آیا سرمایه‌گذاری دولت در استارتاپ‌ها به نفع بخش خصوصی است؟

در حاشیه بیست‌ و پنجمین الکامپ ۹۸، کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی و نظام صنفی رایانه‌ای کشور با هدف مشارکت در تأمین مالی حوزه فناوری تفاهمنامه همکاری امضا کردند.

نوپانا به نقل از ایران: این تفاهمنامه خبر از تغییر رویکرد دولت در نحوه تأمین مالی استارتاپ‌ها می‌دهد. طبق این تفاهمنامه عملاً سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌ها، جانشین وام در تأمین مالی فعالیت استارتاپ‌ها می‌شود.

امیر ناظمی رئیس سازمان فناوری اطلاعات و معاون سرمایه‌گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی در این باره گفت: «قرار است دولت در سود و زیان پروژه‌های استارتاپی شریک‌ ‌شود هر جایی که امکان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وجود داشته باشد. صندوق نوآوری و شکوفایی نیز به میزان ۴۰ درصد یعنی دو تا چهار میلیارد تومان مشارکت کند.»

در پی اعلام رسمی این خبر، خبرنگار ما به سراغ فعالان حوزه استارتاپی و دانش بنیان نوپا رفت و نظر آنها را درباره تغییر رویکرد دولت مبنی بر حذف پرداخت وام و سرمایه‌گذاری دولت و مشارکت در سود و زیان استارتاپ‌ها جویا شد.

بوروکراسی پیچیده اداری سد راه

«ورود دولت در سرمایه‌گذاری و مشارکت در سود و زیان کسب و کارهای نوپا ایده و اقدام خوبی نیست و من به شخصه به نتیجه آن خوشبین نیستم.»

مهدی عبادی رئیس انجمن فین تک‌ها با بیان مطلب فوق گفت: همه به تجربه دریافته‌ایم هر جایی که دولت ورود می‌کند نه تنها نتیجه مثبتی دربرندارد، بلکه تأثیرات منفی در بحث اقتصادی و اجرایی در کل جامعه استارتاپی می‌گذارد.

بنابراین بهتر است دولت از همان ۴۰ درصد سرمایه‌گذاری و مشارکت در سود و زیان کسب و کارهای نوپا کنار بکشد و همچنان سرمایه‌گذاری در این حوزه را تمام و کمال به بخش خصوصی واگذار کند.

عبادی افزود: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌ها دارای حساب و کتاب است و خیلی جاها هم به استارتاپ‌ها نرمش نشان می‌دهد ولی وقتی دولت در زمینه سرمایه‌گذاری ورود می‌کند، رفتارش همانند بخش خصوصی نیست و بسیار سختگیرانه عمل می‌کند.

از سوی دیگر بروکراسی اداری بخش دولتی بسیار پیچیده است به همین دلیل کارها به کندی پیش می‌رود که با ذات کسب و کارها که دارای چابکی و سرعت بالا در دنیای تکنولوژی است، همخوانی ندارد.

وی در ادامه گفت: ما تجربه اعطای ارائه تسهیلات در حوزه دانش بنیان از سوی معاونت علمی فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی را داشته‌ایم و نه تنها هیچ‌کدام از نتایج مثبت نبود، بلکه تخلفات زیادی در این حوزه‌ها برای دریافت تسهیلات روی داد.

رضا الفت نسب سخنگوی اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی نیز سرمایه‌گذاری ۴۰ درصدی دولت و مشارکت در سود و زیان استارتاپ‌ها را اقدامی مثبت ارزیابی کرد و گفت: به‌نظر می‌رسد فرصت خوبی را برای کسب و کارهای نوپا فراهم کرده‌اند ولی باید دید نحوه انتخاب کسب و کارها برای سرمایه‌گذاری و مشارکت دولت به چه شیوه و با چه شرایطی صورت خواهد گرفت چون ممکن است خیلی از کسب و کارهای نوپا خود را مستحق سرمایه‌گذاری دولت در ایده خود بدانند اما در واقع شرایط سرمایه‌گذاری را نداشته باشند.

ارائه ضمانت به سرمایه گذار

«وقتی بخش دولتی هیچ اعتمادی به کسب و کارهای دانش بنیان و نوپا ندارد. وقتی کسب و کارها هیچ اعتباری نزد دولت‌ها ندارند بنابراین کمی باورش سخت است که دولت بخواهد ۴۰ درصد در این کسب و کارها سرمایه‌گذاری کرده و در سود و زیان آن مشارکت کند.»

محمدجواد مطهری شریف که در زمینه کسب و کار اینترنت اشیا حوزه کشاورزی فعال است با بیان مطلب فوق گفت: روند کار دولت بسیار پیچیده و دارای بروکراسی زیادی است. آنها برای پرداخت یک وام ساده چندین ضامن می‌خواهند و باید کلی رفت و آمد و زمان صرف کرد تا شاید بتوان مبلغی دریافت کرد؛ حال که دولت نه تنها می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند، بلکه قصد دارد در سود و زیان یک کسب و کار شریک باشد، خدا می‌داند چقدر زمان خواهد برد تا در پروژه‌ای مشارکت کند به همین جهت انجام این کار دور باطل است و ورود دولت اقدام صحیحی نیست.

مطهری شریف افزود: از سوی دیگر تجربیات گذشته نشان می‌دهد این پروژه عملیاتی نخواهد شد و نتیجه مثبتی در برنخواهد داشت چون دولت سرمایه‌گذاری ۴۰ درصدی را باز مانند همیشه به بانک‌ها و صندوق‌ها ارجاع خواهد داد و باز آنها کلی ضمانت و... خواهند گرفت تا سرمایه‌گذاری کنند. به همین دلایل ما از دولت خواهش می‌کنیم در سود و زیان کسب و کارهای نوپا و دانش بنیان شریک نشود. دولت برنامه‌های این چنینی زیادی را تعریف کرده است ولی موفق نبوده چون ساختار دولت این اجازه را نمی‌دهد.

وی افزود: وظیفه دولت سرمایه‌گذاری و مشارکت در سود و زیان کسب و کارهای نوپا و دانش بنیان نیست، بلکه وظیفه‌اش ترغیب بخش خصوصی به سرمایه گذاری در استارتاپ‌ها است. دولت باید به سرمایه‌گذار بخش خصوصی ضمانت ارائه دهد تا در کسب و کار و پروژه دانش بنیان سرمایه‌گذاری کند. به‌عبارتی دولت باید به این کسب و کارها اعتبار دهد و به بخش خصوصی بگوید من سرمایه‌گذاری در این کسب و کار را ضمانت می‌کنم و در صورت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، در زیان آن شریک می‌شوم.

این فعال حوزه کسب و کارهای نوپا و دانش بنیان در ادامه گفت: از سوی دیگر صدا و سیما نیز باید وارد این حوزه شود و با فرهنگسازی و آگاه کردن مردم سرمایه‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای دانش بنیان و استارتاپ‌ها سوق دهد. صدا و سیما باید مردم را ترغیب کند تا به جای خرید دلار و سکه در این کسب و کارها سرمایه‌گذاری کنند.

ورود دولت و کاهش بازار

کاظم فلاحی فعال در زمینه کسب و کار حوزه امنیت سایبری با بیان اینکه بحث سرمایه‌گذاری و مشارکت در سود و زیان در قالب VC اقدام جدیدی نیست و بخش خصوصی آن را انجام می‌دهد، گفت: ولی اکنون دولت نیز تلاش می‌کند خود در قالب سرمایه‌گذار در کسب و کارهای نوپا ورود کند و بخشی از سهام شرکت‌ها را داشته باشد.

این فعال کسب و کار نوپا افزود: این اقدام دولت هم جنبه‌های مثبت دارد و هم منفی. جنبه مثبت این است که برخی از کسب و کارها به سرمایه‌گذاری دولت نیاز دارند و این اقدام می‌تواند نتایج خوبی در برداشته باشد ولی برای برخی از کسب و کارها نتیجه منفی در برخواهد داشت، چرا که وقتی دولت در برخی کسب و کارها مانند کسب وکارهای امنیتی ورود پیدا می‌کند آن کسب و کار به‌دلیل دولتی بودن بخشی از بازار خود را از دست می‌دهد به همین دلیل باید دید این سرمایه‌گذاری و مشارکت در سود و زیان کدام نوع از کسب و کارهای نوپا را در بر می‌گیرد.

وی در ادامه گفت: به‌عنوان مثال در حوزه امنیت سایبری یا ارزهای دیجیتالی و پروژه‌هایی از این دست اگر دولت مشارکت کند رنگ و بوی دولتی و امنیتی به خود می‌گیرد و ممکن است از این دسته از کسب و کارها در بازار استقبال نشود، چرا که ممکن است این تصور در کاربران به وجود بیاید که دولت به حریم خصوصی و شخصی افراد ورود خواهد کرد. به همین دلیل هم احتمال اینکه این کسب و کار به درآمدزایی نرسد و بازار خود را از دست بدهد، وجود دارد. به عبارتی باید گفت دولت نباید در هر پروژه‌ای سرمایه‌گذاری کند.

این فعال حوزه امنیت سایبری با اشاره به اینکه دولت نباید بخش وام و تسهیلاتی را که پیش از این به کسب و کارهای نوپا ارائه می‌داد ، حذف کند، گفت: دولت باید راه دریافت تسهیلات از دولت را برای پروژه‌ها و کسب و کارهای نوپایی که در صورت سرمایه‌گذاری دولت بازاری نخواهند داشت، باز بگذارد و تسهیلاتی ارائه دهد، چرا که تسهیلات هرچند اندک باشد در ابتدای کار ممکن است بتواند برای کسب و کارهای نوپا کمک‌کننده باشد.