چند سالی است که کسبوکارهای اینترنتی در ایران رونق زیادی پیدا کرده است؛ کسبوکارهایی که معمولا از نمونههای خارجی الگوبرداری کرده و با توجه به شرایط ایران بومیسازی شدهاند.
نوپانا: اکوسیستم استارتآپی ایران به علت شرایط بینالمللی، منحصر به فرد است. برخلاف بسیاری از کشورها، ایرانیان مدلی منحصر به خودشان را در بین استارتآپهای بینالمللی دارند.
مدل کسبوکار بازاری، محبوبترین مدل کسبوکاری در ایران است؛ زیرا این مدل آزادی عمل زیادی را برای هر کسبوکارها به وجود میآورد.
در این مطلب مقدمهای از برخی استارتآپ شناخته شده ایرانی و همچنین معادل آنها در سطح بینالمللی را بررسی میکنیم.
کارآفرینان ایرانی، به دو دلیل شرایط ویژهای در ایران دارند:
۱-فعالیت بسیاری از شرکتهای بزرگ اینرتنی بینالمللی نظیر یوتیوب، فیسبوک، توییتر، ویز و ... در ایران ممنوع است.
۲-بسیاری از شرکتهای بزرگ بینالمللی به دلیل تحریمهای اعمال شده توسط آمریکا، کاربران و کسبوکارهای ایرانی را تحریم کردهاند. از جمله تحریمهای اعمال شده میتوان به بسیاری از برنامههای خدمات پرداختی نظیر گوگل، آمازون، فیس بوک، نتفلیکس(Netflix)، اسپاتیفای(Spotify) و ... اشاره کرد.
ایرانیان به خدمات پرداخت بین المللی دسترسی ندارند، این به آن معنی است که هیچ خدمات کارت اعتباری بینالمللی، در ایران صورت نمیگیرد؛ از این رو اکثر مردم حتی اگر بخواهند هم، نمیتوانند از خدمات بین المللی استفاده کنند. این در حالی است که برخی با وجود مشکلات فراوان، توانستند کارتهای اعتباری خارج از کشور را دریافت کنند.
همچنان شرکتهای خدمات پستی به دلیل تحریمهای اعمال شده، بستههای خود را به ایران تحویل نمیدهند.
با این حال، محدودیتها می توانند به فرصت تبدیل شوند و این چیزی بود که در ایران اتفاق افتاد. در غیاب شرکتها و استارتآپهای بزرگ بینالمللی، کارآفرینان ایرانی شروع به جمعآوری اطلاعات کرده و پلتفرمهایی را راهاندازی کردن که خدمات شرکتهای بینالمللی را ارائه کند.
اگر بخواهیم از ابتدای شروع استارتآپها در کشور باخبر شویم، باید به سال ۲۰۰۰ یعنی زمان شروع وبلاگهای فارسی و بلاگفاها نگاه کنیم. در سال ۲۰۰۸ ، تعداد وبلاگهای ایرانی به ۴.۵ میلیون بود که ۴۵۰ هزار نفر از آنها فعالیت میکردند.
با این وجود، بعضی از کارشناسان بر این باورند که این شرکتها به دلیل مدل کسبوکار، روش کار و تعداد محدود کاربران با نمونههای خارجی تفاوت دارند.
موج دوم رشد استارتآپها در ایران با سرمایهگذاری سرآوا در دیجیکالا به عنوان اولین خرده فروش آنلاین و گروه اینترنتی ایران (IIG) در بامیلو به عنوان اولین بازار در سال ۲۰۱۲ شروع شد. در سالهای اخیر، مدل کسبوکاری بامیلو موفقتر بود. از این رو دیجیکالا مدل کسبوکار بازاری را با مدل کسبوکاری خود ترکیب کرده و با این روش جدید به فعالیت خود ادامه میدهد.
ما نباید مواردی نظیر آپارات، کافهبازار، نتبرگ، تخفیفان و بسیاری از کسبوکارهای تبلیغاتی که در این زمان تاسیس شدهاند را فراموش کنیم؛ این استارتآپها نقش مهمی را در اکوسسیتم استارتآپهای ایران، بازی کردند.
موج سوم استارتآپهای ایرانی، در دو یا سه سال گذشته با کسبوکارهایی که در بخشهای دیگر مانند فینتک، صنعت بیمه (InsurTech)، شبکه های تلویزیونی اینترنتی، خدمات نقشه، پیامرسانهای داخلی کار میکنند، ظاهر شد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد بعضی از استارتآپهای موفق ایرانی و معادلهای آنها در سطح بینالمللی، به اینفوگرافیک زیر مراجعه کنید.
برای جمع آوری اطلاعات در این اینفوگرافیک، تقریبا ۲۵۰ نفر از مردم درتوییتر و لینکدین، به درخواست ما راجع به نام استارتآپهای ایرانی و بینالمللی محبوبشان، پاسخ دادند. در حالی که برای بعضی از بخشها نمونههای زیادی وجود داشت، ما فقط به چندتای آنها اشاره کردیم که موقعیت بازار را قویتر نشان دادند.
با توجه به وضعیت منحصر به فرد در بازار ایران، برخی از معادلهای محلی، در خارج به هیچ عنوان کارایی ندارند به خصوص در بخش فینتک.
(همچنین بخوانید: سرمایهگذاری تخصصی در استارتآپهای ایرانی)