تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق بورس

«تابلو بورس»، «صندوق‌های جسورانه»، «تأمین مالی جمعی» و «شرکت‌های سرمایه‌گذاری» از جمله روش‌های استفاده از این راهکارهای تسهیلاتی است.

نوپانا به نقل از خبرگزاری دانشجو: «سرمایه‌گذاری» در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی از موارد مهمی به شمار می‌رود که مسئولان اجرایی حوزه علمی را بر آن داشته تا با راه‌اندازی سامانه‌ای برای تخصیص تسهیلات ویژه، راه را برای تأمین سرمایه مورد نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل کنند.

در فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی، مقوله سرمایه‌گذاری دارای اهمیت بنیادی است و در حقیقت سرمایه‌گذاری را باید پیش‌شرط تولید و به عبارت صحیح‌تر شرط لازم آن دانست. اقتصاددانان، سرمایه را نیروی محرکه و موتور رشد و توسعه اقتصادی دانسته و تمام الگوهای موردنظر را براساس همین فرضیه طراحی کرده‌اند.

 به اعتقاد اکثریت صاحب‌نظران، بین رشد و میزان سرمایه‌گذاری، رابطه‌ای قطعی و اجتناب‌ناپذیر برقرار است که دستیابی به اولی را بدون کاربرد دیگری غیرممکن می‌سازد. به‌کارگیری بهینه منابع تولید که راهبردی پذیرفته‌شده و مورد قبول همگان است، از طریق سرمایه‌گذاری قابل‌حصول بوده و بر اهمیت سرمایه در رشد و توسعه اقتصادی مهر تأیید می‌زند.

رسالت سامانه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری طرح‌های دانش‌بنیان

افزایش نیروهای مولد جامعه که منجر به افزایش تولید، توسعه اقتصادی، اشتغال کامل و به ویژه ارتقای سطح درآمدها می‌شود، بدون سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و به کارگیری سرمایه در فعالیت‌های مختلف اقتصادی ممکن نشده و به آرمان‌های دست‌نیافتنی تبدیل می‌شوند.

از این رو براساس نیاز مبرم به روان‌سازی سیستم سرمایه‌گذاری و ایجاد بستری کارآمد میان نهادها و افراد دارای پتانسیل سرمایه‌گذاری و تأمین مالی با اشخاص و شرکت‌های دارای نیاز به تأمین مالی و سرمایه‌پذیر، «سامانه تأمین مالی و سرمایه‌گذاری طرح‌های دانش‌بنیان و فناورانه» با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طراحی و ایجاد شد. 

(همچنین بخوانید: بررسی اقدامات فرابورس در جامعه استارت‌آپی)

این سامانه نقش نقشه‌ای راهنما برای روش‌ها و ابزارهای مختلف تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در حوزه علم و فناوری را بازی می‌کند و یک نمای کلی از ابزارها و روش‌های مختلف تأمین مالی به مخاطب نمایش داده می‌شود که مخاطب می‌تواند بر حسب نیاز و تناسب ابزار با نیاز، ویژگی‌ها و شرایط ذاتی خود، هر یک را انتخاب و از فرآیندها و گام‌های لازم برای اجرایی کردن آن مطلع شود.

طرح‌هایی قابلیت ثبت در این سامانه را دارند که دارای ایده‌های نوآورانه باشند یا سهم بالایی از ارزش افزوده طرح بر پایه دانش به وجود آمده باشد، بنابراین طرح‌ها می‌توانند از طرق مختلف ارسال شوند و ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان نیست. بنابراین این سامانه هیچ تعهدی در تأمین مالی و اختصاص اعتبار ندارد و تنها به عنوان بستری برای هدایت و راهنمایی ایفای نقش می‌کند. در این سامانه یکی از راهکارهای خدمات تأمین مالی و سرمایه‌گذاری، استفاده از سرمایه‌های حقوقی نظیر «بورس» است. 

شیوه‌های تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق بورس

«تابلو بورس»، «صندوق‌های جسورانه»، «تأمین مالی جمعی» و «شرکت‌های سرمایه‌گذاری» از جمله روش‌های استفاده از این راهکارهای تسهیلاتی است؛ با توجه به اینکه بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس شکل گرفته، یکی از راه‌های مهم تأمین مالی استفاده از شرایط دیده شده در این بخش است.

یکی از مزایای شرکت‌های کوچک و متوسط این است که حتی شرکت‌هایی که سودآور نیستند نیز با حفظ ملاحظاتی می‌توانند وارد بازار شوند؛ در بازار سرمایه شرکت‌هایی که جمع حقوق صاحبان سهام آنها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است در دسته شرکت‌های کوچک و متوسط طبقه‌بندی می‌شوند.

این شرکت‌ها حتی اگر زیان‌ده باشند در صورت ارائه چشم‌انداز روشن از سودآوری صورتهای مالی حسابرسی‌شده، امکان حضور در این بازار را خواهند داشت. این بازار شامل دو تابلوی دانش‌بنیان و تابلوی رشد است؛ تابلوی اول شامل شرکت‌های دانش‌بنیان است که عموما خصوصیت‌های تکنولوژیک دارد و صلاحیت لازم را از کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان به دست آورده‌اند.

میزان جسارت صندوق‌های جسورانه

«صندوق‌های جسورانه» راهکار دیگری است که از ایده تا انتهای پروژه منابع مالی را تأمین می‌کنند؛ صندوق‌های جسورانه بورسی در قالب یک هلدینگ تشکیل می‌شوند که زیرمجموعه آن شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرند، این صندوق‌ها در ازای سهام با آن شرکت‌ها شریک می‌شوند و حتی در نحوه حساب و کتاب‌ها و نقل‌وانتقال پول نیز نقش مهمی دارند.

کمترین سرمایه قابل قبول برای صندوق‌ها ۱۰ میلیارد تومان است؛ صندوق می‌تواند برای تأمین سهام خود پذیره‌نویسی عمومی کند اما حداقل یک میلیارد تومان باید توسط مؤسسان تأمین شود. حداقل سه شخص حقیقی یا حقوقی واجد شرایط طبق مقررات به عنوان مؤسس باید در زمان تأسیس، حداقل هر کدام ۱۰ درصد سرمایه صندوق را پرداخت کنند؛ صدور واحدهای سرمایه‌گذاری با دریافت سهم قابل تأدیه از قیمت اسمی واحدها صورت می‌پذیرد.

(همچنین بخوانید:‌ رویکرد کمک مالی و وام به ایده‌ها، مهجور شده است)

قیمت اسمی هر واحد سرمایه‌گذاری برابر یک میلیون تومان است که در طول دوره سرمایه‌گذاری و پیرو فراخوان‌های مدیر صندوق باید ظرف مهلت تعیین‌شده براساس امیدنامه پرداخت شود. این صندوق‌ها فاقد واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز بوده و همه دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری حق حضور در مجمع را دارند.

متقاضی سرمایه‌گذاری در صندوق باید به اظهار خود دارای اهلیت مالی لازم برای سرمایه‌گذاری در صندوق باشد؛ هر یک از مؤسسان صندوق باید در تمام طول مدت صندوق حداقل ۱۰ درصد واحدها و مدیر صندوق در طول زمان مدیریت خود باید حداقل یک درصد واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق را در مالکیت خود داشته باشد.

ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به شکلی است که سرمایه‌گذاران نباید انتظار بازگشت کوتاه‌مدت و نقدشوندگی بالا داشته باشند بنابراین امکان معاملات مستمر واحدهای سرمایه‌گذاری وجود ندارد ولی نقل‌وانتقال واحدهای سرمایه‌گذاری در طول فعالیت صندوق صرفا از روش مذاکره در بورس یا خارج از بورس امکانپذیر است.

نحوه تزریق سرمایه به دانش‌بنیان‌ها توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری

به غیر از روش «تأمین مالی جمعی»، روش دیگری به نام «شرکت‌های سرمایه‌گذاری» وجود دارد؛ تأمین مالی جمعی گونه‌ای از جمع‌سپاری در حوزه تأمین مالی کسب‌وکارهای نوپا و ایده‌های نوآورانه است؛ این ایده نیز مبتنی بر فراخوان باز و جمعیت است و در آن خرد جمعی است که در تصمیم‌گیری‌ها عمل می‌کند؛ می‌توان با انتخاب این روش طرح فناورانه خود را از طریق انتخاب پلت‌فرم مربوطه به سرمایه‌گذاران نمایش داد تا از طریق تأمین منابع خرد بتوان به صورت اینترنتی کسب‌وکار را تأمین مالی کرد.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم بر مبنای بند ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار شکل گرفته و از مصادیق نهادهای مالی است که حرفه اصلی و در واقع موضوع اصلی فعالیتشان در اساسنامه، سرمایه‌گذاری در سهام، سهم‌الشرکه‌، واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رأی شرکت‌ها، مؤسسات یا صندوق‌ها‌ی سرمایه‌گذاری با هدف کسب انتفاع بدون کسب کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه در شرکت، مؤسسه یا صندوق سرمایه‌گذاری سرمایه‌پذیر در چارچوب قوانین و مقررات است و از نظر حقوقی به دو شکل سهامی خاص و عام تشکیل می‌شود.

مطابق مصوبه مورخ ۹۱/۰۶/۲۵ هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل سرمایه شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مادر، مبلغ ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شده است. تاکنون ۴۲ شرکت سرمایه‌گذاری سهامی عام و ۲۹ شرکت سرمایه‌گذاری سهامی خاص ثبت شده است.

(همچنین بخوانید: گذر ایران به سوی اقتصاد دانش‌بنیان)