.gif)
نقش استارت‌آپ‌های ایرانی در توسعه اقتصادی، رفع مشکلات، ایجاد مزایای خاص در کشور و نگاهی به چالش‌هایی که در این مسیر دارند!
نوپانا: این روزها استارتآپها و شرکت‌های استارت‌آپی به دلیل ویژگی‌هایی که دارند به مهمترین عوامل رشد اقتصادی در کشورهای مختلف جهان تبدیل شده‌‌اند و حتی سایر بخش‌های صنعتی و تولیدی را تحت تاثیر قرار داده‌اند. خوشبختانه این نوع خاص از کسبوکارها در ایران نیز مدتی است مورد توجه قرار گرفته‌اند و اكنون نمونه‌های بومی موفقی وجود دارند كه توانسته‌اند خوش بدرخشند و اتفاقات خوبی هم رقم بزنند. به همین بهانه در این مطلب به ۴۰ نکته قابل توجه درباره استارت‌آپ‌های ایرانی پرداخته‌ایم:
راه‌حل‌های استارت‌آپی برای چالش‌های ایران
اینکه می‌گوییم استارت‌آپ‌های ایرانی توانسته‌اند اتفاقات خوبی رقم بزنند، بیشتر به دلیل حل تعدادی از مهمترین چالش‌های کشور هستند:
۱- مبارزه با قاچاق کالا و خروج ارز
به گزارش نوپانا، در سال‌های اخیر با گسترش زیرساخت‌های فناوری در کشور و افزایش اعتماد مردم به خرید از اینترنت، فرصتی برای کسبوکارهای نوپای ایرانی فراهم شده است تا در بازار آنلاین ایران حضور بیشتری داشته باشند. بازاری که در آن بسیاری از مسائل خیلی راحت‌تر کنترل و بررسی می‌شود. کافی است همین حوزه پوشاک یا لوازم الکترونیک را در نظر بگیریم؛ کالاهایی که در بازار سنتی به راحتی به شکل قاچاق به فروش می‌رفتند. یا حتی آنهایی که در صفحات مجازی و اینترنتی شخصی یا غیرقانونی در اختیار مشتریان قرار می‌گرفتند.
اما امروز به مدد نگاه استارت‌آپی با فروشگاه های آنلاینی روبهرو هستیم که در ساختاری شفاف و قانونمند به عرضه محصولاتی می‌پردازند که یا در کشور تولید شده‌‌اند، یا اجناس وارداتی از نوع قانونی آن هستند.
۲- برطرف کردن مشکلات محیط زیستی و شهری
اگر فقط از چالش‌های آلودگی هوا و ترافیک به عنوان مهمترین مشکلات زیستی و شهری نام ببریم خواهیم دید که استارتآپها به دلیل شیوه‌های ارائه محصولات و خدمات خود چقدر در کاهش هر دو معضل برای کشور موثر بوده‌اند. امروزه اقتصاد و اشتغالی که با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی همراه باشد مردود است.
با توجه به اینکه در حال حاضر کشور با بحران‌های شدید محیط زیستی مواجه است؛ با استفاده از ظرفیت‌های استارت‌آپی می‌توان به توسعه اقتصادی و فناوری سبز یعنی رشد به دور از آلودگی و تخریب دست یافت. همچنین موضوعاتی چون مدیریت پسماند، بازیافت، اصلاح الگوی آبیاری و ... موضوعاتی هستند که می‌توان با فناوری سبز آنها را مدیریت کرد.
۳- حمایت از حقوق تولید‌کننده
سال‌هاست در ایران مشکل کپی‌رایت به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های نویسندگان، آموزگاران و توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری تبدیل شده است. محیط مجازی را تصور کنید که پیش از ظهور استارتآپها در آن محصولات مختلف بدون رعایت کپی‌رایت جابجا می‌شدند یا حتی به فروش می‌رفتند. اکنون با گسترش استارت‌آپ‌های آموزشی، فروش کتاب و نرم‌افزار و …دیگر این نگرانی وجود ندارد؛ چرا که استارتآپها در مقابل محتوایی که منتشر می‌کنند یا محصولی که ارائه می‌دهند مسئولیت دارند و طبق قوانین بالطبع از آن محافظت و حراست می‌کنند و رعایت حقوق تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان برای آنها در اولویت قرار دارد.
۴- بهبود معضلات اجتماعی و روانی
بیکاری، احساس غیرمفید بودن، نداشتن امید به آینده، مسئولیت‌های شخصی و اجتماعی و …میتواند منشأ بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و روانی باشد. در این میان ایجاد اشتغال و امید به آینده نقشی مهم در ترمیم اینگونه معضلات اجتماعی دارد. در همین راستا استارتآپها با ایجاد بستری مناسب برای کارآفرینی و اشتغال در جوانان ایجاد انگیزه می‌کنند. از سوی دیگر کسبوکارهای نوپا به واسطه فضای رقابتی خود سبب پویایی اقتصاد و جامعه شده و جوان‌ها به جای در خانه ماندن و ناامیدی ترغیب به فعالیت‌های سودمند اقتصادی می‌شوند.
۵- مبارزه با معضل بزرگ اشتغال
اشتغال‌زایی موتور محرک پیشرفت و توسعه اقتصادی هر جامعه است، اما نسل جوان در ایران این روزها با معضل بیکاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اینجاست که یکی از مهمترین ویژگی‌های استارتآپها خودنمایی می‌کند. در حقیقت کسبوکارهای نوپا به پویایی اقتصاد و به تبع آن اشتغال‌زایی کمک فراوانی می‌کنند. کارآفرینی، جوهره این نوع از کسبوکار است. استارتآپها با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید نیز سبب توزیع بهتر ثروت در جامعه می‌شوند.
مضافا اینکه هدف استارتآپها صرفا ایجاد اشتغال در ابعاد کوچک نیست و با هدف ارتقای کیفیت آموزش نیروهای بومی کار در راستای رشد طولانی‌مدت و وسیع به کارآفرینی و ایجاد شغل در ایران می‌پردازند.
۶- توسعه زیرساخت‌های فناورانه کشور
در ایران به عنوان کشوری در حال توسعه، سرمایههای فکری، مغز‌افزارها و نرم‌افزارها عناصر تشکیل‌دهنده توسعه به شمار می‌روند. از سوی دیگر کسبوکارهای نوپا یا همان استارتآپها این عناصر را به خوبی تقویت کرده‌اند و ذاتا دربرگیرنده این ویژگی‌ها هستند. کارآفرین فردی است که خلاقانه در پی ایجاد تغییر در محیط است؛ تغییری که میتواند نتایج خارق‌العاد‌ه‌ای دربرداشته باشد. به همین خاطر استارتآپها با ویژگی‌های خود تغییرات ناگزیری را در جامعه و در راستای ایجاد زیرساخت‌های فناورانه کشور رقم می‌زنند. زیرساخت‌هایی که مدت‌ها تغییرات آنچنانی نکرده‌اند و توسعه را لمس نمی‌کردند.
۷- جلوگیری از فرار مغزها
یکی از مهمترین چالش‌های کشور در چند سال اخیر، خروج بیش از اندازه نخبگان از کشور و فرار مغزها بوده است. مشکلی که آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی فراوانی را در پی داشته است. به اعتراف بررسی‌های کارشناسی دقیق، استارتآپها توانسته‌اند خیلی خوب از حل بخشی از این چالش برآیند. حتی آمارهایی از بازگشت نخبگان تحصیل‌‌کرده یا دارای سابقه کاری و فنی در خارج کشور به ایران به بهانه راه‌اندازی استارت‌آپ یا همکاری در این نوع کسبوکارها وجود دارد. کسبوکار سالم و پر از هیجان استارت‌آپی اکنون مهمترین انگیزه برای ماندن نخبگان در کشور شده است.
۸- افزایش امنیت و کاهش جرائم
ارتقای امنیت و آرامش خاطر در کنار حفاظت از حریم خصوصی، از مهمترین دغدغه‌های جامعه امروز ماست. این روزها به دلیل اهمیت مدیریت زمان، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند تا محصولات مورد نیاز خود را به صورت آنلاین تهیه کنند. این درحالی‌ست که در مواردی جرائم اینترنتی از اعتماد آنها به خرید در فضای مجازی کاسته است. اما در این میان، استارتآپها با به‌کارگیری ساز‌وکارهایی، امنیت فضای مجازی را بالا برده‌اند و مردم می‌توانند با امنیت خاطر به صورت آنلاین از خدمات این کسبوکارها بهره ببرند. همینطور تاثیرات روانی استارتآپها به خودی خود در بخشی از جامعه امنیت را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است.
۹- رونق تولید ملی
مدت‌هاست تولیدات و خدمات داخلی کشور در مقابل تولیدات و خدمات خارجی با بی‌رحمی تمام مورد اجحاف قرار گرفته‌اند. با این حال ظهور استارت‌آپ‌های ایرانی اتفاق دیگری را رقم زده است. اکنون مردم می‌توانند خدمات و تولیدات داخلی را با قیمت مناسب و کیفیت بالا از طریق همین استارتآپها دریافت کنند و این یعنی توسعه اقتصادی درون‌زا؛ توسعه‌ای که سایر بخش‌های صنعتی و تولیدی کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است و اتفاقات مثبت بیشتری را هم رقم خواهد زد.
۱۰- شفافیت در کسبوکار
شاید شما هم گاهی حس کرده باشید که شفافیت و صداقت در جامعه کسب‌وکاری امروزی کمتر مورد توجه است. همین خود یک چالش بزرگ برای کشور به حساب می‌آید. استارتآپها به دلیل ویژگی‌هایی که دارند ذاتا به نسبت سایر کسبوکارها تحت نظارت وسیع‌تری از جانب مردم و دولت قرار دارند و به همین دلیل فعالیت آنها شفاف‌تر است و این شفافیت سبب می‌شود تا خدمات و تولیدات استارتآپها همواره سطح مشخصی از استانداردهای کیفی را داشته باشند و برخورد با مشتریان و نهادهای قانونی نیز کاملا شفاف باشد.
مزایای استارت‌آپ‌های ایرانی
جدای از راه‌حل‌هایی که استارتآپها برای حل چالش‌های کشور دارند؛ آنها از مزایایی برخوردار هستند که آنها را متمایز ساخته است:
۱۱- تعامل با اقتصاد سنتی
در عصر حاضر کسبوکارها در دوران گذار (شیفت پارادایم) از حالت سنتی به مدرن هستند و در راستای پیشرفت کسبوکار، حضور و ماندن در بازار رقابتی امروز نیاز به این گذار است. در این میان درست برعکس آنچه که تصور می‌شود، استارتآپها هیچگونه تقابلی با کسبوکارهای سنتی و همچنین اقتصاد بومی نداشته و هیچ‌کدام مخالف دیگری نیستند. این از مزایای استارت‌آپ‌هاست که کسبوکارهای سنتی با تعامل با آنها می‌توانند بهترین خدمات را به مشتریان ارائه دهند.
در واقع همانگونه که کسبوکارهای سنتی برای حرکت به سمت بهینه‌سازی نیازمند استفاده از ظرفیت‌های فناوری هستند، استارتآپها نیز می‌توانند مسیر کسبوکارهای سنتی را هموار کنند. همین نیاز متقابل، بستر تعامل مثبت میان این دو اقتصاد را ایجاد کرده و به حفظ و رشد اقتصاد بخش بومی و سنتی کشور کمک می‌کند.
۱۲- بهبود کیفیت زندگی مردم
ظهور استارتآپها سبب ایجاد رقابت در بازار شده و ماحصل این هم‌آوری، بهره‌مندی مردم از محصولات و خدمات با کیفیت بالاتر است؛ در واقع مصرف‌کنندگان با تنوع محصول بیشتری روبهرو هستند و می‌توانند میان خوب و خوب‌تر انتخاب کنند.
به عنوان مثال اپلیکیشن‌هایی طراحی شده است که مشتریان به واسطه آن می‌توانند بدون نیاز به خارج شدن از خانه در بازاری مجازی گشت‌وگذار کرده و محصول مورد نظر خود را پیدا کنند. یا جابجایی و حمل‌ونقل راحت‌تری داشته باشند. همین نکته در خصوص سایر خدمات نیز صادق است؛ سرویس‌هایی که استارتآپها با بهره‌مندی از فناوری‌های روز برای ارائه به مشتریان خود در نظر گرفته‌اند که طبعا تاثیر شایانی بر کیفیت زندگی مردم دارد.
۱۳- تقویت بخش خصوصی
اکوسیستم‌های استارت‌آپی موفق مزیت این را دارند که به صورت خصوصی فعالیت کنند؛ به این معنا که دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه، تنها زیرساخت‌های فنی و حقوقی لازم را فراهم کرده است و کار را به بخش خصوصی می‌سپارد. به همین جهت استارتآپها عاملی در جهت تقویت بخش خصوصی در فضای اقتصادی کشور خواهند بود. سرمایههای خصوصی هم می‌توانند به سمت توسعه کسب‌وکاری نوپای استارت‌آپی هدایت شوند و اتفاقات مثبتی را رقم بزنند.
۱۴- جذب دانش، فناوری و تجربه تراز جهانی
فعالیت استارت‌آپی در کشور میتواند مزیت قابل توجه انتقال دانش، فناوری و تجربه تراز جهانی را به همراه داشته باشد. زیرا موفقیت کارآفرینان ایرانی در برابر رقبای خارجی نیازمند استفاده از دانش تراز جهانی‌ست. استارتآپها بنا به ماهیتی که دارند فرصتی برای ایجاد ارتباط و انتقال تکنولوژی و دانش با تمامی جهان فراهم می‌کنند.
آنها سرمایههای خارجی را هم جذب می‌کنند و در واقع مهمترین بحث در جذب سرمایه‌گذار، تزریق دانشی‌ست که در این میان اتفاق می‌افتد و به نوعی شبکه‌ای از ارتباطات بین استارت‌آپ‌های ایرانی و فعالان خارج از کشور ایجاد می‌شود که نقش مهمی در به‌روزآوری دانش و استفاده از تجربه جهانی در این حوزه دارد.
۱۵- فرهنگ احترام به مشتری
کسبوکارهای نوپا به سرعت در حال فراگیر شدن در سطح کشور هستند و روز‌به‌روز هم متنوع‌تر می‌شود. در این میان یکی از کلیدی‌ترین مزیت‌های خدمات این مجموعه‌های نوپا، احترامی‌ست که برای مصرف‌کنندگان و مشتریان قائل هستند و این خود عاملی مهم در جذب مردم به سمت استارت‌آپ‌هاست. وضعیت مطلوب سرویس‌دهی و احترام به حقوق مشتری از دیگر نکات برجسته این کسبوکارهای نوپاست. این تغییر رفتار ماحصل فعالیت استارت‌آپ‌هاست؛ تغییراتی که تا چند وقت پیش شاید دور از انتظار به‌نظر می‌رسید.
۱۶- تحقق رویاهای جوان و خلاق
شاید روزانه برای هر کدام از ما بارها و بارها رویاهایی در ذهنمان جرقه بزنند، اما به سادگی از آنها می‌گذریم؛ اما یک اتفاق جالب اینکه جوانان با ایده‌های استارت‌آپی خود می‌توانند رویاهای خلاقانه خود را جامه عمل بپوشانند! فقط کافی‌ست آنها روی ایده‌های جذاب و بزرگ خود کار کنند، آنها را صیقل دهند و با دیدی وسیع نسبت به توانمندی‌های خود وارد میدان کاری شوند. در مسیر تحقق آرزوی استارت‌آپی، انتخاب تیمی حرفه‌ای، شتاب‌دهی و جذب سرمایه و داشتن مشاور یا راهنما میتواند بسیار حیاتی باشد.
۱۷- آغاز کسبوکار با سرمایه اندک
از آنجا که ایده و هم‌تیمی، اصلی‌ترین سرمایههای هر استارت‌آپ هستند، راه‌اندازی یک کسبوکار نوپا لزوما نیاز به سرمایه هنگفتی ندارد. اگر شما ترکیبی مناسب از مهارت، اخلاق و دانش بازاریابی داشته باشید، شروع کسبوکار با پول بسیار کم نیز امکان‌پذیر است. بسیاری از استارت‌آپ‌های موفق در ایران با سرمایه بسیار اندک ابتدایی و صرفا با پرورش ایده و مهارت خود توانسته‌اند به موفقیت‌های بالایی دست پیدا کنند. در واقع یک ایده و تیم خوب خود به تنهایی جذب‌کننده سرمایه است و این از نکات مثبت استارت‌آپ‌هاست.
۱۸- ترویج فرهنگ کار گروهی
فرهنگ کار گروهی از مولفه‌های پیشرفت یک جامعه است؛ اما در کشور ما همواره موانعی بر سر راه جاافتادن این فرهنگ در جامعه بوده و هست. در نگاه استارت‌آپی فضا برای همه تیم‌های خلاق و مستعد باز است. این فضای همکاری مشترک، روحیه و فرهنگ کار گروهی را در جامعه ما گسترش می‌دهد. به طور کلی فعالیت‌های گروهی ثمربخش‌تر هستند. در این میان فرهنگ کار گروهی حاکم بر استارتآپها سبب می‌شود تا ایده‌های فردی با همکاری و تعامل گروهی عملی شده و به منصه ظهور برسند.
۱۹- نوآوری
امروزه بقای سازمان‌ها مستلزم نوآوری‌ست و این مهم میتواند عاملی در جهت افزایش ثروت و ارتقای جایگاه ایران در بازار رقابت جهانی شود. در این میان استارت‌آپ یعنی نوآوری مداوم و پیوسته. نوآوری صرفاً به استارتآپها محدود نیست و همه افراد در هر سمت و هر شغلی برای موفقیت نیاز به نوآوری و خلاقیت دارند اما این نکته برای تجارت استارت‌آپی یک ضرورت است. از آنجا که استارتآپها صرفا مختص به فناوری نیستند، این نگرش نوآورانه را در صنایع مختلف وارد کرده و از آن بهره‌برداری می‌کنند.
۲۰- سرعت در ارائه خدمات
از آنجا که استارتآپها، غالبا تحت وب و کسب‌وکارهایی اینترنتی هستند، مشتریان ملزم به مراجعه حضوری جهت تهیه کالاها و دریافت خدمات مورد نیاز خود از آنها نیستند. همین امر سبب می‌شود تا ارائه خدمات از سوی آنها زمان کمتری ببرد. از سوی دیگر همین آنلاین بودن این کسبوکارها یعنی سلسله مراتب کمتر و انجام کارها با سرعت بیشتر.
ظرفیت‌های استارت‌آپی
علاوه بر توانایی حل مشکلات و چالش‌ها و برخورداری از مزایای خاص، استارت‌آپ‌های ایرانی پتانسیل‌های خاصی هم دارند که بهتر است مورد توجه قرار گیرند:
۲۱- تحقق اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی این روزها راهکار یا الگویی است که در کشور مورد توجه قرار گرفته است. اما تحقق آن نیازمند توسعه اقتصادی درون‌زا و برون نگر است. فاکتورهایی که به راحتی در کسبوکارهای استارت‌آپی مشاهده می‌شوند. در این میان کسبوکارهای نوپا با ارائه ایده‌های جدید سهم موثری در اکوسیستم کارآفرینی و اشتغال خواهند داشت. مضافا اینکه این استارتآپها بنا به ماهیت و فلسفه وجودیشان با جذب سرمایه به سرعت به نتیجه می‌رسند و ارزش افزوده اقتصادی قابل ملاحظه‌ای خلق می‌کنند که این به نوبه خود گامی مهم در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی خواهد بود.
۲۲- کاهش وابستگی به اقتصاد نفتی
در حال حاضر صادرات وابسته به نفت، یکی از مهمترین چالش‌های پیش‌روی اقتصاد کشور ماست. در همین راستا اصول اقتصاد مقاومتی مبتنی بر تغییر اساسی در زمینه استفاده کشور از درآمدهای حاصل از نفت و گاز است. به همین خاطر حمایت از تولیدات و صنایع داخلی بیش از گذشته ضرورت یافته و در این میان استارتآپها با المان‌های خود که تاکید زیادی بر بومی بودن تولیدات و خدمات خود دارند می‌توانند گامی مهم در راستای کاهش وابستگی به نفت در اقتصاد کشور بردارد.
۲۳- ورود سرمایه‌گذاران خارجی
در حال حاضر کشور با حجم انبوهی از جوانان متخصص و دارای توانمندی‌های بالقوه برای ایجاد کسبوکار مواجه است. از سوی دیگر ایران امروز در فضای پسابرجام فرصتی تازه برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی یافته است؛ فرصتی که با برداشته شدن تحریم‌ها منجر به ایجاد بازارهایی برای کسبوکارهای ایرانی در خارج از مرزها و گشوده شدن بازارهای ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی شده است. مضافا اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی در خصوص سرمایه‌گذاری در زمینه کسبوکارهای نوپا ابراز تمایل کرده‌اند و این خود نشان از نقش شایان استارتآپها در جذب و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور دارد.
۲۴- ورود به اقتصاد بین‌المللی
استارتآپها بنا بر ماهیت و فلسفه وجودیشان ظرفیت پذیرفته شدن در بازارهای جهانی را دارند. با این اوصاف آن دسته از استارت‌آپ‌هایی که موفق عمل کرده‌اند و در داخل کشور جواب پس داده‌اند طبعا بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفته‌اند و توسط آنها جذب می‌شوند. این خود جاده ابریشم استارت‌آپ‌های ایرانی به بازارهای جهانی است. در این میان هر چه بازارهای مورد نظر در کشورهای دیگر به فرهنگ ایران شباهت داشته باشند، بالطبع استارت‌آپ‌های ایرانی شانس بیشتری برای حضور در آنها پیدا خواهند کرد.
۲۵- ترویج هم‌افزایی سازمانی
همانطور که استارتآپها فرهنگ کار گروهی را ترویج می‌دهند، امکان این را دارند تا برای ارائه خدمات بهتر با شرکت‌های مختلف یا حتی دیگر استارتآپها همکاری کنند. در موارد مختلف این همکاری باعث ارتقای کیفیت خدمات و محصولات آنها شده است و طبعا مشتری‌های بیشتری نیز پیدا خواهند کرد. پس این هم‌افزایی سازمانی معادله‌ای برد ـ برد است که استارتآپها قادر به رقم زدن آن هستند.
۲۶- افزایش سرمایههای در گردش
اساسا اشتغال رابطه مستقیمی با گردش پول در جامعه دارد. در واقع زمانی که افراد به واسطه فعالیت‌های استارت‌آپی در بازار مشغول به کار می‌شوند، درآمد کسب کرده و نقدینگی در کشور به گردش می‌افتد؛ چرا که از یک سو مردم پول کافی برای خرید دارند و از سوی دیگر بنگاه‌های مختلف اقتصادی با ارائه خدمات و محصولات مورد نیاز آنها پول دریافت می‌کنند. استارتآپها می‌توانند باعث تعادل این چرخه باشند.
(همچنین بخوانید: نشانه‌های جنگ اقتصادی در منطقه و نقش استارتآپها در آن )
۲۷- برندینگ
این روزها تنور رقابت میان برندهای ایرانی با برندهای بین‌المللی بسیار داغ است. نام‌های تجاری داخلی به شدت در تلاشند تا مشتریان ایرانی را به خود جذب کنند و جایگاهی خوبی در بازار برای خود رقم بزنند. در این میان استارتآپها، برندهای ایرانی را در سطح جامعه رواج می‌دهند و خرید کالاها و محصولات ایرانی و بومی را در میان مردم جا انداخته‌اند. این امر از یک سو اعتماد مردم را به کالاهای ایرانی جلب می‌کند و از سوی دیگر سبب ارتقای کیفی کالاهای ایرانی در این بازار رقابتی می‌شود.
۲۸- توسعه خدمات و بهره‌وری
با توجه به خلأ بزرگی كه كشور در بخش خدمات دارد، استارتآپها توانسته‌اند با سرعت بالايی تشكيل شده و رشد پيدا كنند. همچنین با توجه به درصد کم ارائه خدمات و اقتصاد حاصل از آن پیش از این در کشور، استارتآپها توانسته‌اند با حضور خود در بخش‌های مختلف خدمات به بخشی از نياز شهروندان كلان‌شهرها به خوبی پاسخ گويند. این شاید دلیلی باشد که جنبه خدماتی بودن استارتآپها بیشتر به چشم آید؛ اما توسعه خدمات توسعه بهره‌وری و فناوری را نیز در پی دارد.
در مدت كمی كه از عمر استارتآپها در ايران می‌گذرد شاهد بهبود فضای رقابتی، شفافيت و رضايت‌مندی مشتری‌ها بوده‌ایم. همچنین خريداران كالا و خدمات از استارتآپها توانسته‌اند علاوه بر دريافت كالا و خدمات با كيفيت بدون دخالت واسطه‌ها و صرف كمترين وقت از طريق چند كليك به مقصد خود رسيده و از خريد و خدمت دریافتی راضی باشند.
۲۹- گستره جغرافیایی وسیع
استارتآپها به جهت ماهیت آنلاین خود این ظرفیت بالقوه را دارند که خدمات و محصولات خود را در مناطق مختلف کشور ارائه دهند. به همین خاطر گستره اجتماعی وسیعی را شامل شده و طیف وسیعی از مشتریان را در بر می‌گیرند. این اتفاق یک رابطه برد ـ برد خواهد بود چرا که از یک سو خدمات و نیازهای مردم بهتر و سریع‌تر برطرف خواهد شد و از سوی دیگر این کسبوکارهای نوپا رونق بیشتری خواهند گرفت.
۳۰- ارتباط دانشگاه با صنعت
در شرایط کنونی که کشور با بحران بیکاری دانش‌آموختگان مواجه است، طرح‌های اشتغال‌زایی با هزینه کمتر و کارآمدی بیشتر در اولویت قرار می‌گیرند. در این بین یکی از محورهای اصلی تمرکز استارتآپها در ایران، بر اشتغال دانش‌آموختگان و متقابلا بهره‌مندی از منابع دانشگاهی است. در واقع استارتآپها می‌توانند از ایده‌های کارآفرینانه دانشگاهی و اطلاعات علمی وابسته به آن به بهترین شکل بهره‌مند شوند. اساسا حمایت از ایده‌های علمی نوپا برآمده از حوزه دانشگاهی کشور از اهداف استارت‌آپ‌هاست.
چالش‌های پیش‌روی استارت‌آپ‌های ایرانی
استارت‌آپ‌های ایرانی مدت‌هاست با مسائل عجیبی روبرو می‌شوند که رفع تک تک آنها نیازمند خواست ملی و حمایت همه‌جانبه نهادهای دولتی و حاکمیتی است. این کسبوکارهای نوپا چندسالی است که توانسته‌اند امیدهای فراوانی برای توسعه اقتصادی و فناوری کشور ایجاد کنند اما اکنون مشکلات خاصی را پیش روی خود می‌بینند:
۳۱- تحریم‌‌‌های بین‌المللی
شاید اگر بگوییم مهمترین چالش استارت‌آپ‌های ایرانی تحریم است، مبالغه نکرده‌ایم. همان دلیلی که شرکت اپل هم در پاسخ به چرایی حذف اپلیکیشن‌های ایرانی بیان کرده است. گرچه در چندسال اخیر به دلیل اقدامات دولت در برقراری ارتباطات بین‌المللی در بعضی موارد فرصت‌هایی همچون جذب سرمایههای خارجی و انتقال دانش و فناوری ایجاد شده است و یا حتی بعضی از تحریم‌ها گاهی فرصت‌های خوبی برای ایجاد نوآوری‌ها و راه‌حل‌های داخلی و بومی ایجاد کرده‌اند اما باید پذیرفت که برای ماندن در رقابت بین‌المللی و ادامه روند امیدوارکننده توسعه کسبوکارهای داخلی این چالش بزرگ باید هرچه سریع‌تر حل یا مشكلات ناشی از آن حداقل کمتر شود.
۳۲- کسبوکارهای سنتی
در ایران نیز مثل تمامی کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه، ظهور کسبوکارهای نوپا باعث شده است که بخش سنتی کسب‌وکاری، خود را در معرض از دست‌دادن بازار مشتریان ببیند. اما چه در ایران و چه در خارج از ایران، توسعه کسبوکارهای نوپا نه تنها خطری برای کسبوکارهای سنتی نیست بلکه تعامل دو طرف منافع فراوانی را در پی خواهد داشت.
البته در بعضی از کشورها نمونه‌های موفقی هم از این تعاملات وجود دارد. آنچه که مسلم است احساس نگرانی کسبوکارهای سنتی هنوز حل نشده و همین احساس و اقدامات در پی آن در بعضی موارد باعث شده تا مشکلات بزرگی برای استارتآپها به وجود آید.
۳۳- برچسب‌ها و تهمت‌ها
یکی دیگر از مشكلات استارت‌آپ‌های ایرانی در سال‌های اخیر برچسب‌ها و تهمت‌های عجیب و غریبی است که به نظر می‌رسد در بسیاری از موارد فقط به خاطر القای نگرانی امنیتی یا سیاسی مطرح می‌شوند. برچسب‌هایی مثل نفوذی، عامل تغییر، ابزار جاسوسی یا …که گاه به دلیل رقابت‌های سیاسی و بین‌جناحی گریبان جوانان و پیشتازان کارآفرین ایرانی را گرفته و می‌گیرد و گاه از شیطنت‌های ناشی از رقابت‌های اقتصادی به وجود آمده است. در صورتی که مسئله استارتآپها، ملی و فراجناحی است و اين کسبوکارهای نوپا در این شرایط خاص بیشتر از اینکه مورد اتهام قرار بگیرند نیاز به حمایت دارند.
۳۴- آگاهی عمومی کم
ظهور واژه استارت‌آپ، رویدادهای استارت‌آپی و کسبوکارهای شکل گرفته از آن نه تنها در ایران بلکه در جهان عمر چندانی ندارد. شاید همین تازگی باعث شده است که هنوز بخش قابل توجهی از مردم و مسئولان تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در کشور، اطلاعات و آگاهی کافی از جنبه‌های مختلف این نوع خاص از کارآفرینی و کسبوکار نداشته باشند. موضوعی که گاها چالش‌آفرین شده و شاید در القای نگرانی و ایجاد چالش‌های دیگر هم بسیار تاثیر داشته است. در چنین شرایطی نقش دولت و رسانه‌ها برای رفع این چالش بیشتر از بقیه تاثیرگذار خواهد بود.
۳۵- فیلترینگ
بدون شک فیلترینگ استارتآپها، اقدامی به زیان اقتصاد کشور است. در واقع تلاش مجموعه‌های استارت‌آپی، فراهم کردن بستر مناسب جهت رشد و توسعه فضای کسبوکار کشور است. فیلتر کردن یک کسبوکار را می توان به پلمپ کردن یک فروشگاه تشبیه کرد؛ کسب‌وکاری که ممکن است کمترین وابستگی دولتی در اختیار داشته باشد. از سوی دیگر اینگونه مسدودیت‌ها اعتباری را که این کسبوکارها به سختی برای خود کسب می‌کنند را یک شبه بر باد داده و سبب دلسردی جوانان نسبت به حوزه کارآفرینی خواهد شد.
۳۶- قوانین قدیمی
در چند سال اخیر سرعت رشد استارتآپها آنقدر سریع بوده‌است که به نوعی قوانین را جا گذاشته و از آن پیشی گرفته است. همین باعث شده تا مشکلات قانونی و گاها بروکراسی‌های دست‌وپاگیر اداری و سنتی به یکی از مهمترین موانع توسعه کسبوکارهای نوپا تبدیل شود. اعمال مجازات سلیقه‌ای و بدون بررسی و آگاهی کافی و فیلترینگ بعضی از استارتآپها هم ناشی از این چالش بزرگ است. همچنین به نظر می‌رسد در بعضی از موارد دیگر مثل ورود سرمایه‌گذار خارجی و …قوانین به‌روز نبوده یا به اندازه کافی شفاف نیستند.
اینجاست که نقش نهادهای قانون‌گذار یا قضایی مثل مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه در رفع موانع و توسعه مناسب استارت‌آپ‌های داخلی بیشتر از پیش تاثیرگذار می‌شود.
۳۷- کمبود سرمایه تخصصی
سرمایه‌گذاری تخصصی در حوزه استارتآپها یکی از مهمترین نیازهای این بخش به حساب می‌آید. در همین راستا می‌توان به ظهور و شکل‌گیری شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصصی مثل سرمایه‌گذاران جسورانه یا همان وی‌سی‌ها در کشور امیدوار بود. با این وجود حجم سرمایه‌گذاری تخصصی در مقایسه با كشورهاي دیگر و با توجه به نیاز موجود بسیار کم است. یکی از چالش‌های اصلی اینجاست که سرمایههای سنتی و مردمی به دلایل مختلف همچون مشكل فرهنگ‌سازی، نرخ بالای سود بانکی، عدم حمایت کافی نهادهای حاکمیتی از وی‌سی‌ها و …به اندازه لازم به سمت کارآفرینی استارت‌آپی نمی‌آید. همینطور مشکلات متعددی در جذب سرمایههای خارجی یا برقراری امنیت سرمایه‌گذاری وجود دارد.
۳۸- تشکل صنفی
اگر بگوییم تمامی مشکلات و چالش‌های ذکر شده یک طرف، نیاز به ظهور و حمایت از تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی استارت‌آپی نیز یک طرف، پر بیراه نگفته‌ایم. زیرا در حال حاضر بر اساس بررسی‌های مختلف کارشناسی و باتوجه به الگوهای بین‌المللی، وجود و ظهور چنین تشکل‌های تخصصی اصولا برای حل مشکلات مطرح شده بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
در همین راستا بود که اتفاقا مدتی پیش نخستین اتحادیه استارت‌آپی در کشور شکل گرفت و انتخاب اعضای آن که از مهمترین فعالان استارت‌آپی کشور هستند نشان می‌دهد اکوسیستم استارت‌آپی کشور عزم خود را برای کاهش موانع و حل چالش‌های موجود جزم کرده است. اما سنگ‌اندازی‌ها و شبهه‌آفرینی‌ها در زمینه همین تشکل صنفی، خود چالش بزرگ دیگری است که باید حل شود.
۳۹- مشکلات فرهنگی
مشکل فرهنگ کاری، کارآفرینی و رقابت اقتصادی هم به نوبه خود در ایران یکی از مهمترین چالش‌ها به حساب می‌آید. مثلا گاهی تمایل در ایجاد کسبوکار در برابر استخدام شدن بسیار پایین است. یا سرمایههای مردمی به دلیل عدم آگاهی به سمت راه‌اندازی استارت‌آپ نمی‌آید. مهمترین مشکل فرهنگی هم مرتبط به رقابت‌های ناسالم اقتصادی در کشور است که استارتآپها در این زمینه کم مورد هجمه و آسیب قرار نگرفته‌اند.
۴۰- انحصارطلبی
چالش فعالیت اقتصادی انحصارطلبانه در کشور یکی از مهمترین مشکلات پیش روی کسبوکارهای نوپاست. مشکل اینجا نیست که فقط یک بخش خاص مثل بازار سنتی مقابل توسعه استارتآپها باشد؛ حتی این انحصارطلبی به نوعی گاهی در بین خود استارتآپها نیز مشاهده شده است. مشکلی عجیب که از رشد و توسعه دیگر کسبوکارها جلوگیری می‌کند.
(همچنین بخوانید: لزوم توسعه سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری در ایران)
درباره عباس خاراباف
عباس خاراباف دانش آموخته مهندسی هوافضا است. او از سال ۱۳۸۴ به صورت حرفه‌ای در رسانه‌های مختلف به روزنامه‌نگاری علمی و ترویج دانش و فناوری مشغول بوده است. عباس خاراباف سابقه سردبیری، دبیری تحریریه و دبیر سرویسی چندین نشریه معتبر را دارد.
مرور این مطلب در ۳۰ ثانیه
اکنون استارت‌آپ‌های موفقی در ایران وجود دارند که توانسته‌اند خوش بدرخشند و اتفاقات خوبی رقم بزنند. در این پرونده ویژه به ۴۰ نکته قابل توجه درباره آنها می‌پردازیم. 
امتیاز مطلب
زمان مطالعه
مطالب مرتبط
تعداد بازدید
تازه‌های نوپانا
