ویژگی‌های لازم برای کارآفرینی

سرمایه‌گذاران و مشاوران کارآفرینی، در این گردهمایی، از تجربیات خود در زمینه تامین مالی گفتند.

نوپانا: سومین همایش طعم کارآفرینی، با همت دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت با محوریت انتقال تجربه، هجدهم اردیبهشت ماه برگزار شد. یکی از سه پنل این مراسم به تامین مالی کسب‌وکارهای نوپا اختصاص داشت که نمایندگان سرمایه‌گذار با یکدیگر به گفت‌وگو پرداختند و تجربیات خود را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دادند.

سرمایه‌گذار، کارآفرین و ایده را باهم می‌خواهد

مهرناز حیدری، دبیر انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور، در ادامه مدیریت پنل مسئله مالکیت ایده را طرح کرد و از محمود کریمی پرسید: بسیاری از جوانانی که برای مشاوره به مربیان و متخصصان مراجعه می‌کنند، ترجیح می‌دهند ایده خود را طرح نکنند و آن را تا جایی که می‌شود مخفی نگه دارند. آنها نگران این مسئله هستند که سرمایه‌گذاران ایده‌ آنها را بگیرند و به فرد یا گروه دیگری واگذار کنند. به نظر شما این نگرانی تا چه اندازه می‌تواند درست باشد؟

کریمی پاسخ خود را با مثالی طرح کرد: در یک جلسه‌ای با کارآفرینی برخوردم که ایده خود در زمینه گیاهان دارویی را با یک شرکت تولیدات شیمی طرح کرده بود. آنها گفته بودند سی درصد سود برای شما و هفتاد درصد هم برای ما، همچنین تا پنج سال آینده با گروه دیگری نمی‌توانید فعالیت کنید. این شرایط بسیار عالی بود، اما آن کارآفرین اعتقاد داشت این مسئله استثمار است و وقتی ایده به او تعلق دارد، سرمایه‌گذار نمی‌تواند چنین قدرت و مالکیتی در اختیار داشته باشد. من هم در پاسخ به او گفتم پس بهتر است ایده را در صندوقی در زیرزمین نگهداری کنی تا کسی از آن باخبر نشود.

(درباره این موضوع بیشتر بخوانید: تجارت بدون پول)

مدیرعامل سابق شرکت سرمایه‌گذاری کارآفرینی سیمرغ آریا در ادامه گفت: واقعیت این است که سرمایه‌گذار نمی‌خواهد و نمی‌تواند با ایده شما کاری انجام دهد. بهترین فرد برای اجرای آن ایده، خود شما و گروه شما است. چرا که بیشترین حس تعلق و مسئولیت‌پذیری را نسبت به ایده خود دارید و سرمایه‌گذار، شما و ایده را با هم می‌خواهد. اگر نه، قطعا همه منابع لازم برای اجرای آن ایده را در اختیار داشت و پیش از آنکه شما یا هر کس دیگری سراغ او برود، آن را اجرا می‌کرد. باید بدانیم که فضای کافی برای رشد همه وجود دارد و بازار به قدری بزرگ است که برای سودرسانی به همه ما ظرفیت دارد.

او در انتها گوشزد کرد: ایده به اندازه خود تیم اهمیت ندارد. از هر ایده‌ای در جهان حداقل چندین مورد وجود دارد. اکثر سرمایه‌گذاران، ارزش‌گذاران و منتورها همه ایده‌های موجود را شنیده‌اند و ایده صد درصد خلاقانه‌ای به گوش آنها نمی‌خورد. برای آنها این مسئله اهمیت دارد که چه کسی برای انجام آن اقدام کرده است و چطور می‌تواند آن را عملی کند.

در کارآفرینی همه باید مسئولیت‌پذیر باشند

حیدری در ادامه با مخاطب قراردادن مرتضی دانش، از مالکیت ایده صحبت کرد و گفت: خیلی از کارآفرینان از فروش سهام در کسب‌وکار خود واهمه و اکراه دارند. آنها معتقد هستند با فروش سهام، ایده و همه‌چیز را خواهند فروخت و دیگر صاحب آن نخواهند بود. این نگرانی تا چه اندازه می‌تواند جدی باشد؟

دانش در پاسخ گفت: پیش از هرچیز باید از خود بپرسید چرا می‌خواهید کارآفرین شوید و چرا کارمند نمانید؟ واقعیت این است که حوزه کارآفرینی خطرپذیری خودش را دارد و روحیه خاصی می‌طلبد. کسی که با ورود به عرصه کارآفرینی خطر می‌کند، باید بپذیرد نمی‌تواند به تنهایی و یک تنه این مسیر را طی کند و به حمایت احتیاج دارد. این حمایت نیز بدون هزینه نیست و برای توسعه کسب‌وکار، تصمیم‌های چالش‌برانگیز زیادی باید گرفته شود.

(همچنین بخوانید: راه‌های کاهش خطرپذیری استارت‌آپ)

مربی گروه سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش کارایا در ادامه توضیح داد: البته برخی هم کارآفرینی را با کسب‌وکار خانوادگی اشتباه می‌گیرند و می‌خواهند همه مالکیت ایده و محصول را نزد خود نگه دارند. در این حالت پیشرفت تضمین نمی‌شود. بسیاری از کارآفرینان به ما مراجعه می‌کنند و از اینکه سهام خود را بفروشند یا واگذار کنند، واهمه دارند. آنها می‌ترسند همه چیز خود را از دست بدهند. ما همیشه در پاسخ به آنها می‌گوییم در حالتی که این سهام را نگه دارند هم ایده در خطر شکست است و احتمال موفقیت آنها بسیار پایین می‌آید. کارآفرینی یک مجموعه بزرگ است و کارآفرین باید بداند اگر می‌خواهد رشد کند و سود به دست بیاورد در ابتدا باید هزینه بدهد و بخشی از سهام را واگذار کند.

او در پایان به کار گروهی اشاره کرد و گفت: کار گروهی در کارآفرینی اهمیت بسیاری دارد. در یک کسب‌وکار نوپا همه باید حس کنند که سهم دارند و موفقیت یا شکست این کسب‌وکار در زندگی آنها تاثیرگذار است. در نتیجه کارآفرین همان ‌اندازه که نگران ورود سرمایه‌گذار به شرکت خود است، باید روی ورود افراد هم به عنوان سمت‌های فنی و اجرایی، سخت‌گیری داشته باشد تا بتواند احتمال موفقیت کسب‌وکار خودش را تضمین کند. تفاوت کارآفرینی با کارمندی در همین روحیه کاری است.

شما تنها خالق ایده و بخشی از گروه هستید

حیدری در ادامه این جلسه، معیارهای مورد نظر کارشناسان و سرمایه‌گذاران را مورد بررسی قرار داد و از مهندس غلاملو پرسید: چه عواملی باعث می‌شود یک ایده طرح شده از سوی کارآفرینی توسط سرمایه‌گذار رد شود یا مورد توجه قرار نگیرد؟

مهدی غلاملو در پاسخ گفت: کسی که ایده‌ای دارد و می‌خواهد آن ایده را عملی کند، عاشق آن می‌شود. این اولین و بدترین اتفاقی است که برای ایده می‌افتد. چرا که صاحب ایده تمام انتقادات و نظرها و مشورت‌هایی را که دریافت می‌کند، نادیده می‌گیرد و ایده خود را بهترین ایده موجود می‌داند. برای اینکه نگاه بهتری به مسائل داشته باشید، به خاطر بسپارید، ایران تنها بخشی از دنیا است و دنیا هم جای بسیار توسعه‌یافته و پیشرفته‌ای است که افراد بسیار هوشمند، نخبه و تیزبین در خود دارد که امکان دارد دانش بهتری داشته باشند، به جریان اطلاعاتی قوی‌تری دسترسی دارند و یک دهه جلوتر به مسائل نگاه می‌کنند. بنابراین پس از اینکه ایده مورد نظر خود را پیدا کردید، در مورد آن تحقیق عمیقی داشته باشید. برای معایب آن دلیل پیدا کنید و به همه چراهای موجود پاسخ دهید.

(در این زمینه بیشتر بخوانید: ضرورت ایجاد نگاه آموزشی بلندمدت به استارت‌آپ‌ها)

او در ادامه تاکید کرد: این مسئله مهمی است که کار، چیزی نیست که بتوانید مالک آن باشید و آن را نزد خود نگه دارید. کار، کار است و باید توسعه پیدا کند. برای این کار نیز به راهنمایی چند فرد متخصص، سرمایه‌گذاری و توسعه تیم احتیاج دارد. شما تنها خالق این ایده و بخشی از ماجرا هستید که در ابتدای ماجرا قرار دارید. ایده برای بقای خودش به موارد متعددی نیاز دارد که بتواند جای خودش را در بین جامعه پیدا کند.

مدیر سرمایه‌گذاری خطرپذیر صندوق نوآوری و شکوفایی در انتها خاطرنشان کرد: دنیا جای بزرگی است و احتمالا هر ایده‌ای که به ذهن شما می‌رسد، یا در حال حاضر در بازار وجود دارد یا چند ماه آینده به بازار می‌رسد. بنابراین به جای اینکه روی خلاقانه و تک بودن ایده تمرکز داشته باشید، تلاش کنید به جای استفاده از لباس‌های غربی و شرقی، لباسی به قواره تن مشتریان ایرانی بدوزید که برازنده آنها و پاسخگوی نیاز آنها باشد. با این کار، موفقیت خود را در زیست‌بوم استارت‌آپی تضمین می‌کنید.

زمان ورود به محصول، تعیین‌کننده است

حیدری در بخش پایانی این جلسه، دکتر سادات رسول، مدیر عامل صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات شریف را مخاطب قرار داد و از او پرسید: برخی از کارآفرینان در ایده خود، علاوه بر خدمت، یک محصول تولیدی دارند که ثبت اختراع شده است و مبتکرانه محسوب می‌شود. آیا احتمال پیدا کردن سرمایه‌گذار با شرایط دلخواه برای این افراد تفاوت می‌کند یا با شرایط دیگر کارآفرینان یکسان است؟

سیدمهدی سادات رسول پاسخ خود را با این مثال آغاز کرد: فروشگاه‌های اینترنتی که اکنون در ایران مطرح هستند، اولین نمونه مورد امتحان در کشور نبودند. زمانی سایت‌های فروش اینترنتی مطرح شدند که اینترنت بسیاری از خانه‌ها با سیستم Dial-up بود و عملاً امکان توسعه این ایده وجود نداشت. همچنین سایت‌های خرید و فروش بین کاربران و اپلیکیشن‌های درخواست ماشین. چیزی که بسیاری از کارآفرینان به آن توجه ندارند، زمان ورود محصول یا ایده به بازار است.

(همچنین بخوانید: شرایط جوانان ما با کشورهای دیگر یکسان نیست)

او در ادامه توضیح داد: مسئله timing حساسیت زیادی دارد و اینکه یک جامعه آماده استفاده از محصول، فناوری یا خدمت را دارد یا نه، حرف اصلی را می‌زند. شاید ثبت اختراع شدن یک محصول، شرایط خوبی برای کارآفرین به همراه بیاورد، اما باید در نظر داشته باشیم تا زمانی که جامعه و عموم مردم، آمادگی استفاده از آن را نداشته باشند، سرمایه‌گذاری مناسب نتیجه‌ای نخواهد داشت. تیم فنی و اجرایی نیز اهمیت یکسانی در جذب سرمایه‌گذار و موفقیت در بازار دارند. اگر تیم موجود نتواند از ظرفیت کامل خود گروه، ایده موجود و محصول اختراعی استفاده کند، هیچ‌کدام از سرمایه‌گذاری‌ها با موفقیت و سوددهی روبه‌رو نخواهند شد.

قسمت اول این گزارش را اینجا بخوانید