استارت‌آپ‌ها همیار ترافیک پایتخت

 

 

مطالعات پژوهشگران شهری نشان می‌دهد ترافیک و آلودگی هوا طی چند سال گذشته به اصلی‌ترین چالش شهروندان ساکن پایتخت بدل شده است. اگرچه طرح‌ها و ایده‌های مختلفی از جمله اجرای طرح ترافیک برای عبور از معضل ترافیکی شهر تهران طراحی و اجرایی شده است اما افزایش حجم ترافیک به واسطه رشد صعودی سفرهای روزانه محدوده شهری با استفاده از خودروی شخصی از یکسو و افزایش تعداد روزهای آلوده حتی در آغازین روزهای سال جدید از سوی دیگر مشخص می‌کند مسیر انتخابی نتوانسته شهروندان تهرانی را به سمت افزایش آرامش و آسایش سوق دهد. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد ۳۲ مسیر مجازی ارائه‌دهنده شش نوع خدمات شهری، می‌تواند یک راهکار استارت‌آپی برای گریز از ترافیک روزانه شهر تهران باشد. 

 

بر اساس این گزارش، مقایسه شاخص کیفیت هوای تهران در ۱۳ روز نخست سال جاری و دو سال گذشته نشان می‌دهد: با وجود آنکه در جریان تعطیلات نوروز دو سال گذشته به واسطه کاهش حجم تردد روزانه، شاخص کیفیت هوا در شرایط پاک یا سالم قرار داشته و در هیچ روزی از تعطیلات نوروزی شاخص کیفیت هوای پایتخت در ایستگاه ناسالم قرار نداشته اما در سال جاری آمارها از کاهش تعداد روزهای پاک و سالم و همچنین ناسالم شدن شاخص کیفیت هوا در پنج روز از تعطیلات نوروزی خبر می‌دهد. کاهش تعداد روزهای سالم و پاک در آغازین روزهای سال جاری از نگاه کارشناسان شهری می‌تواند زنگ خطری برای ادامه آن در ماه‌های آتی سال جاری باشد. در عین حال آنچه به گفته کارشناسان شهری می‌تواند در کاهش تعداد روزهای آلودگی و پایین آوردن شاخص آلودگی هوای پایتخت موثر باشد کاهش حجم ترافیک ناشی از خودروهای شخصی است. گزارش مدیران شهری حاکی از آن است که در حال حاضر کماکان ۸۱ درصد از سفرهای درون‌شهری با استفاده از خودرو شخصی و تاکسی و موتورسیکلت انجام گرفته و تنها ۱۹ درصد از سفرها از طریق مترو و اتوبوس صورت می‌گیرد.

 

از آنجاکه مهم‌ترین مساله توسعه حمل‌ونقل ریلی در شهر تهران، هزینه بالای ساخت آن است که به‌طور متوسط به ازای هر کیلومتر ۲۰۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و شهرداری تهران در صورت تداوم خودداری دولت از پرداخت سهم ۵۰ درصدی خود (بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از سامانه‌های حمل و نقل ریلی مصوب ۰۷/ ۰۶/ ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی)، نمی‌تواند به تنهایی از عهده آن برآید به نظر می‌رسد نیاز است تا از مسیرهای میانبر دیگری، فرمول جدیدی برای کاهش حجم سفرهای روزانه با استفاده از خودروهای شخصی طراحی شود. ضمن آنکه در سال‌های اخیر در کنار توسعه حمل‌ونقل عمومی، توسعه حمل‌ونقل انسان‌محور از جمله دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی و پیاده‌راه‌سازی نیز در کشورهای توسعه‌یافته بسیار مورد توجه قرار گرفته است. شهرداری تهران نیز بر اساس برنامه عملیاتی پنج ساله دوم، مکلف به انجام اقداماتی در این حوزه بوده است که بخش قابل توجهی از این اقدامات هدف‌گذاری‌شده نیز تاکنون محقق نشده است.

 

نکته جالب آنکه از مجموع سفرهای روزانه انجام شده با استفاده از خودروی شخصی در شهر تهران به غیر از ۱۶ درصد سفرها که با انگیزه آموزشی و تحصیلی است و گریزی از انجام آنها وجود ندارد، ۳۶ درصد سفرها از جنس سفرهای کاری و شغلی، ۱۶ درصد سفرها به انگیزه خرید و ۱۴ درصد سفرها نیز با انگیزه تفریح انجام می‌شود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد شهروندان تهرانی می‌توانند با استفاده از جایگزین کردن ۳۲ مسیر مجازی در شش حوزه خدمات شهری سرویس دریافت کنند و در عین حال با استفاده از این استارت‌آپ‌های شهری، حجم سفرهای روزانه غیرضروری خود را کاهش دهند. براساس تحقیقات «دنیای اقتصاد» هم‌اکنون ۳۲ استارت‌آپ در حوزه‌های مختلف خدمات شهری فعالیت دارند که به دلیل عدم آشنایی شهروندان با نوع فعالیت‌ آنها ناشناخته باقی مانده‌اند. این استارت‌آپ‌ها در شش حوزه مختلف خدمات شهری شامل اجتماعی- حقوقی، حمل و نقل و ترافیک، سلامت، خدمات خانگی، مالی-اقتصادی و خانواده فعالیت می‌کند. استارت‌آپ‌های طراحی شده در این حوزه‌ها می‌تواند شهروندان تهرانی را از سفرهای غیرتفریحی در سطح شهر بی‌‌نیاز سازد و به تبع آن حجم ترافیک روزانه شهری را کاهش دهد. به‌طوری‌که شعار عمده استارت‌آپ‌های نوپای شکل گرفته در این حوزه جلوگیری از وقت‌کشی متقاضیان خدمت مدنظر و ارائه خدمت در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه ممکن است. به ویژه آنکه تعداد زیادی از استارت‌آپ‌های شکل گرفته به خدمات حوزه حمل و نقل و ترافیک مربوط می‌شود. در این حوزه نیز سه زیرشاخه شامل خدمات پارک هوشمند، توزیع سوخت و همین‌طور حمل و نقل آنلاین ارائه می‌شود. 

 

به این صورت که در استارت‌آپ‌های فعال در حوزه توزیع سوخت از شعار «پمپ بنزین در جیب» استفاده شده که به شهروندان چهار مزیت عمده مبتنی بر کاهش زمان سوخت‌گیری، کاهش مسافت، کاهش نشر دی‌اکسید کربن و کاهش خسارت ناشی از سوخت بی‌کیفیت را می‌رساند. استارت‌آپ‌های فعال در حوزه پارک هوشمند نیز به شهروندان این امکان را می‌دهند که با توجه به کمبود جای پارک و اتلاف وقت در خیابان‌های شهر برای یافتن جای‌پارک مناسب، مکان‌های مناسب پیش‌بینی شده برای جای پارک خودرو را به آنها معرفی می‌کنند. حتی در این زیرشاخه استارت‌آپی برای شناسایی فضاها و محل‌های مناسبی که می‌تواند در اختیار معلولان قرار گیرد در حال فعالیت است. در عین حال در کنار نسل نوین تاکسی‌های اینترنتی که طی یکی، دو سال اخیر مورد استقبال تعداد زیادی از شهروندان پایتخت قرار گرفته، نسل تازه‌تری از این خدمات شهری برای عبور و مرور آسان و کم‌هزینه شهروندان شکل گرفته است. تاکسی‌های اشتراکی، سرویس‌های کارمندان و... از جمله آنها است که برخی از آنها به متقاضی دریافت تاکسی آنلاین این امکان را می‌دهد که ماشین موردنظر خود را به همراه ویژگی‌های مدنظر همچون عدم استفاده راننده از سیگار و... انتخاب کند.

 

دومین نوع خدمات شهری که می‌تواند به‌صورت روزانه و مکرر مورد استفاده شهروندان قرار گیرد و بخش زیادی از سفرهای غیرضروری را در شهر کاهش دهد به استارت‌آپ‌های فعال در حوزه انواع سرویس‌های خانگی مربوط می‌شود. این حوزه نیز دو زیرشاخه اصلی دارد. شاخه نخست از طریق انجام یکسری از خریدهای خانگی از جمله خرید میوه، آب معدنی و... می‌تواند مانع از انجام سفرهای روزانه به قصد خرید شود. به این صورت که در یکی از این استارت‌آپ‌ها امکان خرید انواع میوه با قیمت مشخص و تضمین کیفیت آن برای خریدار فراهم می‌شود. یا آنکه یکی از این استارت‌آپ‌ها امکان آبیاری هوشمند گیاهان را برای شهروندانی که روزهای زیادی خارج از منزل حضور دارند ایجاد می‌کند. شاخه دوم نیز انواع خدمات فنی، مهندسی موردنیاز برای خانه را به شهروندان ارائه می‌دهد. به این صورت که در این حوزه شهروندان می‌توانند انواع نیاز به خدمات مختلف از خرید وسایل منزل تا امور الکتریکی را به واسطه ارتباط مجازی با صاحبان این مشاغل برطرف کنند.

 

اما سومین حوزه خدمات شهری که می‌تواند بخشی از سفرهای کاری غیرضروری و زمانبر را کاهش دهد مربوط به خدمات مالی – اقتصادی می‌شود. استارت‌آپ‌های نوپای فعال در این حوزه امکان ایجاد یک دفتر کار مجازی، انجام حساب و کتاب‌ها و امورمالی و حتی ایجاد ارتباط میان سرمایه‌گذاران و کارآفرینان را فراهم می‌کنند. در نتیجه از یکسو تسهیل در امور مالی برای فرد متقاضی ایجاد می‌شود و از سوی دیگر فرد می‌تواند بدون پرداخت هزینه و صرف وقت همواره دفتر کار خود را همراه داشته باشد. «سلامت» و «خانواده» نیز دو حوزه دیگری هستند که می‌تواند به شهروندان امکان برخورداری از خدمات سلامت و پزشکی را بدون مراجعه حضوری بدهد. خدمات ارائه شده از سوی این استارت‌آپ‌ها مشاوره‌های صوتی و آنلاین در حوزه‌های مختلف سلامت با استفاده از مشاوران متخصص ارائه می‌دهد. همین‌طور خانواده‌ها می‌توانند با استفاده از این استارت‌آپ‌ها، انواع خدمات مربوط به فرزندان خانواده از جمله خرید اسباب‌بازی، آموزش، مشاوره و... را دریافت کنند.

 

ششمین مسیر مجازی که علاوه بر کاهش حجم سفرهای روزانه، می‌تواند به پل ارتباطی میان شهروندان و مدیران شهری یا سایر فعالان اجتماعی تبدیل شود حوزه امور اجتماعی-حقوقی است. در حوزه حقوقی شهروندان با استفاده از استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه، از طیف مختلفی از خدمات از مشاوره حقوقی تا انتخاب وکیل برخوردار می‌شوند. در عین حال استارت‌آپ‌های فعال در حوزه اجتماعی می‌تواند جذابیت دوچندانی برای فعالان حوزه اجتماعی داشته باشد. به‌عنوان مثال شهروندانی که به دنبال ساخت و اجرای کمپین‌های مختلف در شهر یا محله خود هستند می‌توانند از خدمات این استارت‌آپ‌ها استفاده کنند. همین‌طور برخی از استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه اجتماعی پلی مجازی میان شهروندان و مدیران شهری ایجاد می‌کنند. به این معنا که می‌تواند برای افزایش سطح مشارکت اجتماعی که یکی از اهداف اصلی مدیران شهری در دوره جدید است به توسعه تعامل بی‌واسطه میان شهروندان و شهرداری برای حل مشکلات و مسائل شهری کمک کند.

 

این مجموعه و تعداد زیادی از مسیرهای مجازی طراحی شده که می‌تواند به‌عنوان اهرم کاهنده سفرهای روزانه در شهر استفاده شود و در نتیجه به افزایش کیفیت زندگی و دستیابی به آسایش و آرامش شهروندان کمک کند در سایت تهران هوشمند معرفی شده است که در صورت استفاده می‌تواند بخش عمده‌ای از سفرهای روزانه غیرضروری در شهر را که با هدف انجام اموری کاری یا خرید صورت می‌گیرد کاهش دهد.