استارت‌آپ‌ها، شاخه‌های درخت اقتصاد کشور

ظهور و رشد روزافزون کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات در حوزه تبادلات مالی باعث تحولی عظیم در چرخه اقتصادی کشور شده است.

نوپانا به‌ نقل از ایسنا: خلق ایده، کارآفرینی، کسب وکارهای متنوع جدید و مبتنی بر فناوری های نوآورانه از ویژگی‌های استارت‌آپ‌ها است که موجب ظهور اقتصاد جدیدی مبتنی بر اپلیکیشن‌ها شده است. خصوصیت مجازی و اینترنتی این کسب‌وکارها فضای اقتصادی جدیدی را در اقتصاد بسته کشورهای توسعه یافته برای تجربه رشد بیشتر اقتصادی به وجود آورده است. این استارت‌آپ‌ها همچنین فضای جدیدی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه به وجود آورده است که علاوه بر اشتغال‌زایی گسترده می‌تواند در نهایت موجب افزایش ضریب رشد اقتصاد این کشورها شود.

استارت‌آپ‌ها علی‌رغم کوچک‌بودن و منحصر به حوزه خاصی از تولیدات یا خدمات بودن به دلیل تعداد زیادشان در آینده بخش بزرگی از گردش مالی اقتصادی در دنیا را به خود اختصاص خواهند داد. همین مسئله باعث شده است تا  دولت‌ها، نهادها و شرکت‌های خصوصی بزرگ در دنیا به رصد فعالیت‌ها، جمع‌آوری و تحلیل آمارهای این استارت‌آپ‌ها بپردازند.

اگر بخواهیم روند روبه‌رشد سرمایه‌گذاری جهانی روی استارت‌آپ‌ها در دو دهه اخیر را تشریح کنیم، می توانیم بگوییم که یکی از اضلاع بسیار مهم و موثر در زیست‌بوم استارت‌آپ‌ها، سرمایه و وجود موسسات و نهادهای سرمایه‌گذاری است که نقش روانی و عملیاتی مهمی در شکل‌گیری، رشد و موفقیت کسب‌وکارهای نوپا ایفا می‌کنند.

خطرپذیری البته یکی از ویژگی‌های بارز این استارت‌آپ‌ها است همین امر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران این حوزه علاوه بر داشتن ایده‌های برتر به دنبال شرکت‌های موفق در این حوزه نیز باشند. یکی از معیارهای آنان در این زمینه قرار گرفتن در لیست تک‌شاخ‌های فناوری است. استارت‌آپ‌هایی که بالای یک میلیارد دلار ارزش دارند، «تک‌شاخ» نامیده می‌شوند. بر اساس اطلاعات سایت مرکز ملی فضای مجازی، هر ساله آمار تک‌شاخ‌های حوزه فناوری اطلاعات منتشر می‌شود که نکته قابل توجه در این آمارها جغرافیای آنهاست. ۵۵ درصد تک‌شاخ‌های جهان در ایالات‌ متحده ۲۱ درصد در چین، چهار درصد در هند، چهار درصد در انگلستان، دو درصد در آلمان و دو درصد نیز در کره جنوبی قرار دارد.

(همچنین بخوانید:‌ ایران؛ در مسیر پیشرفت و رونق اقتصادی)

بررسی و استفاده از تجربیات نحوه سرمایه‌‌گذاری در کشورهای موفق برای رشد این حوزه در کشور دارای اهمیت است. یکی از مهمترین دلایل ایجاد تک‌شاخ‌ها، افزایش سرمایه شرکت‌هاست که ماحصل وجود نهادهای مالی ریسک‌پذیر و مهم‌تر از آن قوانین و مقررات لازم جهت تسهیل در جذب و حفظ سرمایه توسط استارت‌آپ‌ها و کارآفرینان است. همچنین راه‌اندازی شهر فناوری و ایجاد محیط مناسب جذب سرمایه در محدوده وسیعی از فناوری‌ها نیز از دلایل دیگر توسعه استارت‌آپ‌ها است.

گسترش صنعت دیجیتال، توسعه فناوری‌ها و گسترش زیست‌بوم دیجیتال نشان‌دهنده جذابیت و فرصت‌های آتی این صنعت است که در صورت ایجاد فضای مناسب جهت جذب و حفظ سرمایه به‌عنوان عامل اصلی رشد و موفقیت استارت‌آپ‌های فناوری، اثرات اقتصادی قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. این موضوع در کنار رویکرد جهانی به شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها در گسترده‌شدن بازارها، اهمیت بهره‌مندی اقتصاد کشور از منابع مالی جهانی استارت‌آپ‌ها را چند برابر می‌کند.

در چند سال‌ اخیر به لطف رشد دو برابری صنعت دیجیتالی با درآمد جهانی سه تریلیون دلار، گردش مالی این حوزه از بخش سنتی مخابرات پیشی گرفت. این رشد ناشی از نگاه سرمایه‌گذاران در سال‌های اخیر به حوزه استارت‌آپ‌ها است. با سرمایه‌گذاری ۲۲۰ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاران در حوزه دیجیتال، رشد جهانی این صنعت از شتاب بیشتری نیز برخوردار خواهد شد. ارزیابی‌ شرکت‌های دیجیتالی در سال‌های آینده، وجود ۱۹۰ تک‌شاخ با ارزش حدود ۶۰۰ میلیارد دلار و درآمد بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار است.

از دیگر دلایل ایجاد تک‌شاخ‌ها رشد سرمایه شرکت‌ها به‌واسطه دسترسی بیش از حد آنان به نقدینگی است. از محرک‌های بالقوه ایجاد تک‌شاخ‌ها در سال ۲۰۱۴، سرمایه‌گذاری بوسیله چند شرکت بانفوذ و پیشرو است، بطوری‌ که ۸ شرکت بزرگ در ۴۲ درصد از مجموعه تک‌شاخ‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. رشد کلی منابع مالی در دسترس در این سال برابر ۱۶۵ درصد بوده است که باعث رشد شرکت‌های دیجیتالی تا ۲۰ درصد شده است. بیشتر تک‌شاخ‌ها با حفظ و یا افزایش ارزش خود ماندگار خواهند بود. گسترش صنعت دیجیتال، توسعه فناوری و گسترش زیست‌بوم‌های دیجیتالی مانند اینترنت اشیا و امنیت سایبری از جذابیت‌ها و فرصت‌های آتی این صنعت است.
(همچنین بخوانید:‌ بیانیه مأموریت استارت‌آپ‌های تک‌شاخ)

نتایج تحقیقات طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ نشان می‌دهد حدود ۱۳ استارت‌آپ فناوری در اروپا با افزایش ارزش بیش از ۱ میلیارد دلار به تک‌شاخ‌های این حوزه تبدیل‌شده و در همین زمان نیز در آمریکا ۲۲ تک‌شاخ جدید ایجاد شد. ارزش ایجاد شده توسط تک‌شاخ‌های اروپا از سال ۲۰۰۰ حدود ۱۲۰ میلیارد دلار بوده است که این میزان در مقایسه با ارزش «فیس بوک»که به تنهایی ۲۲۹ میلیارد دلار و یا «اوبر» با ارزش ۴۰ میلیارد دلار، قابل توجه است.

بر اساس اطلاعات گزارش شاخص اقتصادی بازار آزاد داوجونز، تعداد ۴۰ استارت‌آپ اروپایی، با افزایش سرمایه توانسته‌اند ارزش خود را هر کدام ۱ میلیارد دلار یا بیشتر از آن افزایش دهند.  ۱۷ شرکت از ۴۰ شرکت اروپایی که تعداد آنان نسبت به قبل دو برابر شده است، متعلق به انگلستان هستند که در میان آنها استارت‌آپ‌های مالی یا فین‌تک‌ها با ۸ شرکت، بیشترین سهم را دارا هستند. سوئد با ۶ تک‌شاخ در رده دوم و بعد از آن آلمان و روسیه با ۴ و فرانسه با ۲ تک‌شاخ قرار گرفته‌اند. در ادامه نیز فنلاند با ۲ و ایتالیا، هلند و ایرلند نیز هرکدام با یک شرکت قرار دارند.

با توجه به تاثیر راه‌اندازی شهر فناوری لندن که در مدت زمان ۵ سال توانسته است با کسب جایگاهی مهم به‌عنوان هاب فناوری در اروپا، زمینه‌های جهش اقتصادی انگلستان را فراهم کند، می‌توان گفت آمار منتشر شده نشان می‌دهد تعداد شرکت‌های بخش فناوری دیجیتال لندن از زمان راه‌اندازی شهر فناوری، ۴۶ درصد رشد داشته است. این بخش با نیروی کار تقریبی ۲۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال۲۰۱۰، از افزایش ۱۷ درصدی برخوردار بوده است. همچنین بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴، بیش از ۱۰۰۰ پروژه سرمایه‌گذاری بین‌المللی در شهر فناوری لندن آغاز شده است.

اساسا ترسو بودن سرمایه‌دارها در بردن سرمایه‌شان به سمت حوزه‌های کمتر شناخته شده می‌تواند مانعی برای استفاده از قابلیت، ظرفیت و چالاکی حوزه استارت‌آپ‌ها باشد. ایجاد زیست‌بوم مناسب برای رشد و توسعه نوپاهای فناوری اطلاعات، مستلزم وجود مجموعه‌ای از عناصر و اضلاع است که بدون حضور آنها رشد و ارتقای استارت‌آپ‌ها امکان پذیر نیست. نقش مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز و شبکه‌های سرمایه‌گذاری، رسانه‌ها، سازمان‌های مردم نهاد، موسسات عمومی و دولتی مرتبط، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی حرفه‌ای در این عرصه غیرقابل انکار است.

در نهایت باید گفت که فضای مجازی به‌ویژه استارت‌آپ‌ها از ظرفیت عظیمی در جهت رشد و توسعه اقتصاد کشور برخوردارند. این امیدواری وجود دارد که عوامل تاثیر گذار در رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصادی در فضای مجازی، با بهره‌گیری از تجارب سایرکشورها و در چارچوب منافع ملی کشور، فعال شده و موجبات رشد و تعالی اقتصاد کشور را با بهره‌گیری از قابلیت‌های فضای مجازی فراهم آورند.

(همچنین بخوانید:‌ خدمات؛ موتور محرک توسعه اقتصادی کشور)