علی‌بابا، غول چینی تجارت الکترونیک

شرکت علی‌بابا، یکی از شرکت‌های فعال در حوزه‌ تجارت الکترونیک، توانسته است در این بخش رتبه‌ اول در چین و رتبه‌ ششم را در دنیا کسب کند.

نوپانا به نقل از زومیت: علی‌بابا یک شرکت تجارت الکترونیک چینی است که سرویس‌های کسب‌وکار با کسب‌وکار (B2B)، کسب‌وکار با مشتری (B2C) و مشتری با مشتری (C2C) را از طریق پورتال‌های وب ارائه می‌دهد. سرویس‌های پرداخت الکترونیکی، موتورهای جست‌وجوی خرید و رایانش ابری داده‌محور از جمله دیگر سرویس‌های این شرکت هستند. به گزارش نوپانا، وب‌سایت علی‌بابا در سال ۱۹۹۹ توسط «جک ما» بنیان‌گذاری شد. هدف از راه‌اندازی این  پورتال B2B این بود که تولیدکنندگان چینی بتوانند با خریداران خارج از کشور ارتباط برقرار کنند. در سال ۲۰۱۲، درآمد دو پورتال علی‌بابا به ۱۷۰ میلیارد دلار رسید. این شرکت در سال ۲۰۱۶ نیز توانست شرکت وال‌مارت را پشت سر بگذارد و عنوان بزرگ‌ترین خرده‌فروشی دنیا را از آن خود کند. این شرکت در بیش از ۲۰۰ کشور فعالیت می‌کند و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های اینترنتی دنیا شناخته می‌شود. ۵۰۰ میلیون کاربر فعال به‌طور ماهیانه از اپلیکیشن موبایل علی‌بابا استفاده می‌کنند و حجم ناخالص کالای این شرکت از ترکیب شرکت‌های «آمازون» و «ای‌بی» بیشتر است.

علت نام‌گذاری علی‌بابا

جالب است بدانید که نام شرکت علی‌بابا از ادبیات ایران و کتاب هزار و یک شب گرفته شده است.

جک ما در این‌باره می‌گوید: «روزی در کافی‌شاپی در شهر سانفرانسیسکو نشسته بودم و به این فکر کردم که علی‌بابا نام خوبی است. در همین فکر بودم که خدمتکار کافی‌شاپ برای گرفتن سفارش آمد. از او پرسیدم آیا علی‌بابا را می‌شناسد؟ او گفت: «بله». از او خواستم تا بیشتر در این مورد صحبت کند و او نیز در جواب جمله‌ معروف علی‌بابا را تکرار کرد و گفت: «سسمی باز شو». من که از این موضوع شگفت‌زده شده بودم به خیابان رفتم و از ۳۰ نفر دیگر هم  پرسیدم که آیا علی‌بابا را می‌شناسند؟ خیلی جالب بود چرا که مردم هند، آلمان، توکیو، چین و ... همه علی‌بابا را می‌شناختند و در پاسخ به می‌گفتند «سسمی باز شو»‍‍! شخصیت علی‌بابا در داستان‌های هزار و یک شب، فردی مهربان و باهوش است که به مردم روستایی کمک می‌کند و محبوبیت زیادی نزد مردم دارد.  شاید یکی از دلایل معروف بودن نام علی‌بابا میان مردم کشورهای مختلف، تلفظ راحت این نام باشد بنابراین انتخاب این نام برای شرکت ما انتخاب خیلی خوبی بود. تیم ما همچنین در نظر دارد نام علی ماما را نیز برای گسترش کارمان در آینده ثبت کند.»

داستان شکل‌گیری برند علی‌بابا

در سال ۱۹۹۹ شرکت علی‌بابا با یک تیم ۱۸ نفره‌ای از بنیان‌گذاران آغاز به کار کرد. رهبری این تیم را جک ما بر عهده داشت و فعالیت‌های شرکت از آپارتمان او انجام می‌شد. این شرکت در همان سال توانست مبلغ ۵ میلیون دلار از سرمایه‌گذاران دریافت کند. ایده‌ شرکت آنها به‌اندازه‌ای جالب بود که توانستند یک سال بعد ۲۰ میلیون دلار سرمایه از سافت‌بانک دریافت کنند. در سال ۲۰۰۰ بیش از ۱ میلیون کاربر در سایت علی‌بابا ثبت‌ نام کرده بودند.

شرکت علی‌بابا سعی داشت فعالیت‌های خود را گسترده‌تر کند. به همین منظور وب‌سایت فروشگاه آنلاین تائوبائو (Taobao) در سال ۲۰۰۳ و باز هم در آپارتمان جک ما بنیان‌ گذاشته شد.

تائوبائو 

این وب‌سایت برای معرفی محصولات متنوع و به منظور خرده‌فروشی راه‌اندازی شد و امروزه به‌عنوان بزرگ‌ترین پلت‌فرم چینی خرید آنلاین C2C شناخته می‌شود. طبق گزارش الکسا، این وب‌سایت توانست در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان دومین سایت پربازدید چین شناخته شود. علت محبوبیت تائوبائو این بود که از پلت‌فرم پرداخت شخص ثالث استفاده می‌کرد. ثبت‌نام رایگان و تراکنش‌های بدون کمیسیون از جمله دیگر دلایل محبوبیت این وب‌سایت بودند. ۸۵ درصد درآمد کل شرکت از تبلیغات به دست می‌آید. گفتنی‌ست برنامه‌ دانشگاهی این وب‌سایت در سال ۲۰۰۶ و با هدف آموزش تجارت الکترونیکی به خریداران و فروشندگان تنظیم شد.

تائوبائو در سال ۲۰۱۰، یک گروه وب‌سایت خرید در چین با نام جیوهانسوئن (Juhuasuan) راه‌اندازی کرد. این وب‌سایت خدمات جدیدی با نام «فروش تازه» برای کاربران فراهم می‌کند؛ به این صورت که محصولات این وب‌سایت تنها برای مدت‌زمان مشخصی روی وب‌سایت قرار می‌گیرند، در نتیجه خریداران برای بهره‌مندی از تخفیف باید خرید خود را در مدت‌زمان تعیین‌شده انجام دهند. این سایت به‌اندازه‌ای موفق بود که در سال ۲۰۱۱ به یک کسب‌و‌کار مستقل تبدیل شد.

شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۰۴ یک ابزار پیام‌رسان به نام علی‌وانگ‌وانگ (Aliwangwang) به بازار عرضه کرد. این دستگاه ارتباطات صوتی و تصویری میان خریداران و فروشندگان سایت تائوبائو را تسهیل می‌کرد. این سایت سرویس دیگری به نام  اتاو(eTao) را نیز در سال ۲۰۱۰ منتشر کرد. این سرویس پلتفرم‌های چینی را جست‌وجو کرده و نتیجه را به کاربر نشان می‌دهد. افرادی که قصد خرید آنلاین دارند، می‌توانند از این سایت برای شناسایی و مقایسه‌ قیمت فروشنده‌های مختلف استفاده کنند و سپس محصول مورد نظر خود را خریداری کنند. این سرویس اطلاعات وب‌سایت‌هایی مانند آمازون چینی، (Dangdang)، (Gome)، نایک چین و ... را جمع‌آوری می‌کند.

سرویس علی‌پی (Alipay)

سرویس علی‌پی در سال ۲۰۰۴ توسط شرکت علی‌بابا راه‌اندازی شد. این سرویس یک پلت‌فرم پرداخت آنلاین شخص ثالث است که هزینه‌ای برای تراکنش‌ها ندارد. همچنین سرویسی ارائه می‌دهد که خریداران به کمک آن می‌توانند به فروشندگان اعلام کنند آیا از خرید خود راضی بوده‌اند یا خیر. شرکت علی‌بابا در یک اقدام جنجالی از سرویس علی‌پی جدا شد. طبق گزارشات تحلیلی، این سرویس با ۳۰۰ میلیون کاربر یئوبا (Yuebao)، بزرگ‌ترین سهام بازار چین را دارد. پس از آن شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که قصد دارد سرویس پرداخت مبتنی بر تشخیص چهره را به بازار معرفی کند.

سرویس علی‌بابا کلود

شرکت علی‌بابا در جشن ۱۰ سالگی تأسیس خود یعنی سال ۲۰۰۹، پلت‌فرم‌های رایانش ابری خود را معرفی کرد. این پلت‌فرم‌ها شامل داده‌کاوی تجارت الکترونیک، پردازش داده‌های تجارت الکترونیک و سفارشی‌سازی داده‌ها هستند. اپراتورهای تحقیق و توسعه‌ این پلت‌فرم در هانگژو، پکن، هنگ‌کنگ، سنگاپور، سیلیکون‌ولی و دوبی مستقر هستند. علی‌بابا کلود (Alibaba Cloud) یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های کامپیوتری های‌اند در چین است.

سرویس علی‌اکسپرس (AliExpress)

علی‌اکسپرس یک سرویس خرده‌فروشی آنلاین است که در سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد. این سرویس از کسب‌و‌کارهای کوچک چینی تشکیل شده است و آنها را به خریداران سراسر جهان معرفی می‌کند. این سایت به‌عنوان پربازدیدترین سایت تجارت الکترونیک در روسیه شناخته شده است. این سایت مشابه آمازون است و هر چیز که بخواهید، می‌توانید در آن پیدا کنید. فروشندگان این سایت شرکت‌ها یا افراد مستقل هستند و می‌توانند به‌طور مستقیم با خریداران ارتباط برقرار کنند. تفاوت اصلی آن با تائوبائو در این است که خریداران بین‌المللی را که به‌طور عمده در آمریکا، روسیه، برزیل یا اسپانیا هستند هدف قرار می‌دهد.

سرویس یاهوی چین

این سرویس در سال ۱۹۹۹ راه‌اندازی شد. شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۰۵ همکاری خود را با شرکت یاهو آغاز کرد و درنتیجه مدیریت سرویس آن را در چین بر عهده گرفت. این پورتال چینی سرویس‌های اینترنتی مانند اخبار، ایمیل و جستجو را به کاربران عرضه می‌کند. شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که طی توافقنامه‌ای، سرویس‌های فنی یاهوی چین دیگر فعالیتی نخواهند داشت. بنابراین کاربران این سرویس ایمیل چند ماه فرصت داشتند که پیام‌های خود را به سرویس پیام‌رسان Aliyun منتقل کنند.

زندگی شخصی جک ما

«ما یون» دهم سپتامبر ۱۹۶۴ در هانگژوی چین به دنیا آمد. پدر و مادر او نوازنده و راوی قصه‌های محلی بودند و درآمد متوسطی داشتند. در آن زمان صنعت توریسم در هانگژو رونق گرفته بود و توریست‌های انگلیسی‌زبان زیادی از این شهر بازدید می‌کردند. ما یون علاقه‌ زیادی به یادگیری زبان انگلیسی داشت و هر روز ۷۰ دقیقه دوچرخه سواری می‌کرد تا خود را به هتل بین‌المللی هانگژو برساند و با توریست‌های انگلیسی صحبت کند. او برای توریست‌ها تورهای مجانی در سطح شهر برگزار می‌کرد تا زبان انگلیسی خود را تقویت کند. او این کار را به مدت ۹ سال انجام داد و در این مدت با یکی از خارجی‌ها دوستی نزدیکی برقرار کرد، اما تلفظ نام «ما یون» برای این دوست تازه سخت بود و او ما یون را «جک» صدا می‌کرد.

جک ما در سال‌های جوانی با شکست‌های زیادی روبه‌رو شد. او استعداد خوبی در درس نداشت؛ اما این موضوع مانع تلاش‌های او نشد. امتحان ورود به دانشگاه سالی یک بار در چین برگزار می‌شد و چهار سال طول کشید تا جک ما بتواند این امتحانات را با موفقیت پشت سر بگذارد. او سرانجام در رشته‌ زبان انگلیسی به تحصیل پرداخت و در سال ۱۹۸۸ فارغ‌التحصیل شد. بعد از آن جک ما برای استخدام در ۳۰ موقعیت شغلی تقاضای استخدام ارسال کرد اما هر ۳۰ دفعه با درخواست او مخالفت شد. او در این باره می‌گوید: «من برای کار در اداره‌ پلیس تقاضا داده بودم اما آنها گفتند که برای این کار مناسب نیستم. به یاد می‌‌آورم که در آن زمان رستوران KFC به تازگی در شهر ما شعبه زده بود و ۲۴ نفر از جمله من برای کار در آن رستوران درخواست داده بودیم. ۲۳ نفر برای استخدام پذیرفته شدند و من تنها کسی بودم که قبول نشدم. من همچنین ۱۰ بار برای تحصیل در دانشگاه هاروارد تقاضا دادم و هر بار با درخواستم موافقت نشد».

در سال ۱۹۹۴ خبر اینترنت در همه جای دنیا پیچیده بود و جک ما و دوستانش برای آشنایی با آن به آمریکا سفر کردند. او بعد از آشنایی با اینترنت، اولین کاری که انجام داد این بود که در مورد کشور چین جستجو کند. او برخلاف باورش نتوانست هیچ اطلاعاتی از چین در اینترنت پیدا کند. بنابراین تصمیم گرفت وب‌سایتی در این زمینه راه‌اندازی کند. او سایت خود را در ساعت ۹:۴۰ راه‌اندازی کرد و در ساعت ۱۲:۳۰ چند نفر به او پیغام دادند تا بیشتر در مورد فعالیت‌های او بدانند. پس از این ماجرا او متوجه شد که اینترنت دنیای بزرگی است و فرصت‌های زیادی برای تجارت دارد.

 جک ما در سال ۱۹۹۵ به همراه همسر و یکی از دوستانش مبلغ ۲۰ هزار دلار وام گرفت و نخستین شرکت خود را تأسیس کرد. شرکت آنها در زمینه‌ طراحی وب فعالیت داشت و برای شرکت‌های دیگر وب‌سایت طراحی می‌کرد. صفحات زرد چین (China Yellow Pages) نام اولین شرکت جک ما بود و توانست طی سه سال ۸۰۰ هزار دلار درآمد کسب کند. او در یکی از کنفرانس‌های خود در سال ۲۰۱۰ اعلام کرد که در سن ۳۳ سالگی با اینترنت آشنا شده است و تا به حال حتی یک خط هم کدنویسی انجام نداده است.

او مدتی در یک شرکت تجارت الکترونیک مشغول به کار بود اما در سال ۱۹۹۹ استعفا داد و با اعضای گروهش به هانگژو بازگشت. او به کمک ۱۸ نفر از دوستانش تجارت B2B  را از آپارتمانش آغاز کرد و بعد از موفقیت‌های اولیه، توانست نظر سرمایه‌گذاران را جلب کند و کسب‌و‌کار خود را رونق دهد.

شکست‌های شرکت علی‌بابا

جک ما در طول زندگی خود شکست‌های زیادی تجربه کرده است. از رد شدن در امتحانات دوره‌ی ابتدایی و دبیرستان گرفته تا ۳۰ بار درخواست ناموفق برای استخدام در شرکت‌های مختلف. اما شکست‌های جک ما به همین جا ختم نمی‌شود او بعد از راه‌اندازی شرکت علی‌بابا نیز با سختی‌های زیادی روبه‌رو شد:

۱- ورشکستگی

این شرکت در ۳ سال اول راه‌اندازی خود نتوانست به سوددهی برسد. آنها در ابتدای کار رشد زیادی داشتند اما بعد از فروکش کردن تب اینترنت، تنها ۱۸ ماه تا ورشکستگی فاصله داشتند. این شرکت بسیاری از کارمندان خود را تعدیل کرد و حقوق‌ها را پایین آورد تا توانست خودش را نجات دهد.

۲- عدم انگیزه‌دهی به کارمندان

جک ما در یکی از بدترین تصمیم‌های مالی و انگیزشی، به ۱۸ نفر از کارمندان اصلی شرکت علی‌بابا گفت که آنها هرگز نمی‌توانند جزو مدیران اجرایی شرکت باشند. او قصد داشت مدیران شرکت را از میان افرادی به غیر از اعضای اصلی علی‌بابا انتخاب کند. جک ما در این باره می‌گوید: «درسی که من در تیره‌ترین روزهای علی‌بابا گرفتم این بود که شما باید در همه حال به کارمندان خود ارزش دهید و کاری کنید که آنها احساس نوآوری و خلاقیت داشته باشند.»

۳- سایت Koubei.com

یکی از کارمندان سابق شرکت علی‌بابا، سایت Koubei.com را در سال ۲۰۰۴ راه اندازی کرد. این سایت تجارت الکترونیک بر اطلاعات مصرفی تمرکز کرده بود و ۱ میلیون کاربر داشت. شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۰۶ حدود ۶ میلیون دلار روی این سایت سرمایه‌گذاری کرد و ۲ سال بعد کل شرکت را خرید. این شرکت بسیار موفق بود تا اینکه در سال ۲۰۰۹ با سایت تائوبائو ادغام شد. شرایط آن‌طور که پیش‌بینی شده بود اتفاق نیفتاد و شرکت برای جبران خسارت آن مجبور شد مبلغ زیادی هزینه کند.

۴- سرمایه‌گذاری روی استارز اکسپرس

استارز اکسپرس یک شرکت حمل‌و‌نقل است که در سال ۲۰۰۹ تأسیس شد. شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۱۰ مبلغ ۷۰ میلیون یوان (واحد پول چین) روی این شرکت سرمایه‌گذاری کرد. در آن زمان JD.com هنوز به یکی از شرکت‌های راهبردی در زمینه‌ی تجارت الکترونیک تبدیل نشده بود. با این حال استارز اکسپرس به دلیل ضعف مدیریتی در سال ۲۰۱۲ فعالیت‌های خود را تعطیل کرد. علی‌بابا با سرمایه‌گذاری کردن روی این شرکت، شانس خود را برای توسعه‌ی سیستم‌های حمل‌و‌نقل از دست داد و  JD.com در این زمینه از آن پیشی گرفت.

۵. پلت‌فرم B2B

مدیرعامل بخش سرویس B2B شرکت علی‌بابا به مشتری‌های چینی خود اجازه داده بود که در استفاده از پلتفرم تقلب کنند. در ایمیلی که در سال ۲۰۱۰ به‌طور عمومی منتشر شد، جک ما از قضیه خبر دار شد و فهمید که علت چنین اتفاقی، ضعف مدیریتی خودش بوده است.

۶. اپلیکیشن لایونگ  (laiwang)

اپلیکیشن پیان‌رسان لایونگ در سال ۲۰۱۳ توسط شرکت علی‌بابا منتشر شد. این پیام‌رسان در رقابت با اپلیکیشن‌هایی مانند وی‌چت نتوانست رضایت کاربران را جلب کند. شرکت علی‌بابا شکست خود را پذیرفت و در سال ۲۰۱۴ روی اپلیکیشن آمریکایی تانگو سرمایه‌گذاری کرد.

۷. سرویس علی‌پی

طبق قانونی که در سال ۲۰۱۰ از سوی بانک مرکزی چین اعلام شد، تمام شرکت‌های پرداخت شخص ثالث باید برای دریافت گواهی مدیریت اقدام می‌کردند. سرویس علی‌پی به‌عنوان یک شرکت تماما خارجی شناخته می‌شد. این شرکت برای اینکه بتواند گواهی دریافت کند، تصمیم گرفت به‌عنوان شرکت تأمین مالی داخلی منتقل شود. سهام‌داران شرکت علی‌بابا مانند سافت‌بانک و یاهو در طول فرآیند انتقال سهام با تصمیم جک ما مخالفت کردند. اگرچه سرویس علی‌پی درنهایت گواهی خود را دریافت کرد؛ اما این بحث و کشمکش‌ها به شهرت جک ما لطمه زد.

۸. سرویس Yahoo China

تنها ۳ ماه طول کشید تا شرکت علی‌بابا بتواند سرویس Yahoo China را بخرد. با امضای این قرارداد مبلغ یک میلیارد دلار سرمایه از طرف یاهو به شرکت علی‌بابا پرداخت شد. درحالی‌که ۳۹ درصد حق سهام آن به یاهو داده شد. پیشرفت‌های بعدی نشان داد که Yahoo Chin مشارکت کمی در توسعه‌ گروه داشته است. درواقع شرکت علی‌بابا فرصت حیاتی توسعه‌ استراتژی موتورهای برای شرکت‌های بزرگ و کوچک خود را از دست داد. بدتر از آن اینکه گزارشی در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و طی آن اعلام شد که شرکت یاهو در سال ۲۰۱۰ قصد دارد قدرت اعضای هیئت مدیره‌ خود را افزایش دهد. اما هیچ اقدامی بابت جلوگیری از اخراج جک ما از هیئت مدیره انجام نداده است.

وضعیت کنونی برند علی‌بابا

شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۱۶ درآمد بسیار بالایی داشت و به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد خرده‌فروشی دنیا شناخته شد. این شرکت در راستای برنامه‌های پرورش استعداد، اقدام به برگزاری دوره‌های جهانی مدیریت کرده است تا بتواند مدیران لایق و کارآمدی برای آینده‌ی شرکت خود انتخاب کند. شرکت علی‌بابا علاوه بر خرده‌فروشی، در زمینه‌های دیگری چون تولید ماشین‌های هوشمند نیز فعالیت می‌کند. خودروی اسپرت شرکت علی‌بابا OSCar نام دارد و بر اساس سیستم عاملی به نام YunOS کار می‌کند. هدف این شرکت از اتصال خودروها به اینترنت، این است که زندگی بهتری برای مردم دنیا فراهم کند.

شرکت علی‌بابا در سال ۲۰۱۷ رشد ۴۰۹ میلیارد دلاری داشته و به‌عنوان یکی از ۱۰ شرکت باارزش دنیا شناخته شده است. این شرکت بیش از ۵۰ هزار کارمند در سراسر دنیا دارد و در تلاش است تا تمامی سرویس‌های خود را گسترش دهد.

(همچنین بخوانید: ۱۰ برند مشهور که نام آنها به فعل تبدیل شده است)