تفاوت‌ و شباهت استارت‌آپ ویکند و نوآوردگاه

معرفی و مقایسه دو رویداد بزرگ در اکوسیستم استارت‌آپی

نوپانا: شب گذشته رقابت جهانی ال‌کلاسیکو برگزار شد. در این رقابت، دو تیم بارسلونا و رئال مادرید به مصاف هم رفتند و بازي پر هيجاني برگزار شد. چه طرفدار رئال باشید چه طرفدار بارسلونا، همه می‌دانیم تیم مقابل بسیار قوی است و اصلاً این تقابل بین قدرت‌ها است که این مسابقه را چنین جهانی کرده است.

اما این مطلب چه ارتباطی به ال‌کلاسیکو دارد؟ تا آخر همراه من باشید تا متوجه شوید:

سال 96، شروعی طوفانی برای اکوسیستم استارت‌آپی‌ کرمان داشته است. اول از همه با یک استارت‌آپ ویکند در رفسنجان شروع شد و حالا هم در ادامه، چندین استارت‌آپ ویکند و نوآوردگاه قرار است در بهار برگزار شود و انگار تمام جامعه استارت‌آپی کرمان از گوشه و کنار برخواسته‌اند و قصد دارند برای این جامعه نوپا کاری کنند.

از طرفی شایعه‌ها مبتنی بر آن است که دو فضای کار اشتراکی یا co-working space  قرار است در کرمان تأسیس شود (مدیران این فضای کار اشتراکی مرا خواهند کشت که اخبار را زودتر از موعد لو دادم) و چندین استارت‌آپ و کسب‌وکار نیز در این بهار یا شروع به کار کرده‌اند یا محصولات‌شان را عرضه خواهند کرد. به هرحال، خبرهای خوبی در راه است …

اما دو رویداد بزرگ در کرمان به دفعات برگزار می‌شود: نوآوردگاه و استارت‌آپ ویکند.

به گزارش نوپانا*، این دو رویداد بسیار شبیه به یکدیگر هستند. من به عنوان کسی که در هر دو، هم شرکت‌کننده بودم و هم به عنوان منتور در آنها حضور داشته‌ام، قصد دارم تا حدودی هر دو را معرفی کنم و مزایا و معایب هرکدام را بیان کنم تا افرادی که قصد دارند در این بهار استارت‌آپی از طریق این دو رویداد وارد اکوسیستم شوند، بتوانند انتخاب درستی برای شرکت داشته باشند.

فرض می‌کنیم آشنایی با این رویدادها ندارید. هردو، رویدادهای آموزشی– تجربی هستند که در آخر هفته‌ها شروع به فعالیت می‌کنید و در آنها یاد می‌گیرید چگونه ایده خود را تجاری‌سازی کنید و بدانید، همه چیز ایده نیست.

حال بیاییم هر دو را ریزبه‌ریز معرفی و مقایسه کنیم:

اهل کجا هستند؟

استارت‌آپ ویکند یک رویداد جهانی است و با توجه به وب‌سایت آن، بانی این رویداد، شتاب‌دهنده techstars است، اما نوآوردگاه از همین ایران خودمان برخاسته و بنای آن را دکتر کلانتری‌نژاد، مدیر عامل شتاب‌دهنده شزان پایه‌ریزی کرده است.

اگر استارت‌آپ ویکندی در ایران یا در هر جای دنیا قرار است برگزار شود، بسیار محترمانه است که برگزارکنندگان، آن را در وب‌سایت جهانی ثبت کنند و به همین جهت، پس از رویداد، گواهی‌ای که به شرکت‌کنندگان برای شرکت در استارت‌آپ ویکند تعلق می‌گیرد در سطح جهانی معتبر خواهد بود. شاید گواهی‌های نوآوردگاه، اعتبار جهانی به اندازه استارت‌آپ ویکندها نداشته باشد، اما نکته مهمی که دارند این است که این رویداد بومی است.

در واقع دکتر کلانتری‌نژاد این رویداد را بر اساس نیاز اکوسیستم استارت‌آپی ایران و مشکلاتی که در بسیاری از استارت‌آپ‌ها دیده‌اند، به وجود آورده‌اند که این خاصیت را در استارت‌آپ ویکند نمی‌بینیم. در واقع عام بودن استارت‌آ‌پ ویکند همیشه مفید نبوده است. به خصوص در ایران که مشکلات صاحبان استارت‌آ‌پی تا حدود زیادی با مشکلات استارت‌آپ‌های استانبول و سیلیکون‌ولی و امثال آنها متفاوت است.

(درباره این موضوع بیشتر بخوانید: شتاب‌دهنده استارت‌آپ چیست؟)

چه قدر زمان می‌برند؟

استارت‌آپ ویکندها به ۵۴ ساعته بودن معروف هستند. از عصر چهارشنبه آغاز می‌شوند و تا عصر جمعه در حال فعالیت هستند و پس از آن، تیم‌ها و ایده‌های آنها مورد داوری قرار می‌گیرد. نوآوردگاه تا حدودی از این بابت، انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.

در حالت معمولی از صبح سه‌شنبه، این رویداد شروع می‌شود و تا شب پنجشنبه تیم‌ها بر روی ایده کار می‌کنند و صبح جمعه، ایده‌هایشان را به داوران ارائه می‌دهند. خاطره‌ای که حامد حامدیان، برگزار کننده نوآوردگاه، از رویداد نوآوردگاه BCI که در تهران برگزار شد، داشت این بود که این رویداد پنج روز طول کشید.

اینکه قصد دارید چند روز وقت بر روی ایده‌هایتان بگذارید، به خودتان بستگی دارد. آیا می‌توانید از سه‌شنبه با تمام وجود وقت بگذارید یا نه، تنها عصر جمعه برای رسیدگی به ایده‌هایتان کافی است؟

چقدر در نحوه برگزاری آنها خلاقیت وجود دارد؟

این مسئله مربوط به این نیست که در ایده‌های شما خلاقیت وجود داشته باشد. این قسمت مربوط به برگزارکنندگان است. بی‌شک نوآوردگاه، خلاقانه‌تر از استارت‌آپ ویکند برگزار می‌شود. نوآوردگاه از Gamification استفاده کرده و حال‌وهوای یک بازی هیجان‌انگیز را در فضای رویداد حاکم کرده است.

پول‌های مجازی به اسم شزان وجود دارد و هر تیمی باید مالیات و آب و برق و غذا و مخارجی شبیه به این را با این پول‌های مجازی پرداخت کند. این مسائل رویداد را جذاب کرده است. در نوآوردگاه جیرفت که در کنار دوستان بودیم، تمام شب را به این فکر می‌کردیم که چگونه این حال‌وهوا را بیشتر از قبل جذاب کنیم.

همه چیز به بحث پول ختم نمی‌شود. همانند یک بازی، سرعت شما و اینکه به موقع، کار درست را انجام دهید نیز اهمیت پیدا می‌کند. اما استارت‌آپ ویکند یک روند ثابت ولی استاندارد دارد و معمولاً برگزارکنندگان و تسهیل‌گران آنچنان تصمیمی به برهم زدن این استاندارد جهانی ندارند.

کارگاه‌های آموزشی و فرآیند یادگیری آنها چگونه است؟

استارت‌آپ ویکند دو کارگاه دارد. یک کارگاه معرفی بوم کسب‌وکار (یا بوم ناب) و یک کارگاه نحوه ارائه. اما در نوآوردگاه نزدیک به شش کارگاه برگزار می‌شود. کارگاه بوم کسب‌وکار و همچنین کارگاه نحوه ارائه نیز در نوآوردگاه حضور دارند و چهار کارگاه دیگر، کارگاه‌های تیم‌سازی، توسعه محصول، آشنایی با مالکیت فکر و ثبت شرکت و در نهایت کارگاه طرح تجاری هستند.

با توجه به تعداد کارگاه، بی‌شک میزان فراگیری که در نوآوردگاه وجود دارد بسیار بیشتر است و پس از این که شما رویداد را به اتمام می‌رسانید، با کوله‌باری از علم و دانش از این رویداد بیرون می‌روید. یکی از دوستانی که قبلاً یک استارت‌آپ شکست خورده داشته و تجربه زیادی نیز در راه اندازی کسب‌وکار داشته، پس از شرکت در نوآوردگاه می‌گفت که در این سه روز بیش از سه سالی که بر روی استارت‌آپش کار می‌کرده یاد گرفته است.

بخواهیم با خودمان روراست باشیم، فضای نوآوردگاه خیلی زیاد آموزش ندارد. شهید مطهری جمله بسیار خوبی دارند:

«مغز همانند معده می‌ماند. اگر چیزی به آن اضافه کردی، کمی به آن فرصت هضم نیز بده.»

اما این اتفاق در نوآوردگاه بد نیست. تیم‌ها باید یاد بگیرند که همه اعضا نباید در همه کارگاه‌ها حضور داشته باشند. تنها یکی از اعضای آنها کافی است. البته کارگاه بوم کسب‌وکار و طرح تجاری را در هیچ شرایطی از دست ندهید.

در مورد استارت‌آپ ویکند، قضیه کمی جالب‌تر است. کارگاه اول بوم کسب‌وکار است، صبح روز پنجشنبه یک معرفی مختصر برگزار می‌شود. پس از آن تیم‌ها به سراغ بوم‌هایشان می‌روند و در آنجا از صبح تا شب با بوم خود سروکله می‌زنند، می‌نویسند، می‌فهمند اشتباه کرده، اصلاح می‌کنند و باز می‌نویسند. به اندازه کافی وقت دارند که آن را اساسی یاد بگیرند.

در کنار آن، بوم کسب‌وکاری که در نوآوردگاه وجود دارد، یک روز تمام معرفی می‌شود. منتورها یک قسمت از بوم را معرفی می‌کنند و سپس تیم‌ها را موظف می‌کنند که آن قسمت را در بوم خودشان تکیمل کنند. سپس قسمت بعدی و آهسته آهسته و همراه با تیم‌ها، بوم‌ها را تکمیل می‌کنند.

شاید عیب بزرگی که در نوآوردگاه وجود دارد، نبود بحث validation ایده‌‎ها، به آن صورتی است که در استارت‌آپ ویکندها وجود دارد. امروزه آفت بزرگ استارت‌آپ‌ها این است که آنچنان که باید و شاید، با مشتری‌هایشان صحبت ندارند و در مورد بازار تحقیق نمی‌کنند. در استارت‌آپ ویکند، در انتهای روز، پنجشنبه تیم‌ها را مجبور می‌کنند که به بیرون از فضای مسابقه بروند و با مشتری‌هایشان صحبت کنند.

هرچند به درستی این مسئله در استارت‌آپ ویکند نیز معرفی نمی‌شود (که چگونه باید با مشتری صحبت کرد) اما این اتفاق در نوآوردگاه وجود ندارد و هیچ‌گونه اجباری بر اینکه تیم‌ها در مورد ایده‌های آنها تحقیق کنند و با مشتریان آنها صحبت کنند، وجود ندارد.

تعداد اعضای تیم‌ها چند نفره است؟

در استارت‌آپ ویکندها، تعداد اعضای تیم‌ها از پنج نفر الی ۱۰ نفر متغیر است و معمولا هشت نفر یک تیم را تشکیل می‌دهند. اما در نوآوردگاه نهایت تعداد اعضای یک تیم پنج نفر است و مقدار حداقلی آن هم سه نفر تعیین شده. از این حیث، نوآوردگاه بهتر عمل کرده است. به خصوص اینکه کارگاه تیم‌سازی نیز برگزار می‌کند.

تعداد پنج نفر برای یک تیم استارت‌آپی تا حدودی مناسب است و تیم، چابکی خود را دارد. اما یک تیم هشت نفره، آنچنان خوب نیست. دلیل این که استارت‌آپ ویکند حاضر شده تیم‌ها با تعداد اعضای زیاد را در رویداد خود ایجاد کند، آموزشی بودن رویدادها است. این را در همان اول گفتم: رویدادهای آموزشی–تجربی.

در واقع، قرار نیست حتماً شما بعد از اتمام رویداد با سرعت فراوان و تخیلی شروع به کار کنید و مثل شاتر، محصول به بازار تحویل دهید. خیر، شما قرار است یاد بگیرید. اما نوآوردگاه روی تیم‌های برتر رویدادش حساب باز کرده است و اگر تیم قصد داشته باشد ادامه دهد، شتاب‌دهنده شزان، آنها را می‌پذیرد و ادامه آموزش‌های لازم و همچنین در مواردی سرمایه لازم برای راه‌اندازی و تولید محصول را به تیم‌ها می‌دهد. به همین دلیل، تیم‌های پنج نفره را در رویداد تشکیل می‌دهد. تیم باید چابک باشد. جمعیت زیاد، چابکی تیم را کاهش می‌دهد.

(همچنین در این‌باره بخوانید: استارت‌آپ دو نوجوان 14 ساله ایرانی)

حرف آخر

برمی‌گردیم به حرف اول. ال‌استارت‌آپینو.

هر دوی این رویدادها خوب هستند. اتفاقات خوبی در آنها رخ می‌دهد و وجود آنها برای اکوسیستم مفید است و اینکه کاملاً بگوییم کدام‌یک بهتر است، کار اشتباهی است. همان‌طور که بگوییم رونالدو بهتر از مسی است یا مسی از رونالدو بهتر است. چون سبک هرکدام با یکدیگر فرق می‌کند و هر دو در سبک خود برترین هستند. من با اینکه خودم طرفدار رئال هستم، همیشه می‌گویم اینکه یک رئالی از مسی بدش بیاید واقعاً اشتباه است.

با توجه به توضیحاتی که دادم، انتخاب نهایی را بر عهده خود شما می‌گذارم. در واقع این که از کدام رویداد می‌خواهید وارد اکوسیستم استارت‌آپی شوید و کسب‌وکار خودتان را راه بیندازید مهم نیست، مهم آن است که وارد شوید.

*(یادداشت ارسالی از بهداد مرسلپور)