خندوانه، الگوی استارت‌آپ‌ها و کارآفرینان

سیر رشد این برنامه تلویزیونی دربرگیرنده نکات جالبی برای فعالان کسب‌وکارهای نوپا است.

به گزارش نوپانا به نقل از سایت ایرانیان موفق^*: برنامه خندوانه را می‌توان یکی از موفق‌ترین برنامه‌های تلویزیونی صدا و سیما در چند سال اخیر لقب داد. برنامه‌ای که علی‌رغم پخش‌شدن از شبکه‌ای تازه تاسیس و کم‌مخاطب، در عرض چند ماه با استقبال عمومی مواجه‌ شد. خندوانه را به‌نوعی می‌توان به استارت‌آپی تشبیه کرد که با استفاده از خلاقیت‌ رامبد جوان، تهیه‌کننده و مجری این برنامه و با کمک یک کار گروهی هوشمندانه، توانست جای خود را به‌سرعت در دل مخاطبان باز کند و به موفقیت کم‌نظیری در بین سایر برنامه‌های صدا و سیما دست یابد. بررسی مسیر حرکت خندوانه از شروع تا انتهای سری دوم این برنامه، که به نوعی فاز بلوغ این برنامه بود، می‌تواند نکات مفیدی برای علاقمندان به کارآفرینی و کسب‌وکار به‌همراه داشته‌باشد.

بهبود مستمر و تکمیل محصولات

پویایی یکی از رموز موفقیت در هر کسب‌وکاری است. در دنیایی که سرعت تغییرات آن‌قدر بالا است که موفق‌ترین کمپانی‌ها هم حاشیه امنیتی ندارند و برای از دست ندادن مشتری باید مدام در حال تغییر و تطبیق خود با تغییرات پیرامون باشند، پویایی اهمیت فراوانی دارد. برنامه خندوانه از ابتدا در مسیر بهبود حرکت کرد و برای ارزیابی عملکرد خود به‌صورت مستمر به صدای مخاطبان خود گوش داد.

به لطف اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، راه ارتباطی بین مخاطبان و دست‌اندرکاران این برنامه، به‌خصوص شخص رامبد جوان که حساسیت زیادی در ارتباط با مخاطبان به‌خرج می‌دهد، همیشه باز بود و این به پویایی برنامه کمک کرد. اضافه کردن شخصیت «جناب‌خان» را می‌توان نقطه عطف خندوانه در مسیر بهبود دانست. شخصیتی که با ورودش کیفیت برنامه را به وضوح ارتقا داد.

در بسیاری از کسب‌وکارها، طراحی، تولید و معرفی محصول جدید، بدون توجه به اثری که این محصول بر سایر محصولات می‌گذارد شکل می‌گیرد. کمپانی‌های موفق در طراحی و ارائه محصول یا خدمات خود به سایر محصولات فعلی‌شان توجه می‌کنند. ورود شخصیت جناب‌خان، نه تنها ورود یک شخصیت جذاب و مخاطب‌پسند بود، که کیفیت کار مجری برنامه را نیز افزایش داد. اتفاقی که در برخی از برنامه‌ها (و در دنیای کسب‌وکار، کمپانی‌ها و استارت‌آپ‌ها) با ورود شخصیت‌ (کالا یا خدمات) جدید با کاهش جذابیت شخصیت‌های قبلی (محصولات یا خدمات قبلی آن کمپانی‌ها) همراه می‌شود.

اگر صاحب استارت‌آپ‌ یا کسب‌وکاری هستید که ارائه‌کننده محصول یا خدمات گوناگونی است، مشتریان و بازار را دائما رصد کنید. به محض مشاهده نشانه‌های کم‌شدن تقاضا یا نارضایتی از محصولات، عکس‌العمل مناسب را نشان دهید. این عکس‌العمل می‌تواند تغییرات لازم در محصولات فعلی یا ارائه محصول یا خدمات جدید باشد. اگر برنامه‌ای برای حذف محصولات پیشین ندارید و همچنان مایل به حفظ آنها در سبد محصولات خود هستید، در هنگام طراحی محصول یا خدمات جدید بدین مسئله دقت کنید که محصول جدید محصولات پیشین را به حاشیه نراند و در حالت بهینه جذابیت سبد محصولات شما را نیز افزایش بدهد.

استفاده از شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی هدیه‌ دنیای جدید به صاحبان کسب‌وکار است، فرصتی که بسیاری از کارآفرینان و مدیران کمپانی‌ها هنوز نسبت به آن توجه لازم را نشان نمی‌دهند. با توجه به میزان دقایقی که کاربران اینترنتی برای حضور در شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند، صاحبان کسب‌وکار باید برنامه مشخص و هدفمندی برای استفاده از این شبکه‌ها برای توسعه کسب‌وکار خود استفاده کنند.

انتشار ویدئوها و عکس‌نوشته‌های خندوانه در دو شبکه اجتماعی فیسبوک و اینستاگرام نقش موثری در افزایش مخاطبان این برنامه داشت. با توجه به اینکه خندوانه از شبکه‌ تازه تاسیس و کم‌بیننده نسیم پخش می‌شد انتشار ویدئوهای کوتاه این برنامه در شبکه‌های اجتماعی به افزایش بینندگان و علاقمندان آن کمک زیادی کرد. هم‌چنین نویسندگان و مجری خندوانه در تهیه این برنامه نیم‌نگاهی هم به موضوعات روز شبکه‌های اجتماعی داشتند. بسیاری از دیالوگ‌های رامبد جوان و جناب‌خان حول مباحثی می‌گذشت که مخاطبان برنامه پیشتر در شبکه‌های اجتماعی درباره آن خوانده بودند یا اظهارنظر کرده‌ بودند. این امر به درگیرشدن کاربران اینترنتی با ویدئوهای این برنامه و افزایش دفعات هم‌رسان شدن این ویدئوها در شبکه‌های اجتماعی کمک زیادی می‌کرد.

نکته‌ای که کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار باید به آن توجه کنند، حضور مستمر و هدفمند در شبکه‌های اجتماعی و نحوه فعالیت در آن‌هاست. برقراری ارتباط با مخاطب (مشتریان)، درگیر کردن آن با محتوای ارائه‌شده و هم‌چنین ارائه محتوایی مخاطب‌پسند که قابلیت و جذابیت لازم برای هم‌رسانی (به‌اشتراک‌گذاری) را داشته‌باشد از نکات مهم حضور در این شبکه‌هاست که همگی باید هدفمند و در راستای اهداف کسب‌وکار باشد. شبکه‌های اجتماعی سکویی رایگان برای تبلیغ هر کسب‌وکار و ایجاد ارتباط با مخاطب یا مشتریان است، ولی برای استفاده مناسب از این فرصت رایگان ولی گران‌بها، باید با برنامه پیش رفت.

استفاده بهینه از مخاطب

در سری دوم خندوانه، تماشاچیان حاضر در محل ضبط برنامه از میان کسانی انتخاب می‌شدند که با برنامه تماس گرفته‌بودند. حضور رایگان ۱۰۰ نفر از مخاطبان در هر برنامه راهکار هوشمندانه‌ای برای افزایش و استحکام ارتباط دو طرفه خندوانه و تماشاگران بود.

در قسمت‌هایی از این برنامه نیز حاضرین از طرف اسپانسر آن برنامه دعوت می‌شدند. این کار هم یک تصمیم هوشمندانه دیگر در جهت تحکیم رابطه بین برنامه، حامی برنامه و کارمندانش بود. اگرچه طبق اعلام تهیه‌کننده این برنامه درآمد حاصل از حضور حامیان برنامه به شبکه نسیم، و نه برنامه خندوانه، می‌رسید ولی این یک چرخه از بازی‌های برد-برد بین برنامه و شبکه نسیم نیز به حساب می‌آمد.

کمپانی‌های موفق همیشه به مشتریان خود فراتر از یک مصرف‌کننده که درآمد شرکت را می‌سازد نگاه می‌کنند. به‌طور خلاصه و در یک جمله، رضایت مشتریان راز بقای هر کسب‌وکاری است. برای برنامه‌های تلویزیونی هرچه تعداد و رضایت مخاطبان افزایش یابد، قدرت چانه‌زنی برای تبلیغات و ادامه آن برنامه نیز افزایش خواهدیافت. استارت‌آپ‌های تازه‌تاسیس نیز از این قاعده مستثنی نیستند. برای جلب رضایت و درگیرکردن مخاطبان با کسب‌وکار خود، هر هزینه‌ای سرمایه‌گذاری‌ست. استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا باید با استفاده از روش‌های خلاقانه به‌طور مستمر رضایت مشتریان خود را حفظ و افزایش بدهند.

احترام به مخاطب (مشتری)

رامبد جوان در انتهای هر برنامه از حاضرین در استودیو درخواست می‌کرد که به احترام ملت ایران از جای خود بلند شوند. او در طول اجرای برنامه تلاش زیادی برای ادای احترام به مخاطبین خود به‌خرج می‌داد و چندین برنامه را به حضور جانبازان، بیماران خاص و اقشار کمتر مورد توجه‌ شده برنامه‌های تلویزیونی اختصاص داد. نوع احترام او به مخاطبانش ملموس و متفاوت از بسیاری از برنامه‌های دیگر بود. این موضوع اگرچه در نگاه اول تنها یک «وظیفه» اجتماعی به‌نظر می‌رسد، ولی در عمل فراتر از یک ادای احترام، قدمی در راه جذب و رضایت همه مخاطبان به‌شمار می‌رود.

امروزه در دنیای کسب‌وکار، احترام به مخاطب، چه آن‌ها که مشتری فعلی شما هستند چه آنهایی که در زمره مشتریان بالقوه شما به حساب می‌آیند، یک «باید» مهم است. اصل احترام به مشتری همیشه موضوعی مهم بوده ولی چیزی که این اصل را امروزه به نکته‌ای حیاتی برای کسب‌وکارها تبدیل کرده اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و قدرت انتشار اخبار در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.

اگر تا چند دهه قبل برخورد اشتباه مسئول فروش یکی از شعب یک کمپانی در شهری دور افتاده در نهایت با یک عذرخواهی ساده در روزنامه‌ای محلی تمام می‌شد و ماجرا به گوش بسیاری از مشتریان هم نمی‌رسید، امروزه کوچک‌ترین اشتباه به راحتی توسط گوشی‌های موبایل ضبط و در عرض چند دقیقه در اینترنت منتشر می‌شود و گهگاه عذرخواهی مدیران ارشد هم نمی‌تواند مانع کاهش تعداد مشتریان آن کسب‌وکار شود. احترام به مخاطب/مشتری باید واقعی، ملموس و بدون قید و شرط باشد.

چرخش (Pivot) به‌موقع

یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای موفقیت استارت‌آپ‌ها چرخش به‌موقع و تغییر مسیر کسب‌وکار است. این چرخش می‌تواند تغییر در نحوه ارائه محصول یا خدمات باشد و یا در ابعادی بزرگ‌تر تغییر در نوع محصول یا خدماتی که ارائه می‌کند. زمانی که براساس تجربه حاصل از اشتباهات، و یا مطالعه اطلاعات جمع‌آوری شده از مشتریان متوجه لزوم ایجاد یک تغییر در کسب‌وکار خود می‌شوید درنگ نکنید! برنامه خندوانه اگر چه در طول مسیر حرکتی رو به جلو داشت و هر چه از آغاز این برنامه گذشت به جذابیت برنامه و تعداد مخاطبان اضافه شد، ولی از جایی به بعد خطر عادی‌شدن در کمین آن بود. انتظار مخاطب بالارفته بود ولی محتوای برنامه تغییری نکرده بود، این نقطه همان آغاز فاز مرگ برای تمامی برنامه‌های تلویزیونی و در دنیای کسب‌وکار برای سازمان‌ها و کمپانی‌هاست.

راهکار رامبد جوان و گروهش برای این موضوع یک تصمیم هوشمندانه و بسیار موفق بود: راه‌اندازی مسابقه خنداننده برتر. تصمیمی که شاید اصلی‌ترین علت موفقیت خیره‌کننده خندوانه در جذب مخاطب بود و عملاً این برنامه را به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های صدا و سیما تبدیل کرد. ویدئوی اجراهای کمدین‌های این مسابقه هزاران بار در شبکه‌های اجتماعی هم‌رسانی شد، برخی از مسابقات هیجان فوق‌العاده‌ای پیداکرد، به نوعی که تبدیل به بحث روز شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها و خبرگزاری‌ها شد و مخاطبان این برنامه و کاربران اینترنتی را بیش از قبل و به‌صورت مستقیم درگیر این برنامه کرد.

برای استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای نوپا، هیچ چیز به اندازه پویایی و البته غرق نشدن در دریای کارهای مختلفی که باید انجام بدهند مهم نیست. به‌دلیل محدودیت نیروی انسانی در کسب‌وکارهای کوچک، افراد گروه وظایف متعددی را برگردن می‌گیرند (یا به آنها محوّل می‌شود) و مدیران و کارآفرینان نیز با چالش‌های زیادی سر و کله می‌زنند. این موضوع باعث غافل شدن رهبران کسب‌وکار از آنچه بین آنها و مشتریان و رقبا در حال روی دادن است می‌شود. تشخیص به‌موقع نیاز به چرخش و تغییر مسیر و اجرای سریع و کم‌اشتباه آن رمز موفقیت استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای موفق بوده‌ است.

البته، داستان موفقیت برنامه خندوانه را می‌توان از یک زاویه دیگر نیز نگاه کرد. برنامه خندوانه یک محصول موفق از شبکه تازه‌تاسیس نسیم بود. شبکه‌ای که اگر چه برای مخاطبان کمتر شناخته‌شده بود، ولی اکنون خیلی‌ها منتظر تولیدات آتی این شبکه خواهند بود.

* سید طبیب تقی‌زاده

(همچنین در این زمینه بخوانید: 10 دلیل عمده شکست استارت‌آپ‌ها)