شتاب‌دهنده‌ها در ایران

نحوه ورود شتاب‌دهنده‌ها به اکوسیستم استارت‌آپی کشور و معرفی چند شتاب‌دهنده مطرح ایرانی

نوپانا:‌ همان‌گونه که در دو قسمت پیشین این مطلب گفته شد، شتاب‌دهنده استارت‌آپ، شرکتی منسجم با هدف حمایت و توسعه کارآفرینی نوآورانه و دانش‌بنیان است که از ابتدای کار یک کسب‌وکار‌ نوپا آن را تحت پوشش خود درآورده و با آموزش، منتورینگ و کمک مالی از آن حمایت ‌می‌کند. در سال‌های گذشته بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و یا شرکت‌های دانش‌بنیان و تکنولوژی‌محور به صف شرکت‌های شتاب‌دهنده اضافه شده‌اند. این شرکت‌ها با هدف سهیم شدن در موفقیت آینده استارت‌آپ‌ها، تلاش می‌کنند تا به عنوان حامیان شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی، به توسعه فعالیت آنها و ورودشان به بازار کمک کنند.

خوشبختانه از حرکت دنیا به سمت استارت‌آپ‌ها چندان عقب نیستیم و سرعت ورود ایران به تفکر شتاب‌دهی اتفاقا بسیار خوب بوده است. سال گذشته سورنا ستاری معاون علمی رئیس جمهور اعلام کرد بیش از 20 شتاب‌دهنده در کشور فعال هستند. برآورد تقریبی از میزان آمار آنها نشان می‌دهد بین 50 تا 60 شتاب‌دهنده تا کنون شکل گرفته‌اند که لزوما همه آنها فعال نیستند و در واقعیت بین 10 تا 12 مرکز به‌طور جدی فعال هستند.

(همچنین در این زمینه بخوانید: جهت‌گیری عرصه اقتصاد به سوی استارت‌آپ‌ها)

در ادامه به نحوه ورود شتاب‌دهنده‌ها به اکوسیستم استارت‌آپی کشور و معرفی چند شتاب‌دهنده مطرح ایرانی خواهیم پرداخت.

از مراکز رشد تا مراکز شتاب‌دهی

از اواخر سال 92 و اوایل سال 93 موج تشکیل شرکت‌های استارت‌آپی در ایران شکل گرفت و آغاز فعالیت شرکت‌های کارآفرینی و استارت‌آپ‌ها در کنار مراکز رشد فناوری اطلاعات رقم خورد.

در حوزه فناوری اطلاعات، تغییر و تحولات با سرعت زیادی رخ می‌دهند، بنابراین پس از مدتی مفاهیم و مدل کار مراکز رشد برای این بازار پاسخگو نبود و به این ترتیب بود که بحث شکل‌گیری مراکز شتاب‌دهی مطرح شد. این مراکز رسما از ابتدای سال 93 فعالیت خود را آغاز کردند. به این ترتیب ایده‌های کارآفرینی در یک بازه زمانی کوتاه، به‌صورت فشرده مورد کار و بررسی قرار گرفته و برای ورود به بازار با پروسه شتاب‌دهی همراه می‌شدند. با تشکیل کارگاه‌های مرتبط، کارکردن روی محصول و تعیین برنامه بازاریابی آن، این امکان به وجود می‌آمد تا استارت‌آپ‌ها با توانایی بیشتر و در زمان کوتاه‌تری به بازار ارائه شوند و به این ترتیب پروسه موفقیت و شکست آنها زودتر مشخص می‌شد.

پیش از این اگر ایده‌ای قرار بود شکست بخورد در مراکز رشد مورد بررسی قرار می‌گرفت و بعد از مدتی مشخص می‌شد که ‌ایده قابلیت معرفی و ورود به بازار را ندارد، اما اکنون با وجود کارکرد شتاب‌دهنده‌ها روند کاربردی بودن ایده زودتر مشخص می‌شود و استارت‌آپ‌ها حالا برای موفق بودن نیاز به این شتاب‌دهنده‌ها دارند. در سه سال گذشته اتفاقات مهمی باعث شکل‌گیری شتاب‌دهنده‌ها شد که از جمله آنها می‌توان توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان و برگزاری رویدادهای کارآفرینی را نام برد که موجب شد فضای کارآفرینی تشویق شود. به تدریج همین امر منجر به ظهور و شکل‌گیری استارت‌آپ‌های موفق به دست جوانان شد. اغلب استارت‌آپ‌های موفقی که مورد توجه بازار قرار گرفته‌اند به کمک جوانان مستعد شکل گرفته و راه‌اندازی شده‌اند که متاثر از بازارهای جدید، شبکه‌های اجتماعی، ابزارهای پیام‌رسان و گسترش استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند، این فضای نوآورانه را ایجاد کرده‌اند.

(همچنین در این زمینه بخوانید: استارت‌آپ‌ها سرمایه خود را چگونه تامین می‌کنند؟)

شاید در حال حاضر مجموع تعداد استارت‌آپ‌هایی که با گذر از مرحله شتاب‌دهی به بازار رسیده باشند به 70 استارت‌آپ برسد که طبیعتا همه آنها موفق نیستند؛ هرچند که برای موفق بودن یا نبودن آنها هنوز قضاوت زود است و حداقل پنج سال آینده نتیجه سرمایه‌گذاری‌هایشان به ثمر خواهد نشست.

معرفی شتاب‌دهنده‌های معروف ایرانی

در ایران هم اکنون ده‌ها مجموعه در قالب شتاب‌دهنده مشغول به فعالیت هستند. آواتک، مپس، دیموند، تک، شریف اکسلریتور، نوپایار، تریگ‌آپ، سیمرغ، بردیا، فینوا، شزان، اکسل و (در آینده‌ای نزدیک) شتاب‌دهنده ملی، از جمله نام‌های مطرح این حوزه به شمار می‌روند که در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.

آواتک

آواتک قصد دارد تا سال 2018، بر روی صد استارت‌آپ ایرانی سرمایه‌گذاری کند. این تیم چهار مرحله را برای این کار در نظر گرفته است. مرحله اول ارائه طرح‌ها است. پس از ارائه طرح استارت‌آپ‌هایی که ثبت‌نام کرده اند، 20 تیم به مرحله آماده‌سازی برای شتاب‌‌گیری می‌رسند. در این مرحله تیم‌ها طی 2 ماه آموزش رایگان می‌بینند. در طول این مدت فضا و امکانات نیز به رایگان در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار می‌گیرد.

پس از این دو ماه، 10 تیم منتخب به مرحله شتاب‌گیری می‌رسند. در این مرحله که چهار ماه طول می‌کشد، استارت‌آپ‌های موفق روی تولید محصول خود تمرکز می‌کنند. سپس تمامی نیازهای هر 10 تیم از جمله ایده‌های فکری، نیازهای مالی، محیط کار و آموزش‌های مورد نیاز، توسط آواتک پشتیبانی می‌شود. در مرحله آخر، روز نمایش دستاورد استارت‌آپ‌ها فرا می‌رسد.

تیم‌هایی که بتوانند در روز Demo day موفق به نمایش بهتر شوند، با سرمایه‌گذاری نهایی آواتک مواجه خواهند شد.

این شرکت از مرحله آمادگی برای شتاب تا روز نمایش دستاوردها برای هر استارت‌آپ مبلغ 25 میلیون تومان سرمایه‌گذاری و در قبال آن ۸ تا ۱۵ درصد سهام هر استارت‌آپ را به نام خود ثبت می‌کند.

در وب‌سایت این شتاب‌دهنده مشهور نوشته شده است: «آواتک بر پایه باور به جوانان پر استعداد ایرانی بنا شده، کارآفرینانی که جسورانه دست به خلق نوآوری و ارزش‌آفرینی می‌زنند تا گامی موثر در رفع نیازها و حل مشکلات برداشته و به پیشرفت و آبادانی كشور و رونق اقتصادی آن كمك كنند. آواتک بیش از هر چیز یک باور است. جایی که ایده های کارآفرینان نخبه بارور شده و آرزوهایشان محقق می‌شود. آواتک پشتیبان کارآفرینان جسوری هست که از تحول و نوآوری نمی‌هراسند. باور ما اين است كه گره مشكلات اقتصادي ايران عزيز از طريق اتكا به نيروهاي داخلي باز خواهد شد. بنابراین براي تحقق اين هدف مهم تلاش خواهيم كرد بهترين شرايط، امكانات و زمينه انتقال دانش جهاني را برای جوانان کشورمان فراهم کنیم.»

همچنین آمده است: «ما تلاش خود را مي‌كنيم تا بستر مناسبي را براي تبديل ايده‌هاي جوانان كشورمان به كسب‌وكار فراهم كنيم و پس از تبديل ايده جوانان به كسب‌وكار، زمينه جذب سرمايه و بالندگي و توسعه استارت‌آپ‌هاي ايراني را فراهم آوریم. ما همه تلاشمان را در جهت صيانت از نخبگان و ايده‌هاي جوانان ايراني به كار خواهيم بست تا اميد جوانانمان را به ثمر بنشانيم و به آنها بباورانيم كه ما مي‌توانيم كارهاي بزرگي بكنيم. تحول و نوآوری را کسانی به وجود می‌آورند که از شکست نمی‌ترسند. آواتک پشتیبان کارآفرینان نوپایی است که آماده بلندپروازی هستند و با توکل به پروردگار برای ساختن افق آینده «ایران زمینمان» شب و روز تلاش می‌کنند. تلاش می‌کنیم تا شعله شوق و سرزندگی را برای پیمودن مسیر دشوار کارآفرینی درون آن‌ها روشن نگه داریم.»

دیموند

این گروه نماینده شتاب‌دهنده Plug & Play  بوده و نام آن یعنی دیموند همان نام اولیه قله دماوند است. دیموند از اسفند 92 کار خود را در دانشگاه شریف آغاز کرده است. فعالیت‌های این گروه، به ویژه پذیرش طرح‌ها با همکاری گروه کارآفرینی این دانشگاه انجام می‌شود.

شتاب‌دهنده مذکور چیزی حدود ۵۰ میلیون تومان پول در اختیار هر استارت‌آپ قرار می‌دهد. اهداف این گروه عبارتند از ایجاد اکوسیستم پرورش ایده‌ها، ایجاد و ترویج فرهنگ مشاوره، ارتباط کارآفرینان با بازار سرمایه و همکاری با آنها برای ایجاد شرکت‌های موفق در عرصه بین‌الملل.

این گروه امکاناتی از قبیل مشاوره، دفتر کار، آموزش، سرمایه‌گذاری، پرداخت مالیات و مواردحقوقی را در اختیار استارت‌آپ ها می‌گذارد.

مپس

این شتاب‌دهنده با تلاش‌های مدیرعامل خود یعنی فریدون کورنگی راه‌اندازی شده است. او این شرکت را یک سرمایه‌گذار خطرپذیر یا همان وی.سی می‌داند و می‌خواهد از تجارب ۴۰ ساله خود در خارج از کشور که منجر به راه‌اندازی چهار استارت‌آپ موفق و سه استارت‌آپ ناموفق شده است، استفاده کند.

مپس فقط طرح‌هایی با دید جهانی را می‌پذیرد و ایده‌های منحصر شده به ایران را برای سرمایه‌گذاری قبول نمی‌کند. گروه بسیاری از تحصیل‌کردگان ایرانی داخل و خارج از کشور با این شتاب‌دهنده همکاری می‌کنند.

۶ روز کار در هفته و ۷ روز تعطیلی در سال استاندارد مپس برای فعالیت است و حدود ۸۰۰ ساعت کار آموزشی برای تیم‌های استارت‌آپی انجام می‌شود.

تک

شتاب‌‌دهنده تک در کنار شرکت با سابقه ندا رایانه و با سرمایه‌گذاری و راهنمایی جمعی از روسای با سابقه شرکت‌های فناوری و استادان این حوزه، فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون چندین تیم‌ استارت‌آپی را حمایت می‌کند. سهیل عباسی که چند سالی است در حوزه‌های استارت‌آپی فعالیت دارد مدیریت این شتاب‌دهنده را بر عهده دارد و امیدوار است تیم‌هایی که با پوشش و حمایت این مرکز فعالیت می‌کنند بتوانند به زودی به شرکت‌های مستقل و سودده تبدیل شوند. بسته حمایتی تک مبلغی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان را شامل می‌شود؛ نیمی از آن نقد و باقی آن در قالب امکانات دیگری است که به تیم‌ها داده می‌شوند. تیم‌ها می‌توانند سه ماه از این امکانات برخوردار و پس از این در روز پیش‌نمایش در معرض داوری سرمایه‌گذاران قرار بگیرند تا سرمایه بیشتری برای توسعه پیدا کنند. روز دمو برای دوره اول شتاب‌دهندگی تک در دهم اسفند ماه ۹۴ برگزار شد.

در قسمت‌های بعدی با دیگر شتاب‌دهنده‌های ایرانی نیز بیشتر آشنا خواهیم شد.

(همچنین در این زمینه بخوانید: شتاب‌دهنده ملی راه‌اندازی می‌شود)