چگونه یک «شرکت دانش‌بنیان» راه‌اندازی کنیم؟

حسین ابوترابی زارچی، عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی مراحل راه‌اندازی یک کسب‌وکار دانش‌بنیان را تشریح کرد.

نوپانا، به نقل از ایسنا: حسین ابوترابی زارچی، عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی در نشستی با عنوان «شرکت‌های دانش‌بنیان» که در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان در برنامه پنجم توسعه با ایجاد معاونت علمی- فناوری ریاست حمهوری به صورت قانونی در نظر گرفته شد. یک شرکت دانش‌بنیان می‌تواند دارای سهامی خاص و یا محدود باشد و یا این‌که به صورت تعاونی اداره شود. الزامی نیست که چنین شرکت‌هایی دارای سهامی خاص باشند و اتفاقا شرکت‌هایی که به صورت تعاونی هستند می‌توانند از تسهیلات بهتری برخوردارباشند.

او افزود: اکثر شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران دارای سهامی خاص‌اند و کمتر تعاونی هستند. به صورت خصوصی- دولتی به شرط این‌که دولت کمتراز ۵۰ درصد سهم داشته باشد می‌توان این شرکت‌ها را در قالب دانش‌بنیان تعریف کرد. هدف این نوع شرکت‌ها سطحی از فن‌آوری به نام های‌تک و مدیوم است.

عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی ادامه داد: انتظار می‌رود چیزی در این شرکت‌ها عرضه شود که برآمده از یک دانش و یک واحد تحقیق و توسعه منسجم باشد. این اهداف را می‌توان به‌عنوان ملزومات راه و چشم‌انداز آینده چنین شرکت‌هایی در نظر گرفت. اقتصاد دانش‌محور یکی از شاخصه‌های اصلی کشورهای پیشرفته برای تجاری‌سازی محصولات نوبنیان است.

ابوترابی اضافه کرد: سایت دانش‌بنیان که توسط معاونت علمی- فن‌آوری به روزرسانی می‌شود امکان این را فراهم می‌کند که به‌عنوان یک شرکت دانش‌بنیان ثبت‌نام انجام داده و قوانینی که مصوبه کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها است در قالب آیین‌نامه‌هایی که باید مطالعه شود، موجود است.

او عنوان کرد: هنگامی که متوجه شوید که محصول یا ایده شما می‌تواند به مرحله تجاری‌سازی برسد، زمان آن است که شرکت خود را در این سایت ثبت کنید. لازم به ذکر است که وقتی یک محصول، دانش‌بنیان می‌شود به این معنی نیست کل شرکت دانش‌بنیان است. 

عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی تصریح کرد: هریک ازشرکت‌ها می‌بایست حداقل یک کد اختصاصی داشته‌ باشند و داشتن آن به معنی این است که تمام فرآیند و مراحل ثبت شرکت‌ها به صورت کامل و صحیح انجام شده و دریافت آن به معنی این است که روال معمول ثبت شرکت انجام شده است.

ابوترابی با اشاره به مراحل ثبت یک شرکت دانش‌بنیان، گفت: برای ارزیابی یک محصول درسامانه ارزیابی باید مدارک و اطلاعاتی را آپلود کنید و اگر این کار انجام نشود مراحل ثبت شرکت را به انجام نرسانده‌اید. با حمایتی که در دید کلان جامعه است، ارزیابی محصولات دانش‌بنیان هیچ هزینه‌ای برای متقاضی ندارد. دارابودن شرایط و آپلود درست مدارک پس از 1 یا 2 ماه،  تیم ارزیابی فرآیند ارزیابی را دنبال می‌کنند.

او ادامه داد: سطح فن‌آوری یکی از شرایط لازم برای دانش‌بنیان شدن است که در سه بخش بررسی می‌شود؛ اول باید کپی کردن از آن راحت نباشد و پیچیدگی و ظرافت خاصی داشته‌ باشد. سپس تحقیق و توسعه ایده یا محصول مربوط به خود شرکت باشد و سوم این‌که کارکردهای پیچیده‌ای در محصول ایجاد شده باشد. کالاها به دو سطح فن‌آوری یک و دو تقسیم ‌می‌شود.(فن‌آوری بالا یا هایتک و فن‌آوری متوسط یا مدیوم) که هرکدام دارای فهرستی از کالاهای در این سطوح هستند.

عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی اضافه کرد: در بخش تولید، محصول باید حداقل به مرحله تولید آزمایشگاهی رسیده باشد و قابلیت‌های آن عرضه شود تا قابل قبول سامانه ارزیابی باشد. وقتی تولید را با سطح فن‌آوری ترکیب کنید محصول نهایی باید تعیین‌کننده یا نشان‌دهنده نوآوری شما درآن محصول باشد.هر چیزی می‌تواند دانش‌بنیان باشد و یا نباشد وآن هم به این بستگی دارد که چه قدر نسبت به دیگران در این حوزه پیشرفت داشته‌ باشید.

ابوترابی گفت: طراحی یک محصول شامل سه حالت طراحی از پایه و مبنا، طراحی به طریق مهندسی معکوس و طراحی به صورت انتقال فن‌آوری با تغییر اساسی است. یک محصول زمانی به درجه دانش‌بنیانی می‌رسد که سه فاکتور اصلی سطح فن‌آوری، تولید آزمایشگاهی و طراحی بر اساس آر اند دی(تحقیق و توسعه) را دارا باشد.

او با تاکید براین‌که مشارکت میان‌رشته‌ای در ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان موثر است، افزود: اگر شرکتی متشکل از متقاضیان و افراد با رشته‌های خاص وجداگانه اما میان‌رشته‌ای باشد، زمینه دانش‌بنیانی شدن این شرکت بسیار بالا می‌رود؛ بنابراین هسته شکل‌گیری یک شرکت دانش‌بنیان در دانشگاه از هر جای دیگر بیشتر است. چنین است که اکثر شرکت‌های دانش‌بنیان از دل دانشگاهیان بیرون می‌آیند.

عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی با اشاره به این‌که شرکت‌های دانش‌بنیان به چهار سطح نوپای سطح یک، نوپای سطح دو، تولیدی نوع یک و تولیدی نوع دو تقسیم می‌شوند، عنوان کرد: در حالی‌که ارزیاب، شرکت را در یکی از این چهار دسته قرار می‌دهد، اما بعضی افراد می‌گویند که دوست دارند شرکت‌شان با توجه به ارزیابی خودشان در یکی از دسته‌های یاد‌شده قرار گیرد. منظور از سطح یک یا دو همان دو سطح بالا یا متوسط هست و بستگی به سطح کالا دارد که در کدام قسمت قرار گیرد.

ابوترابی در خصوص حمایت مالی از شرکت‌های دانش‌بنیان تشریح کرد: شرکت‌هایی که تاکنون اظهارنامه مالیاتی پرنکرده‌اند، در دسته نوپای نوع یک جای می‌گیرند. صندوق‌هایی نظیر صندوق پذیرش فن‌آوری استان و صندوق نوآوری و شکوفایی موجودند که شرکت‌های دانش‌بنیان را حمایت مالی می‌کنند. کالاهای نوع دو کمی ضعیف‌تر هستند. برای درک تفاوت کالای سطح یک و دو اینورتر خورشیدی را مثال می‌زنم.

او اضافه کرد: اینوِرتِرخورشیدی سطح یک باید دارای توان بیش از ۱۰هزار وات باشد که دشوار و کمی هزینه‌بر است. تعیین وام مالی برای تولید و پردازش روی محصول پس از ارزیابی سنگین و سخت اجرایی می‌شود.

عضو هیات علمی گروه برق دانشگاه فردوسی تصریح کرد: تفاوت دو کالایی که یکی سطح یک و دیگری سطح دو و هردو نوپا هستند و می‌توانند تسهیلات بگیرند در معافیت مالیات بردرآمد محصول است به این صورت که به محصولات متوسط نوع دو مالیات تعلق می‌گیرد.