خداحافظی با جراحی برای نمونه‌برداری از بافت سرطانی

فناوری‌هایی که قرار است رویاهای ما را به حقیقت پیوند بزنند، چندان هم دور از دسترس نیستند و در آینده‌ای نزدیک، این چشم‌اندازها به کارهایی عادی و روزمره تبدیل می‌شوند.

نوپانا: چه می‌شود اگر بتوانید به راحتی از هوای بیابان آب بنوشید، بدون اینکه لازم باشد برای این کار الکتریسیته زیادی را از شبکه خطوط برق مصرف کنید یا یک دکتر بتواند بدون استفاده از حتی یک خراش، از بافت مشکوک به سرطان نمونه‌گیری کند؟ فناوری‌هایی که قرار است این رویاها و دیگر رویاهای ما را به حقیقت پیوند بزنند، چندان هم دور از دسترس نیستند. در واقع متخصصان پیش‌بینی می‌کنند طی چند سال آینده این چشم‌اندازها به کارهایی عادی و روزمره تبدیل شوند.

در سلسله مطالب پیش رو*، ۱۰ مورد از چنین فناوری‌های شگفت‌انگیز و نوظهوری، انتخاب و بررسی شده‌اند:

قسمت سوم: نمونه‌گیر مایع، نمونه​برداری بدون جراحی را ممکن می​کند

بیماری که مشکوک به سرطان است، معمولا باید تحت عکسبرداری و نمونه​برداری قرار بگیرد و نمونه​ تومور باید استخراج شده و زیر میکروسکوپ بررسی شود تا بتوان جهش ژنتیکی مسئول این بیماری بدخیم را شناسایی کرد. این اطلاعات در تعیین نوع سرطان، اینکه چقدر پیشرفت کرده و چطور می​توان آن را درمان کرد، تاثیرگذار است. اما نمونه‌برداری همیشه بدون دردسر نیست؛ مثلا وقتی که تومور در جایی خارج از دسترس قرار گرفته است. به دست آوردن بافت تومور و آزمایش آن فرایندی گران و زمان​بر است و از آن​ جاییکه با داخل بدن سروکار دارد، ممکن است منجر به عفونت یا مشکلات دیگر شود.

حال ابزار جدیدی معروف به نمونه​گیر مایع –که نشانه​های سرطان را در یک نمونه ساده خون می​یابد- می​تواند این مشکلات را برطرف کند. چند شرکت در حال ارتقای تکنولوژی​های متفاوتی در این زمینه هستند و کارشناسان پیش​بینی کرده​اند که بازار این نمونه​برداری​ها می​تواند میلیاردها دلار ارزش داشته باشد.

این تکنیک معمولا از دی​ان​ای تومور چرخان (ctDNA) استفاده می​کند؛ یعنی همان مواد ژنتیکی که معمولا از سلول​های سرطانی در جریان خون منتشر می​شود. تکنولوژی‌های جدیدی که در این زمینه ایجاد شده‌اند، کشف، تقویت و ردیابی سریع و ارزان این دی​ان​ای‌ها را ممکن می‌کنند. در حال حاضر، این آزمایش​ها که از سوی چند شرکت معتبر ارائه شده​اند، بیشتر برای تصمیم​گیری در روند درمان بیمارانی استفاده می​شود که نوع خاص سرطان آ​نها، مثلا پروستات یا ریه، از قبل تعیین شده است؛ اما تست مایع می​تواند خدماتی را ارائه دهد که روش نمونه​برداری از ارائه آنها ناتوان است. تست​های مکرر می​تواند میزان پیشرفت بیماری یا مقاومت به درمان​ را بسیار قبل​تر از بروز نشانه​ها در عکسبرداری افشا کند. نمونه​گیری از بافت تنها بخش​های مشخصی از تومور را مد نظر قرار می​دهد و در نتیجه ممکن است سلول​های همسایه را که خود می​توانند خطرناک باشند، نادیده بگیرد. در اصل، نمونه​برداری مایع می​تواند انواع تحولات گوناگون در تومور را مشخص کند و در نتیجه نشان دهد چه زمانی به درمان مستقیم نیاز است. مهم​تر از آن، نمونه​برداری مایع ممکن است روزی تبدیل به تست غربالگری ساده و سریعی شود که احتمال و نوع سرطان در افراد را مشخص کند.

March GRAIL، شرکتی زیرمجموعه​ی Illumina است که ۹۰۰ میلیون دلار سرمایه برای تحقیق روی این مسئله از سرمایه​گذارانی چون آمازون و شرکت​های داروسازی بزرگ دریافت کرده است. این شرکت جدید قصد دارد با استفاده از این سرمایه، این تکنولوژی را ارتقا داده و آزمایش​های بالینی بیشتری (شامل صدها هزار نمونه​ تحت بررسی) انجام دهد که مشخص می​کند استفاده از این تکنولوژی به عنوان تست غربالگری ممکن است یا خیر. همچنین شرکت Freenome در کالیفرنیا موفق شد در ماه مارس گذشته 65 میلیون دلار برای تست​های بالینی دریافت کند و قرار است این کار را با کمک چند شریک انجام داده و مشخص کند این تست​ها تاثیری روی روند درمانی بیماران سرطانی دارند یا خیر. در ماه می گذشته نیز شرکت Guardant Health اعلام کرد ۳۶۰ میلیون دلار علاوه بر سرمایه​ اولیه​ خود از سرمایه​گذاران دریافت کرده و قصد دارد در عرض پنج سال گذشته، تست نمونه​برداری مایع خود را روی یک میلیون نفر آزمایش کند.

برای اینکه این فناوری قابلیت استفاده​ گسترده داشته باشد، آزمایش​های بالینی باید ثابت کنند که این روش می​تواند با دقت سرطان را تشخیص دهد، در تصمیمات درمانی موثر باشد و روند پیشرفت و نرخ بقای بیماران را بهبود بخشد.

(همچنین بخوانید: استفاده از علم داده‌ها برای شکست سرطان)

* قسمت‌های مختلف این مطلب، حاصل همکاری مجله‌های معتبر Scientific American و World Economic Forum’s Expert Network است.