چرا غرب در حال تجهيز پايگاه‌های جنگ اقتصادی در عربستان است؟

اختلافات عربستان با ايران دستمايه خوبی برای غرب شده است تا همزمان با فروش گسترده تجهيزات نظامی به اين كشور، پايگاه‌های خود در زمينه جنگ اقتصادی را نيز در آنجا مستقر و تقويت كند.

نوپانا: تقریبا ۱۰ سال از ایجاد نمونه‌هایی موفق از استارت‌آپ‌های ایرانی می‌گذرد. طی این ۱۰ سال نه‌ تنها کشورمان همزمان با پیشرفت تکنولوژی، فضا را برای افزایش فعالیت کسب‌وکار‌های نوپا مهیا ساخته بلکه سایر کشورهای منطقه نیز خود را در مسیر این اتفاق خوش‌یمن قرار داده‌اند.

به گزارش نوپانا، در حالی که می‌توان ایران را یکی از کشورهای موفق حوزه استارت‌آپ منطقه دانست؛ نباید این چنین در نظر گرفت که کسب‌وکارهای نوپای کشورمان بدون رقیب در این میدان قدم برمی‌دارند و رقبای قدرتمندی همچون عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز کمر همت به پیشرفت خود در این مسیر بسته‌اند.

(همچنین بخوانید: رقبای منطقه‌ای استارت‌‌آپ‌های ایرانی را بشناسید )

در این میان، عربستان سعودی طی سال گذشته بیش از هر کشور دیگری در منطقه خلیج فارس در مسیر پیشرفت تکنولوژی، کسب‌وکارهای نوین و اقتصاد غیر نفتی دست به اصلاحات زده و علاوه بر آن، علاقه جوانان عربستانی به تکنولوژی و خدمات آنلاین، این کشور را به بازاری جذاب در این حوزه تبدیل کرده است. بازاری که از چشم کشورهای غربی نیز دور نمانده، و منجر به تلاش آن‌ها برای ورود و در اختیار گرفتن سهمی از آن شده است.

در ادامه این مطلب می‌کوشیم نگاهی بر اکوسیستم استارت‌آپی عربستان سعودی و تلاش این کشور با هدف پیشرفت در حوزه‌های فناورانه و اقتصاد غیر نفتی داشته باشیم و سپس به این موضوع بپردازیم که هدف کشورهای غربی از ورود به بازار این کشور و تقویت پایه‌های جنگ اقتصادی منطقه خاورمیانه در آن چیست و کشور ما در این خصوص چگونه می‌تواند هشیاری لازم را حفظ کند.

اکوسیستم استارت‌آپی عربستان؛ کودکی با آرزوهای جاه‌طلبانه

در چند سال گذشته، عربستان سعودی همواره در تلاش بوده است تا به یکی از بهترین نقاط در خاورمیانه برای راه‌اندازی کسب‌وکار تبدیل شود و طی اصلاحات ساختاری اخیر این کشور، تعداد کسب‌وکارهای نوظهور آن با سرعتی بیشتر از همیشه در حال افزایش است.

نگاهی کلی بر اکوسیستم حامی استارت‌آپ‌ها در عربستان حاکی از آن است که جاه‌طلبی این کشور برای تبدیل شدن به سیلیکون‌ولی بعدی شاید چندان هم دور از ذهن نباشد! چرا که در سال‌های اخیر، تعداد شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و رویدادهای حامی استارت‌آپ‌ها در این کشور با شتاب زیادی افزایش یافته است.

ریاض؛ پایتخت اکوسیستم استارت‌آپی عربستان

بر اساس گزارش آزمایشگاه تحقیقاتی موسسه وامدا، که در نیمه دوم سال ۲۰۱۷ منتشر شده است، تعداد نهادهای حامی استارت‌آپ‌ها در عربستان از ۵ عدد تا پیش از سال ۲۰۰۰ به ۳۶ عدد در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ افزایش یافته است. از میان این نهاد‌ها، بیش از یک سوم آن‌ها در زمینه دستیابی به منابع مورد نیاز به کمک استارت‌آپ‌ها آمده‌اند؛ ۱۲ درصد متعلق به فضاهای کاری مشترک، ۱۲ درصد متعلق به پارک‌ها و دانشگاه‌های فناوری، ۱۴ درصد به شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد، ۱۵ درصد به نهادهای حامی کسب‌وکارها و ۱۷ درصد به نهادهای برگزارکننده رویدادهای استارت‌آپی تعلق دارند. در تصویر زیر می‌توانید مجموعه‌ای از مطرح‌ترین نهادهای حامی استارت‌آپ‌ها در عربستان را مشاهده کنید:

بیش از ۵۴ درصد از نهادهای مهم اکوسیستم استارت‌آپی عربستان در ریاض، پایتخت این کشور، مستقر هستند و این شهر را می‌توان مرکز اکوسیستم استارت‌آپی عربستان سعودی دانست. از شهرهای مهم دیگر در این زمینه می‌توان جده،  ظهران و مکه را نام برد که به ترتیب میزبان ۲۹ درصد، ۱۰ درصد و ۸ درصد از این نهادها هستند.

از شتاب‌دهنده‌های مطرح در عربستان سعودی، که از حمایت دولت نیز بهره‌مند است، می‌توان به شتاب‌دهنده «بادر» اشاره کرد که برنامه‌های متعددی در حمایت از استارت‌آپ‌ها اجرا کرده است. این شتاب‌دهنده در سال گذشته میلادی با راه‌اندازی برنامه‌ای جدید با عنوان «فرود آسان» اقدام به جذب سرمایه و استارت‌آپ‌های مرتبط با کسب‌و‌کار از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، منطقه خاورمیانه، ایالات متحده و انگلیس کرده و همچنین امکان همکاری برای کشورهای شرق اروپا، مالزی و سنگاپور از طریق همتایان محلی برای ورود به بازار عربستان سعودی را فراهم کرده است. این برنامه تضمین می‌کند که سرمایه‌گذاران خارجی از طریق آموزش، جهت‌گیری، فرهنگ و شیوه‌های تجاری در عربستان را درک خواهند کرد. هدف از این برنامه این است که ۲۰ درصد از کل استارت‌آپ‌های شتاب‌دهی شده توسط این شتاب‌دهنده را استارت‌آپ‌های خارجی تشکیل دهند.

مطرح‌ترین استارت‌آپ‌های عربستانی

در حال حاضر از دید کارشناسان، اکوسیستم استارت‌آپی عربستان تمرکز خود را بر حمایت از استارت‌آپ‌های خدمات آنلاین و فناورمحور گذاشته است. آخرین آمار Internet World Stats که متعلق به پایان ژوئن ۲۰۱۷ است نشان می‌دهد این کشور با ۲۴ میلیون کاربر آنلاین، جایگاه دوم را از نظر تعداد کاربران آنلاین در خاورمیانه دارد. عربستان بازاری کلیدی برای خدمات آنلاین است و در حال حاضر این خدمات سهمی ۱.۴ درصدی از بازار کل این کشور را به خود اختصاص داده‌اند. از اتفاقات مهم در این زمینه می‌توان به راه‌اندازی و آغاز به کار استارت‌آپ نون، با هدف در اختیار گرفتن سهمی از بازار تجارت الکترونیک منطقه، اشاره کرد. هرچند نون به‌عنوان اولین پلتفرم خرید آنلاین عربستانی شناخته می‌شود؛ اما رقیب اصلی آن پلتفرم سوق است که در ماه مارس سال گذشته میلادی توسط آمازون خریداری شد و در کشورهایی همچون عربستان، بحرین، کویت و مصر فعالیت می‌کند.

(همچنین بخوانید: آغاز به کار اولین پلتفرم خرید آنلاین عربستانی )

علاوه بر نون، استارت‌آپ‌های موفق بسیاری در عربستان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. استارت‌آپ‌هایی که تعداد قابل توجهی از آن‌ها در مراحل نخستین جذب سرمایه قرار دارند. در ادامه تعدادی از مطرح‌ترین استارت‌آپ‌های داخلی عربستان را آورده‌ایم:

ـ حوزه خدمات آنلاین: سلسال (برنامه‌ریزی جشن‌ها)، فانومان (خدمات جابجایی اثاث خانه)، قیم ( پلتفرم بررسی کافه‌ها و رستوران‌ها)، پالیشر (کارواش سیار)، هانگراستیشن (سفارش آنلاین غذا)، سورلی (سفارش آنلاین خدمات عکاسی)

ـ خدمات میان کسب‌وکارها (B2B): اجاداه (پلتفرم جامع مدیریت کسب‌وکار)، صندوق (پلتفرم حوزه ای‌کامرس)، کنوش (اپلیکیشنی برای ارتباط کسب‌وکارها)، آف‌ویز (ارائه تخفیف و خدمات گوناگون به کارآفرینان و کارمندان)، استکری (خدمات دکوراسیون شرکت‌ها)، واتینی (پلتفرم فروش آنلاین محصولات کسب‌وکارها)

ـ آموزش: واضح (برگزارکننده دوره‌های ریاضی)، ای‌رهاب (مشاور آنلاین)، اسمارتیبل (آموزش مهارت‌های ضروری کسب‌وکار)، ایدمید (آموزش مسائل فرهنگی)، زی‌ور (شبکه اجتماعی آموزش‌محور و مبتنی بر مکان)

ـ دیگر حوزه‌ها: اسمارت‌واشر (سفارش خدمات خشکشویی آنلاین)، آیه‌گیمز (خدمات بازی‌های رایانه‌ای)، نجید (جست‌وجوی مشاغل و استخدام)، یوترن (تولید محتوا)، تیم‌ریم (تولید بازی‌ با محتوای فرهنگی)، مهاره (سفارش خدمات خانگی در محل)

دولت عربستان؛ حامی استارت‌آپ‌ها و تکنولوژی

در حالی که یکی از مهم‌ترین چالش‌های استارت‌آپ‌ها، سرمایه‌گذاری و مساله «تامین مالی» است، دولت عربستان این مشکل را برای استارت‌آپ‌های این کشور رفع کرده است.

چندی پیش، دولت عربستان اعلام کرد که شرکت‌های مرتبط با تکنولوژی عربستان سعودی در سه ماه ابتدایی سال جاری میلادی می‌توانند از سرمایه‌ای معادل ۵۰۰ میلیون ریال عربستان (۱۳۳.۳ میلیون دلار) که توسط «شهر ملک عبدالعزیز برای دانش و تکنولوژی» فراهم می‌شود، استفاده کنند. «شهر ملک عبدالعزیز برای دانش و تکنولوژی» در اصل نامی است که روی مرکز علم و تکنولوژی عربستان سعودی گذاشته شده است. این مرکز همچنین از شتاب‌دهنده «بادر» حمایت می‌کند تا با سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها و شتاب‌دهی آن‌ها، تاثیر مثبتی روی اقتصاد، افزایش تولید و ایجاد مشاغل برای جوانان عربستانی بگذارد.

(همچنین بخوانید:‌ تخصیص سرمایه ۱۳۳ میلیون دلاری به استارت‌آپ‌های عربستانی )

از دیگر برنامه‌های حمایتی دولت عربستان می‌توان به سرمایه‌گذاری با ارزش ۴۵ میلیارد دلار اشاره کرد که برای سرمایه‌گذاری بر ایده‌های ارزشمند کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و دیگر مناطق جهان در نظر گرفته شده است. دولت عربستان همچنین در نظر دارد تا بزرگ‌ترین ثروت پادشاهی در جهان را وقف سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری و استارت‌آپ‌ها کند. ثروتی که در اختیار « مرکز سرمایه‌گذاری‌های عمومی» این کشور قرار داده شده است. هدف نهایی این مرکز، تبدیل شدن آن به یک سهام‌دار کلیدی در حوزه فناوری و استارت‌آپ‌ها است. سال گذشته نیز این مرکز اعلام کرد که ۱.۱ میلیارد دلار در شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، سرمایه‌گذاری کرده است.

تب سرمایه‌گذاری استارت‌آپی در عربستان

از طرفی با افزایش حجم کمک‌های مالی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به استارت‌آپ‌های عربستان، پول زیادی به این استارت‌آپ‌ها که اکثرا در مرحله بذری قرار دارند وارد شده است. این اتفاق آن‌ها را به بازاری جذاب برای سرمایه‌گذاران مختلف تبدیل کرده است.

نواف الصحف، مدیرعامل شتاب‌دهنده «بادر»، در همین راستا نظر خود را درباره افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها در این اکوسیستم، این‌گونه بیان می‌کند: «گزینه‌های تامین مالی برای استارت‌آپ‌ها بیش از پیش گسترش پیدا کرده‌اند. از شتاب‌دهنده‌های مختلف گرفته تا سرمایه‌گذاران فرشته و سرمایه‌گذاران خطرپذیر همه درکنار هم به این اکوسیستم در زمینه تامین مالی کمک می‌کنند. ما معتقدیم که در سال جاری میلادی شرایط از این هم بهتر می‌شود و پول بیشتری از طرف دولت در این اکوسیستم تزریق خواهد شد.»

اما این تنها دولت عربستان نیست که علاقه وافری به سرمایه‌گذاری در حوزه استارت‌آپ‌ها و فناوری این کشور دارد؛ بلکه نهادهای مالی مختلف و سرمایه‌گذاران بزرگ دنیا نیز تصمیم به مشارکت در این زمینه دارند. به عنوان مثال می‌توان به شرکت چندملیتی سافت‌بانک، که در ژاپن مستقر است، اشاره کرد که در نظر دارد تا ۳ الی ۴ سال آینده در حوزه فناوری عربستان سرمایه‌گذاری کند. همچنین «عبدالرحمن ترابزونی»، سرمایه‌گذار بزرگ عربستانی که در سیلیکون‌ولی و در گوگل مشغول به کار بوده است، سال گذشته به عربستان بازگشت تا ۵۰۰ میلیون دلار در شرکت «سعودی تلکام» سرمایه‌گذاری کند. علاوه بر او، بسیاری از نخبگان عربستانی دیگر نیز با استقبال بسیار خوب دولت و مردم این کشور به کشور خود برگشته و در حال سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی استارت‌آپ‌های بزرگ در عربستان هستند.

عربستان با جذب سرمایه‌های خارجی، سرمایه‌های مشترک و سرمایه‌گذاری‌های داخلی گسترده تلاش می‌کند تا استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور بزرگ ایجاد کند و در بازار بین‌المللی رقابت استارت‌آپ‌ها عقب نماند.

عربستان؛ قطاری پرسرعت در مسیر فناوری

بستر پیشرفت کسب‌وکارهای فناورانه و اقتصاد دیجیتال، بدون شک «فناوری» است و عربستان سعودی نیز این اصل مهم را در طرح‌ها و چشم‌انداز خود فراموش نکرده است. شاید جنجالی‌ترین حرکت اخیر این کشور در این زمینه را بتوان اعطای حق شهروندی به یک ربات‌ انسان‌نما به نام سوفیا دانست که توسط یک شرکت چینی به نام هانسون رباتیک (Hanson Robotics) ساخته شده است. حرکتی نمادین که پیام آن عزم جدی عربستان برای استقبال از فناوری و توسعه آن بود.

(همچنین بخوانید: ربات انسان‌نمایی که شهروند عربستان است )

از تاکسی‌های پرنده تا هوش مصنوعی

از دیگر اقدامات عربستان سعودی در مسیر توسعه فناوری می‌توان به این موضوع اشاره کرد که این کشور پابه‌پای رقیب قدرتمند خود در منطقه، یعنی امارات، به دنبال راه‌اندازی سامانه تاکسی هوایی است. پیشینه این موضوع از اینجا آغاز می‌شود که یک استارت‌آپ چینی به نام «ای‌هنگ» اعلام کرد که با تولید پهپاد‌های سرنشین‌دار قصد دارد تا سال ۲۰۱۸ میلادی پروژه تاکسی‌های هوایی دوبی را راه‌اندازی کند؛ اما شرکت ای‌هنگ طی مذاکرات بعدی اعلام کرد که تنها به دوبی بسنده نکرده است و برنامه دارد که طی سال‌های آینده، پروژه تاکسی‌های پرنده را در کشورهای اروپایی، عربستان و سنگاپور نیز راه‌اندازی کند.

(همچنین بخوانید: استارت‌آپ چينی تاكسي‌ها را در دوبي به پرواز در می‌آورد )

چندی پیش نیز شرکت مخابراتی عربستان سعودی اعلام کرد که در سال جاری میلادی در زمین هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، سلامت دیجیتال و سرویس‌های مالی دیجیتال، ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری می‌کند. از طرفی «مرکز سرمایه‌گذاری‌های عمومی» این کشور همکاری‌هایی را با شرکت سافت‌بانک انجام داده است و همچنین همکاری‌های جدید آن با شرکت‌های اپل، کوالکام و... آغاز شده است تا طی سال جاری میلادی طرح سرمایه‌گذاری ۹۳ میلیارد دلاری با تمرکز بر حوزه هوش مصنوعی و رباتیک را به انجام برساند.

این اقدامات تنها گوشه‌ای از طرح‌ها و برنامه‌های کلان عربستان سعودی در زمینه توسعه بسترهای فناورانه است و در آینده‌ای نزدیک، دور از ذهن نیست که این کشور تبدیل به قطب فناوری منطقه منا شود.

فرار اقتصاد عربستان از چنگال نفت

عربستان یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده‌های نفت جهان است و بر اساس گزارش آزمایشگاه تحقیقاتی موسسه وامدا، که در نیمه دوم سال ۲۰۱۷ منتشر شده است، بیش از ۹۰ درصد جریان درآمدی این کشور از نفت است؛ اما در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، فروش نفت این کشور با افت به‌ترتیب ۹۸ و ۷۹ میلیارد دلاری مواجه شد. این میزان افت، به واسطه کاهش ارزش نفت از سال ۲۰۱۴ شروع شد و همین موضوع باعث شد در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و مخصوصا عربستان، توجه بسیاری به حوزه اقتصاد دیجیتال جلب شود.

پس از کاهش جهانی قیمت نفت در سال ۲۰۱۴، دولت عربستان سعودی تلاش خود را معطوف به تقویت اقتصاد غیرنفتی و در پی آن در سال ۲۰۱۶ از چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود رونمایی کرد؛ چشم‌اندازی که به‌عنوان برنامه‌ای بلندمدت برای رشد اقتصادی این کشور در نظر گرفته می‌شود و در آن بر تقویت بخش‌های غیرنفتی اقتصاد، بخش خصوصی و کارآفرینی فناورمحور تمرکز ویژه‌ای شده است.

عربستان در مسیر فتح بازار تجارت الکترونیک منطقه

از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصاد غیر نفتی و دیجیتال می‌توان به حوزه تجارت الکترونیک اشاره کرد و وقتی حرف از تجارت الکترونیک به میان می‌آید، نام عربستان به عنوان کشوری که طی سال‌های آینده در این حوزه صدرنشین می‌شود می‌درخشد. کارشناسان انتظار دارند تا انتهای دهه جاری میلادی، ارزش بازار تجارت الکترونیک عربستان با اختلافی یک میلیارد دلاری از امارات پیش افتاده و به ۱۰ میلیارد دلار برسد. متخصصان این حوزه اعتقاد دارند که افزایش جمعیت عربستان، پتانسیل بازار فعلی و رشد آن، به‌عنوان اصلی‌ترین دلایلی شناخته می‌شوند که این کشور را به عنوان پرجمعیت‌ترین عضو شورای همکاری خلیج فارس به صدر تجارت الکترونیک منطقه خلیج فارس می‌رساند.

(همچنین بخوانید: عربستان، صدرنشین بازار تجارت الکترونیک منطقه تا سال ۲۰۲۰ )

همچنین از دیگر ارکان مهم اقتصاد دیجیتال می‌توان بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی که عموما فناورمحور هستند را نام برد؛ در این حوزه نیز تحقیقات جدید نشان می‌دهند تا سال ۲۰۲۲ میلادی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کشورهای عربی خلیج فارس، با رشدی ۱۵۶ درصدی، ارزش خود را از ۳۵۰ میلیارد دلار (۲۶درصد تولید ناخالص داخلی) به ۹۲۰ میلیارد دلار می‌رسانند و امارات و عربستان سعودی سهم قابل توجهی در این رشد ایفا خواهند کرد.

(همچنین بخوانید:  پیش‌بینی رشد ارزش استارت‌آپ‌های عربی حوزه خلیج فارس تا ۹۲۰ میلیارد دلار )

بدون شک تلاش عربستان برای کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به نفت و تقویت بخش غیرنفتی اقتصاد خود می‌تواند جهش بزرگی برای این کشور رقم بزند و آن را به پرچمداری قدرتمند در حوزه اقتصاد دیجیتال منطقه تبدیل کند.

با توجه به آمارها و مطالبی که پیش از این بر آن‌ها مرور شد، می‌توان به عزم راسخ عربستان سعودی در تقویت و توسعه حوزه‌‌های فناورانه، استارت‌آپ‌ها و فرار از چنگال وابستگی اقتصادی به نفت پی برد؛ اما این تنها سعودی‌ها نیستند که در این زمینه تلاش می‌کنند.

استقرار شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های چندملیتی توسط کشورهای غربی

رنگ‌وبوی کمک‌ها و سرمایه‌گذاری کشورهای غربی در حوزه اقتصاد دیجیتال عربستان کاملا مشهود است؛ به عنوان مثال، گزارشی از رویترز نشان از این دارد که اپل و آمازون قصد دارند به صورت مستقیم وارد عربستان شده و فروش محصولات خود را در این کشور شروع کنند. آمازون اولین شرکت بزرگ چندملیتی بود که برای رسیدن به اهداف خود در خاورمیانه، اقدام کرد و امسال فروشگاه آنلاین Souq.com که یک شرکتی اماراتی است را با مبلغ ۵۸۰ میلیون‌دلار خریداری کرد. اپل از سوی دیگر توانسته است جایگاه دوم پرفروش‌ترین تلفن‌های هوشمند بازار عربستان را به دست آورد و بعد از سامسونگ قرار دارد. این شرکت مذاکرات خود را با مسئولان دولتی عربستان شروع کرده است و احتمالا تا سال ۲۰۱۹، فروشگاه‌های خود در این کشور را راه‌اندازی کند.

(همچنین بخوانید: اپل و آمازون، آماده ورود به عربستان می‌شوند )

دیگر شرکت چندملیتی بزرگی که در عربستان سرمایه‌گذاری و فعالیت خود را آغاز کرده است، شرکت اوبر است. این شرکت در آپریل سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که با همکاری دولت عربستان سعودی، فعالیت خود را در این کشور آغاز کرده و در نظر دارد تا تعداد رانندگان عربستانی پلتفرم خود را به ۱۰۰ هزار راننده تا سال ۲۰۲۱ برساند. اوبر پیش از این خبر نیز اعلام کرده بود که به میزان ۲۵۰ میلیون دلار در منطقه منا سرمایه‌گذاری کرده که بخش بزرگی از آن در ایجاد بسترهای لازم برای فعالیت خود در عربستان هزینه شده است.

چرا غرب در حال تجهیز پایگاه‌های جنگ اقتصادی در عربستان است؟

بی‌گمان عربستان سعودی با در اختیار داشتن پتانسیل‌های ارزشمند و تعداد زیاد کاربران علاقمند به استفاده از خدمات آنلاین، بازاری جذاب برای ورود شرکت‌های فناورمحور و فعال در حوزه تکنولوژی است. مسئله‌ای که در قسمت‌های پیشین نیز به آن پرداخته شد؛ اما به نظر می‌رسد موج استقبال کشورهای غربی از تقویت اقتصاد دیجیتال عربستان سعودی، سرمایه‌گذاری در آن و مستقر کردن استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های چندملیتی، نیت دیگری نیز به همراه دارد؛ اختلافات عربستان با ايران دستمايه خوبي براي غرب شده است تا همزمان با فروش گسترده تجهيزات نظامي به اين كشور، پايگاه‌هاي خود در زمينه جنگ اقتصادي را نيز در آنجا مستقر و تقويت كند. نیتی که نشانه‌های گویای آن در جزئیات روابط و مذاکرات عربستان و این کشورها و همچنین سخنان مقامات مسئول این کشور خودنمایی می‌کند.

چندی پیش در آستانه سفر «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان سعودی به لندن، وزیر خارجه انگلیس در یادداشتی سفر ولی‌عهد عربستان را «نقطه عطفی» در روابط ۲ کشور توصیف و تاکید کرد که باید از بن سلمان حمایت کرد.

جانسون در این یادداشت نوشته است: «در هشت ماهی که محمد بن سلمان ولی‌عهد شده است، دقیقا همان اصلاحاتی را در دستور کار قرار داده که ما همواره خواهان آن‌ها بودیم.»

اما نیت اصلی حمایت انگلیس (و دیگر کشورهای غربی) از عربستان و اصلاحات این کشور، در این بخش از یادداشت وزیر خارجه انگلیس نمایان می‌شود: « امروز، بریتانیا و عربستان سعودی در حال همکاری برای مقابله با رفتار مخرب ایران در خاورمیانه و پایان دادن به جنگ در یمن هستند.»

از طرفی می‌توان به اظهارات بن‌سلمان در مصاحبه با یک رسانه آمریکایی اشاره کرد که تاکید می‌کند: «برای مقابله با دشمنان از قبیل ایران، ایجاد تغییرات در عربستان ضروری است.»

در کلمات این بدخواهان کشورمان ایران کمی تامل کنید. این کلمات نکته‌ای مهم را برای همه ما گوشزد می‌کنند: رقابت و رزم بزرگ‌تری در پیش است! در دنیایی که دیگر جنگ نظامی در میان گزینه‌های اول دشمنان نیست و همان‌گونه که رهبر انقلاب نیز در سخنان خود تاکید کرده‌اند، دشمنان متوسل به جنگ اقتصادی شده‌اند؛ لزوم هشیاری کشورمان در این زمینه بسیار ضروری و در اولویت اول است. جنگی که سربازان خط مقدم آن، کارآفرینان و استارت‌آپ‌های ایرانی هستند.

میدان را به دشمنان واگذار نکنیم

در کسب‌وکارهای ‌نوپا و فناورانه که جریان تحول‌ساز اقتصادی در کشور ایجاد می‌کنند؛ جوانان فعال، نخبه، با انگیزه و پرتلاش برای رسیدن به موفقیت و رشد و توسعه اقتصادی از دانش و نوآوری بهره می‌گیرند و عامل اشتغال‌زایی می‌شوند. اگر کارآفرینان فعال ایرانی توانسته‌اند در عرصه‌های علمی، فناوری و اقتصادی چشم‌ها را به خود خیره کنند و با راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه هزاران شغل ایجاد کرده و مهمترین قدم‌ها را در اقتصاد مقاومتی بردارند، چرا نباید از آنها به عنوان مبارزان خط مقدم جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی حمایت کنیم؟

شکی نیست که هر فرد یا مجموعه‌ای، با هر انگیزه‌ای، فعالان اکوسیستم شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب‌وکارهای نوپای ایرانی را متهم، تضعیف یا نا امید کند، خواسته یا ناخواسته، آب در آسیاب دشمنان این نظام می‌ریزد و دانسته یا ندانسته به اقتصاد امروز و فردای ایران اسلامی، خیانت می‌کند.

(همچنین بخوانید:‌ استارت‌آپ‌ها در خط مقدم جنگ اقتصادی )

از طرفی در دنیایی که سرعت تولد و تغییر در کسب‌وکارهای مختلف بالاست و دلارهای نفتی شرکت‌های وابسته به کشورهای مختلف می‌تواند خطر بزرگی از نفوذ شرکت‌های غربی به فضای کسب‌وکارها در ایران و به دنبال آن در اقتصاد باشد، بحث جلوگیری از نفوذ آن‌ها به فضای کسب‌وکار کشور و حمایت از کسب‌وکارهای ملی و وطنی بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

پدیده جهانی شدن و اقتصاد جهانی هرچند می‌تواند اثرات مثبتی در اقتصاد ایجاد کند؛ اما از این نکته هم نمی‌توان غافل شد که ورود شرکت‌های بزرگ چندملیتی یا کسب‌وکارهای بین‌المللی چه خطراتی برای کسب‌وکارهای محلی و داخلی به همراه خواهد داشت.

(همچنین بخوانید:‌ چرا بايد ورود آمازون به خاورمیانه را جدی گرفت؟ )

در سال‌های اخیر، کشورهایی مانند عربستان سعودی با کمک کشورهای غربی، با توجه به عدم ثبات قیمت نفت و شرایط سیاسی منطقه از یک‌سو و پتانسیل‌های حاضر در دنیای تجارت الکترونیک و رشد سریع کسب‌وکارهای اینترنتی از سوی دیگر، نه‌تنها به بازارهای داخلی خودشان چشم دوخته‌اند، بلکه پا را از مرزهای خود هم فراتر خواهند گذاشت و کشورهای عربی و منطقه‌ای را هدف‌گذاری کرده و برنامه‌های وسیعی برای سرمایه‌گذاری‌های درآمدزا دارند. وسوسه‌ای که باید در مقابلش با حفظ داشته‌های موجود ملی و ایرانی‌مان، رشد کسب‌وکارهای نوپا را با حمایت‌های همه جانبه بخش دولتی و خصوصی سرعت ببخشیم و با استفاده از نیرو و تلاش جوانان و نخبگان آن را توسعه دهیم.

عدم‌حمایت از کسب‌وکارهای نوپای بومی، می‌تواند زمینه را برای جولان دشمنان منطقه‌ای و نفوذ رقبای جهانی بیشتر از پیش باز کرده و حیات و دوام کسب‌وکارهای داخلی را با خطری جدی روبرو کند.

اکنون باید مردم، رسانه‌ها، دولت، مجلس، قوه قضاییه و همه و همه در کنار بخش خصوصی و کارآفرینان استارت‌آپی قرار بگیرند و از آن‌ها حمایت کنند؛ چرا که در شرایط حساسی هستیم و شناخت دشمن، بررسی فعالیت‌های آن و آمادگی در برابر آن‌ها به بصیرت همه‌جانبه نیاز دارد.

(همچنین بخوانید:‌ نشانه‌های جنگ اقتصادی در منطقه و نقش استارت‌آپ‌ها در آن )