مدل‌های شایستگی، پلی به‌سوی تحقق اهداف سازمانی

مدل‌های شایستگی سازمانی به کارکنان کمک می‌کنند تا مهارت‌هایی را که در افزایش بهره‌وری آن‌ها در جایگاه فعلی یا آتی اهمیت دارند، بشناسند و کسب کنند.

نوپانا: سازمان‌های موفق درک کرده‌اند که طراحی و اجرای فرایندی مناسب برای استخدام، آموزش و تدوین مسیر شغلی کارکنانشان، اهمیت بسیاری دارد. تدوین و حفظ این فرایند نه‌تنها روند استخدام را برای بخش منابع انسانی ساده‌تر و کارآمدتر می‌کند، بلکه به کارکنان کنونی سازمان برای شناسایی و کسب مهارت‌هایی کمک می‌کند که به افزایش بهره‌وری آن‌ها در جایگاه فعلی یا آتی‌شان منجر می‌شود. بنابراین اجرایی‌شدن مدل شایستگی، در پیشرفت و موفقیت سازمان نقش مهمی دارد. در این مطلب با انواع مدل‌های شایستگی و اهمیت آن‌ها آشنا می‌شوید.

مدل شایستگی چیست؟

مدل شایستگی با گردآوری داده‌هایی درباره مهارت‌ها، توانمندی‌ها و نیازمندی‌های لازم برای موفقیت کارمند یا کارگر در جایگاهی شغلی آغاز می‌شود. مهارت‌ها و قابلیت‌های کارمند فعلی یا متقاضی شغل که به‌عنوان عوامل شایستگی شناخته می‌شوند نیز به این مدل افزوده می‌شوند. شرکت‌ها مدل شایستگی را برای تصمیم‌گیری در طول فرایند استخدام، شناسایی آموزش‌های اولیه لازم و تصمیم‌های مربوط به برنامه جایگزینی کارکنان به‌کار می‌گیرند.

انواع مدل‌های شایستگی

در میان مدل‌های گوناگون شایستگی، انتخاب مدل مناسب برای شرکت یا سازمان مهم است. شناخت کارکرد انواع مدل‌های شایستگی و اینکه کدام مدل با اهداف شرکت‌تان سازگارتر است، به انتخاب مدل شایستگی مناسب برای سازمانتان کمک می‌کند.

(همچنین بخوانید: چگونه مدل کسب‌وکار کارآمدی تهیه کنیم؟)

۱. مدل شایستگی‌های اساسی

بسیاری از سازمان‌ها برخورداری از مجموعه‌ای از مهارت‌های پایه‌ای را برای همه کارکنانشان ضروری می‌دانند. با مدل شایستگی‌های اساسی سازمانی می‌توانید این مهارت‌های پایه‌ای ضروری را شناسایی و ردیابی کنید و به‌دنبال نیروی کاری باشید که از این مهارت‌ها برخوردار باشد. نمونه‌ای از شایستگی‌ اساسی برای سازمان‌ها برخورداری ازمهارت‌های ارتباطی پایه است. این عامل شایستگی عناصر تشکیل‌دهنده‌ مهارت‌های ارتباطی را مشخص و برای خبرگی در این مهارت‌ها اهداف آموزشی ارائه می‌کند. ‌

۲. مدل شایستگی‌های عملکردی

در کنار شایستگی‌های اساسی یک سازمان، هر فرد نیازمند برخی شایستگی‌های عملکردی است تا بتواند به‌خوبی از عهده شغلش برآید. این شایستگی‌های عملکردی معمولا فنی‌اند. برخی شایستگی‌های عملکردی عبارت‌اند از: دانش برنامه‌نویسی، مهارت‌های تحلیل داده، مهارت‌های ثبت داده، مهارت‌ تهیه‌ طرح توجیهی برای دریافت وام و تسهیلات و … . مهارت‌هایی که در دسته‌ شایستگی‌های عملکردی قرار می‌گیرند، ممکن است تنها مربوط به بخش یا اداره‌ای خاص باشند.

برخلاف شایستگی‌های عملکردی، شایستگی‌های شغلی شامل مجموعه‌‌مهارت‌هایی است که به‌طور‌ ویژه برای شغل یا جایگاهی خاص لازم است. این مدل همه‌ توانمندی‌های ضروریِ کارمند را برای انجام کارش به بهترین شکل مشخص می‌کند. مجموعه این مهارت‌ها برمبنای مهارت‌های کسی تعریف می‌شوند که آن شغل خاص را به‌‌خوبی انجام می‌دهد. مهارت‌های شغلیِ لازم برای افراد گوناگون در یک سازمان و حتی یک بخش متفاوت است.

۵. مدل شایستگی سفارشی

سازمان‌ها و شرکت‌ها مانند هم نیستند. برمبنای ویژگی‌های شرکت یا سازمانتان، ممکن است لازم باشد مدل شایستگی مناسب‌تان را خلق کنید. فارغ از اینکه کدام مدل‌(ها) را انتخاب می‌کنید، مدل‌(های) انتخابی‌تان باید در راستای اهداف و شایستگی‌های اساسی سازمان باشد.

اهمیت به‌کارگیری انواع مدل‌های شایستگی

دلایل گوناگونی برای استفاده از مدل‌های شایستگی وجود دارد. شرکت‌های موفق سخت‌کوشانه به‌دنبال راه‌حلی پایدار برای استخدام، آموزش، جایگزینی کارکنان و افزودن ارزش نیروی کارشان هستند. در ادامه به برخی از عواملی اشاره می‌کنیم که اهمیت اجرایی‌کردن مدل شایستگی را برای رشد کسب‌وکار نشان می‌دهند.

۱. استخدام کارآمدتر

بخش منابع انسانی، سپاسگزار داده‌هایی خواهند بود که گردآوری و تحلیل‌ آن‌ها برآمده از مدل های شایستگی باشد. در این موارد نه‌تنها شرح شغلیِ دقیق‌تری وجود خواهد داشت که کار را برای‌ این بخش آسان‌تر می‌کند، بلکه به آن‌ها اجازه می‌دهد مهارت‌های درخواستی و مهارت‌های ضروری را از هم تشخیص بدهند و درنتیجه بهترین افراد را برای مصاحبه انتخاب کنند. به‌این‌ترتیب ابزار و روند استخدام برای استخدام‌کنندگان کارآمدتر می‌شود. همچنین مدیران رده‌ بالاتر زمان کمتری صرف بررسی رزومه‌ها و مصاحبه‌های بی‌نتیجه می‌کنند.

برخورداری از نیروی کار متنوعی که دربرگیرنده ویژگی‌های ضروری و ممتاز باشد، امتیاز ویژه‌ای است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند شرکت‌هایی که دارای نسبت برابری از کارکنان زن و مرد هستند، تا ۴۱درصد بیشتر درآمد کسب می‌کنند. نیروی کار متنوع نه‌تنها درآمد بیشتری ایجاد می‌کند، بلکه افکار و ایده‌های گوناگون‌تری ارائه می‌کند. نیروی کار متنوع با پس‌زمینه‌های شخصیتی گوناگون، مشکلات را از زاویه‌های مختلف بررسی می‌کند. با استفاده از مدل شایستگی، مدیران می‌توانند با تعیین چندین عامل کلیدی مانند حساسیت‌های فرهنگی، مذاکره و گره‌گشایی، یادگیری پیوسته و پویایی گروه‌ها، نیروی کاری متنوع‌تری داشته باشند.

۳. اهداف و مقاصد سازمانی

پس از پیاده‌سازی مدل شایستگی، دستیابی به اهداف سازمانی بسیار ساده می‌شود. مدل‌های شایستگی به همه افراد سازمان کمک می‌کنند در مسیری مشترک قرار بگیرند و همچنین برای تصمیم‌های روزمره‌شان به داده‌های ارزشمند دسترسی داشته باشند.

(همچنین بخوانید: شایستگی خود را نشان‌دهید)

منبع