايه‌گذاري كنند ادامه داد: اخيرا با راه‌اندازي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري جسورانه در بورس، ابزاري براي حمايت از استارت‌آپ‌ها ايجاد شده و به طور كلي نيازي به سرمايه‌گذاري خارجي براي استارت‌آپ‌ها احساس نمي‌شود.

مديركل تجاري سازي فناوري معاونت علمي معتقد است كه در اين بخش به جاي سرمايه‌گذاري خارجي نيازمند يك پارادايم شيفت هستيم تا اقتصاد سنتي و صنعت محور ما، ارزش اين استارت‌آپ‌ها را بداند. در اين زمينه لازم است كه بانكها و نهادهاي سرمايه‌گذاري داخلي هم بدانند كه از اين پس ارزش افزوده در مقولات فيزيكي مانند زمين و ساختمان و كارخانه نيست. بلكه دارايي فكري و نخبگان هستند كه مي‌توانند با شكل دادن به كسب‌و‌كارهاي نوآورانه قدم‌هاي جدي براي اشتغال‌زايي و رفع معضل بيكاري بردارند و در جامعه نشاط ايجاد كنند.

وی خاطرنشان كرد: در صورتيكه نياز به سرمايه‌گذاري خارجي براي استارت‌آپ‌ها باشد بايد به فكر انتقال تكنولوژي و دانش فني هم بود و به جاي آنكه تجهيزات و كارخانه بخريم بايد دانش فني را وارد كشور كنيم.

قادری‌فر با تاكيد بر‌ اينكه سرمايه‌گذاري خارجي با هدف راه‌اندازي كارخانه مونتاژي به صلاح نيست، ادامه داد: فعاليت استارت‌آپ‌هاي ايراني در كشور نشان از ايجاد ارزش افزوده بالا و نوآوري دارد و بايد به اين فعاليت‌ها بها داد.

وي گفت: بررسي‌هاي ميداني ما در چندين استارت‌آپ راه‌اندازي شده در كشور در مراكزي از جمله مركز نوآوري شريف، پارك فناوري پرديس و دانشگاه تهران نشان از سود بالاي اين شركت‌ها دارد و مهمتر آنكه اين استارت‌آپ‌ها توانسته‌اند تعداد زيادي از نخبگان را جذب کرده و اشتغال ايجاد كنند.

مديركل تجاري سازي فناوري معاونت علمي اضافه كرد: آمارها نشان مي‌دهد كه استارت‌آپ‌ها تاثير بسزايي در روند برگشت و مهاجرت معكوس نخبگان داشته‌اند. براي مثال آمار بنياد ملي نخبگان حاكي از آن است كه سالي بالغ بر ١٠٠ نفر از نخبگان به كشور باز مي‌گردند و در قالب شركت‌هاي استارت‌آپ و كسب‌و‌كارهاي نوپا مشغول به فعاليت هستند. البته اين تعداد ناكافي است و بايد از اين ابزار براي توسعه كشور و اشتغال‌زايي استفاده كنيم.