راهبران تحولآفرین، نهتنها در فرایندهای کار درگیر میشوند، بلکه تمرکزشان روی این است که به دیگر افراد تیم کمک کنند تا آنها نیز در کارهایشان موفق باشند.
نوپانا: آیا تاکنون در گروهی بودهاید که در آن فردی با مشخص کردن چشمانداز روشنی از اهداف گروه، اشتیاق به انجام کار و توانایی انرژی بخشیدن به دیگر اعضای گروه، کنترل وضعیت را در دست بگیرد؟ ممکن است به این فرد راهبر تحولآفرین گفته شود. راهبری تحولآفرین یکی از انواع شیوه های راهبری است که میتواند در افراد زیردست تغییرات مثبت ایجاد کند. در این مطلب با راهبری تحولآفرین بیشتر آشنا میشوید.
راهبران تحولآفرین عموما پرانرژی، علاقهمند و مشتاق هستند. این راهبران نهتنها در فرایندهای کار درگیر میشوند، بلکه تمرکزشان روی این است که به دیگر افراد گروه کمک کنند تا آنها نیز در کارهایشان موفق باشند.
پیشزمینه
متخصص راهبری و نویسنده زندگینامه رئیسجمهورها، جیمز مکگرگور بِرنز، برای اولین بار مفهوم راهبری تحولآفرین را ابداع کرد. بنا به تعریف بِرنز، زمانی میتوانیم شاهد راهبری تحولآفرین باشیم که راهبران و زیردستان به پیشرفت یکدیگر کمک کنند و در تقویت روحیه و افزایش انگیزه همدیگر تاثیرگذار باشند.
راهبران تحولآفرین با استفاده از قدرت بصیرت و شخصیتشان این توانایی را دارند که الهامبخش زیردستانشان باشند و انتظارات، درک و انگیزههای آنها را برای انجام کار و رسیدن به اهداف تغییر دهند.
محقق دیگری به نام برنارد ام باس ایده اولیه برن را توسعه داد و نظریه شناختهشده راهبری تحولآفرین باس را پایهگذاری کرد. بنابر نظریه باس راهبری تحولآفرین را میتوان براساس تاثیرش بر زیردستان تعریف کرد.
بهعقیده باس راهبران تحولآفرین از طرف زیردستانشان مورد اعتماد، احترام و تحسین هستند.
اجزای راهبری تحولآفرین
راهبری تحولآفرین در نظریه باس چهار عنصر مجزا دارد:
- تحریک فکری: راهبران تحولآفرین نهتنها وضعیت موجود را بهچالش میکشند، بلکه خلاقیت را نیز میان زیردستانشان افزایش میدهند. راهبر، زیردستان را تشویق میکند تا روشهای تازه برای انجام کارها و فرصتهای جدیدی برای یادگیری کشف کنند.
- ملاحظات فردی: همچنین راهبر تحولآفرین، زیردستان را بهصورت فردی حمایت و تشویق میکند و برای اینکه در رابطهاش با دیگران فردی حمایتکننده باشد، خطوط ارتباطی را باز میگذارد تا زیردستان برای اشتراک ایدهها احساس راحتی کنند. به این ترتیب، راهبران میتوانند از مشارکت منحصربهفرد هر یک از افراد بهطور مستقیم تقدیر کنند.
- انگیزش الهامبخش: راهبران تحولآفرین چشمانداز روشنی دارند و میتوانند به فعالیتهای زیردستان شکل مناسبی بدهند. این راهبران همچنین این تونایی را دارند که به زیردستان کمک کنند تا اشتیاق و انگیزه کافی را برای بهثمر رساندن اهداف کسب کنند.
- تاثیر ایدهآل: راهبران تحولآفرین برای زیردستان مانند یک الگوی تقلیدی هستند. از آنجا که زیردستان به راهبر اعتماد دارند و به او احترام میگذارند، راهبر را بهعنوان یک الگوی تقلیدی انتخاب میکنند و ایدههای او را درون خود میپرورانند.
حال باید پرسید که برخی از ویژگیهای رایج در میان راهبران تحولآفرین چیست؟ با این راهبران، گروهها به سمت موفقیت و وفاداری پیش میروند. آنها اهمیت بسیار زیادی به گروه میدهند و به توانایی گروه برای تکمیل اهدافش اهمیت بسیار زیادی میدهند. شکست در کار بسیار کم اتفاق میافتد، زیرا راهبران تحولآفرین میتوانند حس تعهد بسیار خوبی در زیردستانشان ایجاد کنند.
تاثیرات راهبری تحولآفرین
باس ریگو در نوشته کلاسیکشان درباره راهبری تحولآفرین توضیح میدهد: «راهبران تحولآفرین کسانی هستند که زیردستان را تحریک میکنند و الهامبخش آنها میشوند تا هم به نتایج عالی دست پیدا کنند و هم در این فرایند ظرفیتهای راهبری خود را افزایش دهند. راهبران تحولآفرین با پاسخگویی به نیازهای فردی زیردستان و قدرتبخشیدن به آنها از طریق درنظر گرفتن برخی اهداف فردیشان، به آنها برای رشد و تبدیلشدن به راهبران آینده کمک میکند.»
محققان دریافتهاند که این چرخه راهبری میتواند تاثیر مثبتی بر گروه داشته باشد.
رونالد ای، روانشناس و متخصص راهبری توضیح میدهد که: «شواهد حاصل از تحقیقات بهروشنی نشان میدهند گروههایی که راهبران تحولآفرین آنها را هدایت میکند، عملکرد بهتری دارند و در مقایسه با گروههایی که با سبکهای دیگر راهبری اداره میشوند، از سطح رضایت بیشتری برخوردار هستند».
دلیل او این است که راهبران تحولآفرین باور دارند که زیردستانشان میتوانند کارشان را به بهترین شکل انجام دهند و این باعث میشود که اعضای گروه احساس قدرت کنند.
برای تبدیل شدن به راهبری تحولآفرین چه کارهایی میتوان انجام داد؟ متخصصان راهبری پیشنهاد میکنند که داشتن چشماندازی مثبت و قوی نسبت به آینده نقشی اساسی دارد. نهتنها مهم است که خودتان به این چشمانداز باور داشته باشید، بلکه باید دیگران را نیز تشویق کنید که به چشمانداز شما باور داشته باشند.
ویژگیهای اساسی دیگری که به ترغیب زیردستان برای رسیدن به اهداف گروه کمک میکنند، عبارتاند از باهوش بودن، داشتن اشتیاق، حمایت کردن و معتمد بودن.
ارتباط با رفاه
براساس نتایج یک مطالعه، این نوع راهبری تاثیر مثبتی روی رفاه کارمندان میگذارد. این مطالعه که در مجله سلامت پزشکی و محیطی منتشر شده است، چندین شرکت تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات را در آلمان مطالعه کرده است. محققان از شرکتکنندگان در تحقیق پرسشهایی درباره سبک مدیریت سازمانشان پرسیدهاند.
سپس براساس کیفیتهایی مانند فراهم کردن محرکهای فکری، ارائه بازخوردهای مثبت برای عملکرد خوب، راهنمایی با استفاده از مثال و کمک به کارمندان برای اینکه فکر کنند آنها نیز نقشی درجهت رسیدن به اهداف گروه دارند، نمرهای برای راهبری تحولآفرین داده شده است.
(همچنین بخوانید: مدیر هوشمند کیست؟)
محققان کشف کردند کارمندانی که سطح بالاتری از راهبری تحولآفرین را در کارفرماهایشان تشخیص دادهاند، سطح رفاه بالاتری را نیز گزارش دادهاند. محققان عوامل مرتبط با رفاه را هم مانند فشار کاری، آموزش و سن بررسی کردند که باز هم جالب توجه بود.
نویسندههای این تحقیق خلاصه بیان کردهاند: «نتایج این تحقیق نشان میدهد سبک راهبری تحولآفرین که حس اعتماد و معناداری را منتقل میکند، باعث ایجاد چالشهای فردی و رشد کارمندان میشود و تاثیر مثبتی روی رفاه میگذارد.»
بهکارگیری در دنیای واقعی
این نتایج چه تاثیری روی مدیران و کارکنان داشته باشد؟ نویسندههای این مطالعه بر این باورند که نتایج تحقیقشان مهم است و میتواند به شرکتها کمک کند تا برنامههای آموزش مدیریتشان را بهبود بخشند و میتوان از آنها برای آموزش مهارتهای مربوط به راهبری تحولآفرین استفاده کرد. کسب مهارت های ارتباطی مانند حل تعارضها در محیط کار و تشخیص نیازهای کارمندان بخش بسیار مهمی از راهبری تحولآفرین است.
محققان توضیح میدهند: «چنین برنامههای آموزشی میتوانند جزئی ضروری برای ارتقای سلامت محیط کار باشند؛ درنتیجه باید بهشدت از آنها حمایت شود».
کلام آخر
سبک راهبری تحولآفرین زمانی بیشترین تاثیر را دارد که به شکلی مناسب بهکار گرفته شود، البته شاید برای همه موقعیتها بهترین انتخاب نباشد. در برخی از موارد، ممکن است گروهها به سبک های مدیریتی استبدادیتری نیاز داشته باشند که کنترل بیشتری روی آنهاست و جهتمندی بیشتری دارند؛ بهویژه در مواردی که اعضای گروه مهارت کافی ندارند و به نظارت بیشتری نیاز است، توجه به این موضوع ضروری است.
یک روش برای بهبود تواناییهای مدیریتیتان این است که سبک مدیریت کنونیتان را بررسی کنید و به روشهایی فکر کنید که نقاط قوت شما میتواند به گروهی که آن را راهبری میکنید، سود برساند. با ارزیابی مهارتهایتان، بهتر میتوانید نقاط قوتتان را بهنمایش بگذارید و نقاط ضعفتان را بهبود بخشید.
(همچنین بخوانید: راهبری مشارکتی، خوب یا بد؟)