شرکت تعاونی چیست؟
شراکت در جهت بهبود شرایط؛ ۷

شرکت تعاونی چیست؟

توسط تحریریه نوپانا | ۱۳۹۶/۰۷/۲۱ - ۱۱:۰۰ | ۱۱ دقیقه

شرکت‌های تعاونی چگونه تعریف می‌شوند و چه جایگاهی در قوانین کشور دارند؟ در این مطلب خواهیم خواند.

نوپانا: شرکت تعاونی یکی از هفت نوع شرکتی است که قانون تجارت در باب آن‌ مواردی را ذکر کرده است. هرچند قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۱۱ ه.ق در مورد شرکت سهامی عام و خاص و شرکت تضامنی و نسبی به‌طور کامل و جامع صحبت کرده است، اما پیرامون شرکت تعاونی مطالب مختصری را ذکر کرده است.

قانون تجارت، شرکت تعاونی را به دو نوع شرکت تعاونی تولید و شرکت تعاونی مصرف تقسیم می­‌کند. در تعریف شرکت تعاونی تولید آورده است که همکاری عده­‌ای از صاحبان حرفه به‌منظور تولید و فروش اشیا و اجناس است. هم‌اکنون در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت‌ و معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر آن­‌ها این نوع شرکت تعاونی تشکیل می­‌شود.

اما شرکت تعاونی مصرف آن است که مقاصد خاصی را دنبال می‌کند؛ از جمله:

- فروش اجناس لازم برای مصارف زندگی اعم از این که آن‌ها را شرکا ایجاد کرده یا خریده باشند.

- تقسیم نفع و ضرر بین شرکا به نسبت خرید هریک از آن‌ها.

با مطالعه در مبانی و ماهیت تشکیل شرکت‌­ها و تصویب قانون شرکت­‌های تعاونی در سال ۱۳۳۴ و تصویب قوانین بخش تعاون در سال‌­های اخیر که در کنار بخش دولتی و خصوصی پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه ویژه­‌ای یافت، می­‌توان کاملا متوجه شد که عنصر اصلی و پدیدآورنده شرکت تعاونی با آن شرکت‌­ها متفاوت بوده و مشخص است که جنبه تجاری محض در ایجاد این نوع شرکت، نقش به‌سزایی ندارد؛ بلکه هدف اصلی، تسهیل و تسریع در فراهم کردن لوازم زندگی برای مصرف­‌کنندگان و از بین بردن واسطه و دلالان در این میان است.

البته به‌دنبال حذف واسطه‌­ها و تجمع تولیدکنندگان، هزینه‌­های تولیدی کاهش پیدا کرده و از فروش محصولات، منفعت بیشتری عاید می‌شود. همچنین با خرید محصولات و لوازم مصرفی در مقیاس زیاد، جمع‌­آوری محصولات که با قیمت پایین‌­تری به دست آمده‌اند و توزیع آن­‌ها بین متقاضیان یا مصرف­‌کنندگان، هزینه زندگی پایین آمده ولی سطح زندگی بالا می رود.

در ماده اول در قانون شرکت­‌های تعاونی مصوب ۱۱ مرداد ۱۳۳۴ شمسی شرکت تعاونی این‌گونه تعریف شده است: «شرکتی که به‌مدت نامحدود برای رفع احتیاجات مشترک شرکا و بهبود شرایط مادی و اجتماعی آنان تشکیل می‌شود.»

تفاوت شرکت تعاونی با دیگر انواع شرکت‌­ها

از آنجایی که شرکت تعاونی از لحاظ چگونگی تشکیل و شرایط شرکا با سایر شرکت‌­ها متفاوت است، قانون شرکت‌­های تعاونی و به‌دنبال آن قوانین مرتبط به بخش تعاون تصویب شد که به توضیح و بیان این مسائل پرداخته است.

برخلاف قوانین سایر شرکت‌­ها، شرکت تعاونی تنها می‌­تواند در بین اشخاص حقیقی تشکیل شود و اشخاص حقوقی نمی­‌توانند به‌عنوان شریک وارد این شرکت شوند.

همچنین قانون شرکت­‌های تعاونی در ماده سه بند الف ذکر کرده است که «عضویت شرکت تعاونی برای عموم اشخاص واجد شرایطی که در اساسنامه شرکت قید گردیده است با تصویب هیئت‌مدیره شرکت آزاد است.»

بنابر تعریف قانون تجارت، شرکای شرکت­‌های تعاونی باید خودشان در شرکت فعالیت کنند: «شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیا یا اجناس به‌کار می‌برند.» این در حالی است که در دیگر شرکت­‌ها، شرکا می‌­توانند تنها در شرکت سرمایه­‌گذاری کنند و به‌دنبال آن شریک شوند ولی موظف به فعالیت در شرکت نیستند. در شرکت تعاونی مصرف نیز عمدتا کسانی که در سطوح طبقاتی و اجتماعی یکسان و مشابهی هستند، عضویت می­‌یابند.

براساس قانون شرکت­‌های تعاونی، تقسیم سود در این نوع شرکت به این صورت است که هم بهره هر سهم به‌صورت مجزا در پایان سال مالی پرداخت می‌شود و هم منافع را به نسبت خرید هریک از شرکا تقسیم می‌کنند.

تفاوت شرکت تعاونی با دیگر انواع شرکت‌­ها

تشکیل و اداره شرکت تعاونی

ماده ۱۹۳ قانون تجارت بیان می‌­کند که تشکیل شرکت تعاونی اعم از تولید و مصرف ممکن است مطابق اصول شرکت سهامی یا بر طبق مقررات مخصوصی باشد که با رضایت شرکا ترتیب داده شده است. همان‌طور که بیان شده است شرکت تعاونی از نظر نوع شرکت می­‌تواند در قالب شرکت سهامی عام که سهام آن برای عموم عرضه می‌­شود یا سهامی خاص که سهام آن برای عده محدودی منتشر می‌شود تشکیل شود که هرکدام از آنها باید از قوانین حاکم بر خود تبعیت کند.

هرچند در شرکت‌های سهامی، حداقل میزان سرمایه و حداقل تعداد شرکا معین است، اما در شرکت‌های تعاونی تعداد شرکا و سرمایه شرکت، متغیر و نامحدود است. در همین راستا شرکا به آسانی می‌‌توانند سهام خود را بین اعضا معامله کنند و محدودیتی از این حیث وجود ندارد و همچنین هرکس بدون نیاز به برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده و تصمیم‌­گیری پیرامون افزایش این سرمایه می­‌تواند یک یا چند سهم از شرکت تعاونی را خریداری کند.

در باب قسمت اخیر، که تشکیل شرکت را براساس «مقررات مخصوص که براساس رضایت شرکا باشد» پذیرفته است، باید متذکر شد که این مقررات نباید مخالف با قانون شرکت­‌های تعاونی مصوب ۱۳۳۴ و دیگر قوانین مرتبط باشد.

برای تشکیل شرکت­‌های تعاونی باید حداقل ثلث سرمایه نقدا پرداخت شود و دو ثلث باقی مانده باید از طرف مؤسسان تعهد شود­. اگر در اساسنامه پیش­‌بینی شده باشد در صورت عدم پرداخت مابقی سرمایه توسط تعهدکنندگان، می‌­توان قسمت پرداخت شده را جزء سرمایه شرکت به‌حساب آورد. در هر حال در هنگام تاسیس شرکت باید یک‌سوم از سرمایه پرداخت شود و اگر آورده غیرنقدی باشد، باید توسط اعضا تقویم (یعنی معادل پولی آن مشخص شود) و تسلیم شود.

تعداد سهام‌دار یا عضو در شرکت‌های تعاونی در هر صورت نباید از هفت نفر کمتر باشد که در هنگام ثبت شرکت، آن‌ها باید حداقل ۵۱درصد از کل سرمایه شرکت را تقبل کرده باشند. در شرکت‌­های تعاونی سه رکن هیئت مدیره، مجامع و بازرسان فعالیت می­‌کنند. هیئت مدیره که منتخب اعضای شرکت هستند، صرف‌نظر از تعداد سهام‌شان، یک رای دارند.

همچنین بخوانید: (سرمایه‌گذاری جسورانه؛ موتور اقتصاد آمریکا)

منبع

برچسب‌ها: شرکت تعاونیقوانین شرکتسهامی عام و خاصشرکتقوانین
به اشتراک بگذارید: تلگرام توییتر لینکدین لینک کوتاه:

درباره تحریریه نوپانا

نوپانا وب‌سایتی برای بررسی و تحلیل آخرین رویدادهای زیست‌بوم کسب‌و‌کارهای نوپا و کارآفرینی است. این وب‌سایت با هدف ترویج فرهنگ کارآفرینی، حمایت از زیست‌بوم استارت‌آپی و افزایش آگاهی مخاطبان در زمینه‌های مربوطه فعالیت می‌کند.