.gif)
چطور می‌توان با سرمایه‌گذاری در زمینه‌های اقتصاد دانش‌بنیان، نوین و دیجیتال، وابستگی به نفت را کاهش داد و اقتصادی امن را رقم زد؟
نوپانا: حُسن کلیدی اقتصاد امن این است که تحقق آن به هزینه‌های هنگفت برای احداث زیرساخت‌ها نیاز ندارد بلکه به اصلاح رفتارها نیاز دارد. اگر مسئولان اجرایی، قضائی، تقنینی و انتظامی، شرایط اقتصاد امن را محقق کنند، کارآفرینان بالقوه‌ی ایرانی به میدان می‌آیند و هم برای کشور، زیرساخت‌های اقتصادی خواهند ساخت و هم با تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان، رفاه و ثروت را نصیب هم‌میهنان خود خواهند کرد.
رهبر انقلاب صبح روز سوم آبان ١٣٩٦ در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاههای افسری ارتش: «امروز یکی از مسائل مهم کشور، اقتصاد و معیشت مردم است. مشکل تاریخی ما وابستگی اقتصاد به نفت است؛ این موجب شده در همه دورانها دغدغه امنیت اقتصادی داشته باشیم. قیمت نفت کم شد، زیاد شد، وقتی همه‌چیز بر محور نفت می‌چرخد، اقتصاد ناامن است؛ اقتصاد هم باید امن شود.»
در این پرونده ویژه بررسی می‌کنیم که چطور با هدایت سرمایه‌ها به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، نوین و دیجیتال، می‌توان اقتصادی امن را رقم زد:
(در همین زمینه بخوانید: پنج ویژگی اقتصاد امن)
اقتصاد امن، نسخه مطلوب اقتصاد مقاومتی
در علم اقتصاد متعارف، امنیت اقتصادی بیشتر به برقراری نظم بین عوامل اساسی تهیه‌ی مایحتاج معیشتی انسان یعنی منابع اولیه، تولید، توزیع کار و درآمد اعضای جامعه، به‌طوری که نیازهای ضروری آن‌ها تأمین شود و آن‌ها از فقدان و یا حتی احتمال فقدان این ضروریات احساس خطر ننموده و آرامش و آسایش آن‌ها سلب نگردد، اطلاق می‌گردد؛
اما مراد از اقتصاد امن مفهومی فراگیرتر از امنیت اقتصادی است. مراد از اقتصاد امن، اقتصادی است که علاوه بر موارد فوق، در برابر تکانه‌های داخلی و خارجی مستحکم بوده و توان تاب‌آوری بالایی داشته باشد؛ به بیان ساده اقتصادی که در اثر تغییرات گوناگون داخلی و خارجی تأثیر زیادی نپذیرد و مانند یک کشتی در اقیانوس متلاطم اقتصاد جهانی با قدرت به مسیر خود با حفظ تعادلش ادامه دهد. این مفهوم قرابت بالایی با اقتصاد مقاومتی دارد و می‌توان گفت که نسخه مطلوب اقتصاد مقاومتی است.
(در همین زمینه بخوانید: امنیت اقتصادی یا اقتصاد امن)
نقش استارت‌آپ‌ها در اقتصاد امن
در زمینه اقتصاد مقاومتی نقش فعالان و کارآفرینان کسب‌وکارهای نوپا بسیار تاثیرگذار است و برای رسیدن به اقتصاد امن به نظر می‌رسد باید از فعالان زیست‌بوم استارت‌آپی مثل سرمایه‌گذاران، شتاب‌دهنده‌ها، کارآفرینان و استارت‌آپ‌ها حمایت همه‌جانبه ملی و فراملی صورت پذیرید.
کسب‌وکارهای نوپا و فعالان و کارآفرینان این حوزه، در چندسال اخیر دستاوردهای اقتصادی قابل توجهی را برای جمهوری اسلامی ایران رقم زده‌اند و گام‌های بسیار مهمی در استقلال اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری جوانان و نخبگان برداشته‌اند.
(همچنین در نوپانا بخوانید: نقش استارت‌آپ‌ها در اقتصاد مقاومتی: تولید-اشتغال)
نقش سرمایه‌گذاری در اقتصاد امن
توجه به استارت‌آپ‌ها و «اقتصاد دیجیتال» اکنون به یکی از «مهمترین عوامل توسعه کشور» و «راه‌حل چالش‌های اساسی» مثل اشتغال، فرار مغزها، محیط زیست، امنیت و ... تبدیل شده است و این روزها تقریبا بیشتر مردم، مسئولان و کارشناسان از خدمات و مزایای این کسب‌وکارهای نوپا اطلاع دارند. اما باید توجه کرد که «سرمایه‌گذاری تخصصی» در حوزه استارت‌آپ‌ها، مهمترین و حیاتی‌ترین نیاز این بخش به حساب می‌آید.
در همین راستا می‌توان به شکل‌گیری و توسعه شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی تخصصی یعنی همان سرمایه‌گذاران جسورانه (به بیانی خطرپذیر یا وی‌سی‌ها) امیدوار بود.
از طرفی باید دقت کرد که تنها وجود سرمایه هدایت نشده، بدون تخصص یا تجربه لازم مدیریتی، نه تنها اثربخشی چندانی ندارد، بلکه می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی را نیز در پی داشته باشد. این در حالی است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به شکل کاملا تخصصی و با تجربه کافی می‌توانند سرمایه‌ها را به کارآفرینی و درآمدزایی برسانند.
(همچنین بخوانید: چرا تامین سرمایه مهمترین چالش اقتصاد دیجیتال ایران است؟)
به گزارش نوپانا، از دیرباز اقتصاد ایران از دو مشکل ساختاری رنج می‌برد: اول، نفتی بودن و دوم، دولتی بودن؛ که البته می‌توان عامل دوم را هم به نوعی از اثرات نفتی بودن دانست. لذا می‌توان عمده مشکل اقتصاد ایران را تکیه بر عامل نفت دانست. در اصطلاح رایج به اقتصاد کشورهایی که در آن‌ها تنها از یک منبع برای تأمین درآمد کشور استفاده شود، اقتصاد تک‌محصولی گفته می‌شود که عمدتاً کشورهای آسیب‌پذیری به جهت اتکا به این یک عامل هستند؛
چراکه تغییرات عواملی چون کاهش یا افزایش قیمت، تغییرات تقاضا، به‌وجود آمدن تکنولوژی و رقبای جدید، وضعیت سیاست خارجه و روابط بین‌المللی و... سبب شکنندگی این اقتصادها می‌شود.
از همین رو می‌توان این اقتصادها را اقتصادهایی ناامن به‌شمار آورد. امن یا ناامن بودن اقتصاد، شامل کل فضای اقتصاد می‌شود و علاوه بر حوزه‌ی اقتصاد، امنیت اجتماعی و ملی را هم متأثر می‌سازد؛ اما از شاخص‌های امنیت اقتصادی بیشتر برای کنترل فضاهای درون اقتصادی جهت سنجش فاکتورهایی از قبیل شکل‌گیری سرمایه‌گذاری، تولید و... استفاده می‌شود. تک محصولی بودن منحصر در نفتی بودن نیست، چراکه کشورهای آسیای میانه هم از تک محصولی بودن در حوزه‌ی پنبه رنج می‌برند.
به عنوان مثال کشور ژاپن به‌عنوان یک اقتصاد پیشرفته، از حیث وسعت کوچک‌تر از بسیاری استان‌های کشور است و اکثر جزایر و خاک آن کوهستانی و آتشفشانی است ولی با همکاری‌های دولت در بخش صنعت و نیز «سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های پیشرفته»، به‌عنوان یکی از پیشگامان عمده در صنعت و تکنولوژی دنیا شناخته شده است و جمعیتی بیش از جمعیت ما (حدود ۲ برابر) را در خود جای داده و از طریق به‌کارگیری علم و تقویت صنعت و دانش‌بنیانی صنایع، با یک برنامه‌ریزی منسجم به اقتصاد سوم جهان مبدل شده است.
در همین زمینه نیز می‌توان به کشورهای دیگری مانند ترکیه، کره جنوبی، اندونزی و مکزیک اشاره کرد که در شمار کشورهای پیشرو در اقتصاد جهانی به‌حساب می‌آیند.
سرمایه‌های ملی چطور اقتصاد امن را رقم می‌زنند؟
کارشنان معتقدند در مسیر سرمایه‌گذاری تخصصی روی استارت‌آپ‌ها، در یک حالت مشارکت دولت با شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه بر اساس سیستمی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری تطبیقی» می‌تواند راهکار باشد که البته این مدل هم‌اکنون در کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود.
از طرفی سرمایه‌گذاری تطبیقی هرگز شبیه وام نیست؛ تفاوت سیستم سرمایه‌گذاری تطبیقی و وام در این است که در سیستم وام‌دهی «سرمایه» از طرف اول و «کار و تعهد برگشت سرمایه» از طرف دوم است؛ در حالی که در سرمایه‌گذاری تطبیقی، سرمایه از هر دو طرف (دولت و وی‌سی‌ها) است و هر دو طرف در سود و زیان کار شریک هستند. این سیستم در آمریکا و مالزی و سنگاپور و چند کشور اجرایی شده است و قدمی است که کارشناسان امید دارند در آینده نزدیک در کشور ما نیز عملی شود.
در همین راستا ورود صندوق‌های نوآوری و شکوفایی، صندوق‌های بازنشستگی، نهادهای عمومی و بنیادهای دولتی و حاکمیتی دارای منابع مالی مناسب برای سرمایه‌گذاری تطبیقی همراه با شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر استارت‌آپی، یک راه حل اساسی به حساب می‌آید.
از طرفی روش‌هایی مثل سرمایه‌گذاری جمعی (کراودفاندینگ) می‌تواند با هدایت سرمایه‌های مردمی به سمت استارت‌آپ‌ها در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران نقش موثری را بازی کند.
(همچنین بخوانید: صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه باید از درآمد فروش نفت تقویت شوند)
درباره عباس خاراباف
عباس خاراباف دانش آموخته مهندسی هوافضا است. او از سال ۱۳۸۴ به صورت حرفه‌ای در رسانه‌های مختلف به روزنامه‌نگاری علمی و ترویج دانش و فناوری مشغول بوده است. عباس خاراباف سابقه سردبیری، دبیری تحریریه و دبیر سرویسی چندین نشریه معتبر را دارد.
مرور این مطلب در ۳۰ ثانیه
چطور با هدایت سرمایه‌ها به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، نوین و دیجیتال، می‌توان اقتصادی امن را رقم زد؟ 
امتیاز مطلب
زمان مطالعه
مطالب مرتبط
تعداد بازدید
تازه‌های نوپانا
