حضور استارت‌آپ‌ها در بازار نشر/چرا باید به جای کاغذ،‌ محتوا فروخت؟

استارت‌آپ‌ها که همواره نویدبخش حل مشکلات در عرصه‌های مختلف بوده‌اند، اخیراً نیز وارد بازار نشر شده و برای حل مشکلات این حوزه، چاره‌‌اندیشی کرده‌اند.

نوپانا؛ طی سال‌های اخیر در بازار نشر، شاهد بروز دشواری‌های فراوانی برای ناشران بوده‌ایم، مشکلاتی از قبیل کاهش یارانه کاغذ، هزینه بالای چاپ، هزینه‌های توزیع و مشکلات موجود در تک‌فروشی کتاب و بسیاری معضلات دیگر که همه و همه، کمر ناشران را خم کرده و انگیزه نویسندگان و مترجمان را نیز از بین برده است.

از سوی دیگر، مشتریان بازار کتاب را اغلب، دانش‌آموزان، دانشجویان، دانشگاهیان و اهالی علم و فرهنگ تشکیل می‌دهند، که قدرت خرید اکثر آنها پایین است، از همین رو با افزایش قیمت کتاب به دلائل متعدد ـ که عمدتاً به ویژگی‌های فیزیکی و نه محتوایی، نظیر هزینه‌های چاپ و کاغذ برمی‌‌گردد‌ـ توان خرید مشتریان این کالای فرهنگی، روز به روز کاهش یافته است.

در سی‌مین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که اردیبهشت گذشته، برگزار شد، بسیاری از ناشران، از فروش پایین در همه ایام سال گلایه داشتند، که برگزاری نمایشگاه می‌توانست تاثیر هر چند اندکی در فروش سالیانه آنها داشته باشد، که همین تاثیر نیز دیگر وجود ندارد، البته انتقال نمایشگاه کتاب به نقطه‌ای دور از پایتخت نیز در این وضعیت بی‌تاثیر نبوده است.

در این گزارش با واکاوی مشکلات موجود در بازار نشر، به معرفی استارت‌آپ‌های ایرانی فعال در این بخش می‌پردازیم و راهکارهایی را که هریک برای این مشکلات ارائه کرده‌اند، بررسی می‌کنیم.

مشکلات بازار نشر

نهادهای فرهنگی و مسئولان بلندپایه کشور در سال‌های اخیر، بر افزایش نرخ مطالعه و رواج کتاب‌خوانی، تاکید زیادی می‌کنند، اما واقعیت ماجرا این است که در این زمینه تاکنون نتیجه چشم‌گیری به دست نیامده است. بخش مهمی از جامعه کتاب‌خوان ما، به دلیل گران بودن کتاب، ‌نمی‌تواند آن را تهیه کند و همین عامل به تنهایی برای شکست همه پویش‌ها و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی مرتبط با کتاب‌خوانی، کافی است.

اگر بخواهیم دسته‌بندی مشخص‌تری از موانع موجود در بازار نشر ارائه کنیم، این موارد پیش از هر عامل دیگری به چشم می‌آید: قیمت بالای کاغذ، قیمت بالای لیتوگرافی و چاپ، دانلود غیرقانونی، توزیع نامناسب و دور از دسترس جامعه هدف، وجود ناشران بسیار و پراکندگی فیزیکی آنها (که دسترسی به کتاب‌های آنان را دشوار می‌کند) و بسیاری مشکلات دیگر. این معضلات طی سالیان متمادی، گریبان‌گیر کسب‌وکار‌های سنتی بازار نشر بوده و راه‌حل‌های سنتی نیز هرگز نتوانسته است گرهی از این کلاف درهم‌پیچیده، بگشاید. در اینجاست که به راه‌حل‌های تازه و رویکردهای خلاقانه نیاز داریم.

استارت‌آپ‌ها وارد می‌شوند

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌استارت‌آپ‌ها این است که در قالب یک تیم توانمند، ایده‌ای تازه و بکر را برای حل مشکلات کسب‌وکارهای گوناگون به کار می‌گیرند. استارت‌آپ‌ها که همواره نویدبخش حل مشکلات در عرصه‌های مختلف بوده‌اند، اخیراً نیز وارد بازار نشر شده و برای حل مشکلات این حوزه، چاره‌‌اندیشی کرده‌اند و بی هیچ ادعایی، بدون جنجال و تبلیغات و حتی بعضاً با بضاعت مالی اندک، دست به کارهای بزرگی زده‌اند و راه‌های تازه‌ای برای حل بسیاری از مشکلات بازار نشر ارائه کرده‌اند که ادامه آن می‌تواند بازار سنتی کتاب را به کلی متحول کند.

(همچنین بخوانید: استارت‌آپ‌های رسانه‌ای چگونه جهان ارتباطی ما را متحول می‌کنند؟)

تصور کنید شما می‌خواهید یک کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای به زبان فارسی را تهیه کنید، برای یافتن این کتاب شما ناچارید در هر جای ایران و جهان که باشید، به مراکز محدود فروش این کتاب یا دفتر ناشر آن مراجعه کنید و یک نسخه چاپی را چنانچه در زمان مراجعه شما، در فروشگاه یا انبار موجود باشد، تهیه کنید. مراکز اصلی چاپ، انتشار، توزیع و عرضه کتاب نیز عمدتاً در تهران و قم، قرار دارند و گویی به سایر شهرهای ایران و جامعه کتاب‌خوان ساکن در آن، چندان اهمیتی نمی‌دهند.

در شکل سنتی خرید، برای تهیه کتابی که فقط به محتوای آن نیاز دارید، ناچارید به صورت مستقیم و غیرمستقیم، هزینه چاپ، کاغذ، صفحه‌بندی، توزیع، انبارداری، جلد و بسیاری موارد دیگر را نیز بپردازید. چه بسا موارد گفته شده، هزینه نهایی کتاب را آن‌قدر بالا ببرد که شما از خرید آن منصرف شوید. اینجاست که نیاز به راه‌حل‌های تازه، بیشتر احساس می‌شود. راه حلی که در آن، شما فقط هزینه محتوا را بپردازید.

کتاب‌فروش و کتابخوان ادغام می‌شوند / کتاب‌فروشی ۲۴ ساعته در جیب شما

فیدیبو یکی از مهم‌ترین استارت‌آپ‌های بازار نشر است که چند سالی از راه‌اندازی آن می‌گذرد و تاکنون موفق شده توجه ناشران زیادی را به خود جلب کند. این کسب‌وکار نوپای ایرانی، در راستای حل مشکلاتی که پیش از این مطرح شد، با ناشران مختلف، همکاری کرده و متن کتاب‌های ناشران را به صورت الکترونیک در نرم‌افزار کتاب خود ارائه می‌کند.

با ابتکار فیدیبو، کتاب‌ها با هزینه‌ای کمتر در اختیار جامعه کتاب‌خوان قرار می‌گیرد و سود فروش آن نیز به ناشر و فیدیبو تعلق می‌گیرد. در روش عرضه و فروش کتاب ـ که با همکاری ناشران انجام می‌شود ـ کتاب‌ها در قالب نرم‌افزار فیدیبو ارائه شده و فقط در محیط همین اپلیکیشن قابل مطالعه هستند و امکان دانلود نسخه پی‌دی‌اف وجود ندارد، به همین خاطر، معضل دانلود غیرقانونی و انتشار نسخه الکترونیک در فضای اینترنت، از بین می‌رود.

مهم‌ترین کار فیدیبو این است که به کمک فناوری، هزینه توزیع کتاب را صفر کرده و خرید کتاب را در همه زمان‌ها و مکان‌ها ممکن می‌کند، همچنین در فیدیبو، نرم‌افزار فروش کتاب با نرم‌افزار خواندن آن ادغام شده و کاربر از مراجعه به نرم‌افزارهای متعدد کتاب‌خوان، بی‌نیاز می‌شود.

ادامه این گزارش را در قست‌های بعد دنبال کنید.

(پیشنهاد می‌شود این خبر را نیز بخوانید: مشکلات استارت‌آپ‌های ایرانی)