روش‌های رایج برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها چیست؟

کارگاه پیشرفته ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها به همت آکادمی دیجی‌کالا در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۹۸ در مرکز نوآوری دیجی‌کالانکست واقع در کارخانه نوآوری آزادی برگزار شد.

نوپانا: تحلیل‌گر ارشد سرمایه‌گذاری دیجی‌کالانکست در کارگاه پیشرفته ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها که در روز پنج‌شنبه ۲۵ مهر ۱۳۹۸ برگزار شد، روش‌های ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها در مراحل مختلف چرخه عمر آن‌ها را بررسی کرد.

الهام لطفی پس از مروری بر موضوعات مطرح شده در سطح مقدماتی این دوره، تدریس خود را با موضوع چگونگی تهیه صورت‌های مالی از جمله صورت سود و زیان و صورت جریان وجه نقد آغاز کرد که از ملزومات ارزشگذاری یک کسب و کار نوپا می باشد. سپس در ادامه این کارگاه نحوه برآورد نرخ رشد و نرخ تنزیل این شرکت ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

اما در جهت موضوع اصلی این کارگاه به روش‌های رایج برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها پرداخته شد:

۱- روش برکاس (Berkus):

در روش ارزش‌گذاری برکاس، پنج شاخص کلیدی استارتاپ که شامل ایده، نمونه اولیه محصول، تیم مدیریت، شراکت‌های راهبردی و فروش است ارزیابی می‌شوند؛ سپس ارزش هر کدام از این موارد برآورد می‌شود و در نهایت ارزش استارتاپ به صورت تجربی تخمین زده می‌شود. این روش کاربرد زیادی ندارد و بیشتر در مرحله بذری یا seed stage از آن استفاده می‌شود.

۲- روش تجمیع عوامل ریسک (Risk factor summation):

در روش تجمیع عوامل ریسک که برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها در مراحل ابتدایی آن‌ها مناسب است، ١٢ عامل ریسک برای استارتاپ مانند ریسک مدیریتی، ریسک اقتصادی، ریسک اندازه بازار، ریسک خروج سرمایه‌گذار و ... تعریف و بررسی می‌شوند؛ سپس هرچه ریسک استارتاپ بیشتر باشد، ارزش آن کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است که این روش نیز زیاد مرسوم نیست و تقریبا کسی از آن استفاده نمی‌کند.

۳- روش کارت امتیازدهی (Scorecard):

در روش کارت امتیازدهی، اگر ارزش کل استارتاپ را ۱۰۰ در نظر بگیریم، ۷ فاکتور برای استارتاپ تعریف می‌کنیم و درصدی از ارزش استارتاپ را به آن اختصاص می‌دهیم. این فاکتورها عبارت‌اند از توانایی بنیان‌گذاران استارتاپ، محصول و فناوری آن، میزان رقابت در بازار، فرصت‌های استارتاپ، کانال‌های فروش و بازاریابی، نیاز به سرمایه بیشتر و موارد دیگر. از این روش در مرحله بذری و ابتدایی استارتاپ استفاده می‌شود.

۴- روش نسبی (Comparable transaction):

اساس روش نسبی، مقایسه ارزش استارتاپ با دیگر استارتاپ‌های فعال در آن صنعت است. به‌عنوان مثال برای ارزش‌گذاری یک استارتاپ تاکسی آنلاین، یک شاخص کلیدی استارتاپ با استارتاپ مشابه آن در همان مرحله مقایسه می‌شود.

۵- روش جریان‌های نقد تنزیل‌شده (Discounted cash flow):

در این روش جریان‌های نقدی هر سال پیش‌بینی و به زمان حال تنزیل می‌شوند؛ سپس ارقام به‌دست آمده با یکدیگر جمع می‌شوند و ارزش نهایی محاسبه می‌شود. از روش جریان‌های نقد تنزیل‌شده برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌هایی که رشد کرده‌اند و در مراحل پایانی قرار دارند استفاده می‌شود.

۶- روش سرمایه‌گذار خطرپذیر (Venture capital):

در این روش سرمایه‌گذاران با توجه به میزان سرمایه‌ای که تیم استارتاپی از آن‌ها درخواست کرده است، بازده ای که آنها از این سرمایه گذاری انتظار دارند و یک برآورد از ارزش شرکت در زمان خروج از سرمایه گذاری، میزان سهام خود را در چند سال آینده محاسبه می‌کنند.

۷- روش فرست شیکاگو (First Chicago):

در روش فرست شیکاگو سه سناریو شکست، بقا و موفقیت برای استارتاپ در نظر گرفته می‌شود و در هر وضعیت ارزش متفاوتی برای آن برآورد می‌شود. حالت اول بدترین حالت است و در آن ارزش استارتاپ، هنگام شکست محاسبه می‌شود؛ در حالت دوم ارزش نهایی را در حالت معمولی در نظر می‌گیریم و در بهترین حالت، ارزش نهایی استارتاپ هنگام IPO شدن را محاسبه می‌کنیم. سپس براساس احتمال وقوع هریک از این سناریوها ارزش شرکت برآورد می‌شود.