چرا آمار اشتغال در بخش خدمات استارت‌آپی بالاست؟

امروز مشاغل خدماتی به بالاترین سهم اشتغال در بازار کار رسیده است.

نوپانا، به نقل از خبرگزاری ایسنا با وجود آن‌که امروز مشاغل خدماتی به بالاترین سهم اشتغال در بازار کار رسیده و جذابیت کسب‌وکارهای خدماتی، بسیاری از جویندگان کار را به این نوع مشاغل علاقه‌مند کرده است اما کارشناسان معتقدند بدون همراهی بخش‌های صنعت و کشاورزی، توسعه اشتغال در بخش خدمات به ایجاد یک بازار کار متعادل منجر نخواهد شد.

شاید در گذشته نه چندان دور ۱۰۰ تا ۲۰۰ شغل خدماتی وجود داشت اما امروزه با گسترش فضای مجازی و ظرفیت‌های جدیدی که در بخش خدمات ایجاد شده، تعداد مشاغل این حوزه نیز افزایش یافته است و با وجود تاکید تحلیلگران بازار کار مبنی بر بی‌ثباتی و نبود پایداری در مشاغل خدماتی، آمارها از افزایش گرایش جوانان و زنان به مشاغل خدماتی خبر می‌دهند. شاید به این دلیل که بخش خدمات گنجایش بیشتری برای جذب زنان و جوانان نسبت به دیگر بخش‌های اقتصادی دارد و می‌تواند بستر مناسب برای حضور بیشتر در عرصه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را رقم بزند.

بررسی‌های داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که سطح اشتغال بخش خدمات در فاصله سال‌های ۹۵ تا ۹۶ با افزایش روبه رو بوده است؛ به نحوی که در سال ۱۳۹۵ سطح اشتغال خدمات ۵۰.۱ درصد بوده که در سال ۱۳۹۶ به ۵۰.۴ درصد رسیده و نشان می‌دهد رشد ۰.۳ درصدی داشته است. این در حالی است که سطح اشتغال بخش کشاورزی در سال ۱۳۹۵، ۱۸ درصد بوده که در سال ۱۳۹۶ به رقم ۱۷.۶ درصد رسیده و سطح اشتغال بخش صنعت از ۱۸.۷ درصد به ۱۸.۹ درصد در سال ۱۳۹۶ رسیده و رشد ۰.۲ درصد داشته است.

مقایسه سهم اشتغال زنان و مردان در بخش خدمات در این فاصله نیز نشان می‌دهد که سطح اشتغال مردان در حوزه خدمات از ۴۹.۶ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۴۹.۸ درصد در سال ۱۳۹۶ رسیده و ۰.۲ درصد رشد کرده و این در حالی است که سطح اشتغال زنان در سال ۱۳۹۵ حدود ۵۲.۸ درصد بوده و طی سال ۱۳۹۶ به ۵۳.۲ درصد افزایش پیدا کرده است که از رشد ۰.۴ درصدی حکایت دارد. اما دلیل استقبال از بخش خدمات چیست و چرا کسب‌وکارهای خدماتی روز به‌روز در حال گسترش است؟

این سوالی است که علی‌اکبر سیارمه، کارشناس حوزه کار، به آن پاسخ داده و می‌گوید: در گرایش جامعه به سمت کسب‌وکارهای خدماتی و افزایش سطح اشتغال این بخش چند علت تاثیرگذار بوده است اما شخصا معتقدم که آمارهای بخش خدمات به این دلیل که دولت در آن دخالتی نداشته بالا است و ما از ظرفیت‌ها و بضاعت خود مردم در راه اندازی و گسترش این کسب‌وکارها استفاده کردیم.

او بخش خدمات را با رفاه مردم در ارتباط می‌داند و می‌افزاید: بخش خدمات با مصرف مردم سر و کار دارد، به نیازهای اولیه مردم پاسخ می‌دهد و تامین نیازهای اولیه یک انسان از حقوق شهروندی گرفته تا ایاب و ذهاب،‌ تغذیه و سفر، موجب رفاه در زندگی می‌شود. بخش خدمات با رفاه مردم در ارتباط است و میل مردم به خوب زندگی کردن و در رفاه بودن بیشتر شده است.

او با تاکید بر این‌که مردم رفاه را دوست دارند و رفاه با خدمات خوب به دست می‌آید، ادامه می‌دهد: در تمام جوامع رفته رفته از سنت‌های گذشته دور می‌شوند و شیوه‌های نوین زندگی را در پیش می‌گیرند. زندگی نوین هم به خدمات نیاز دارد و با خود رفاه می‌آورد. اگر در گذشته تنها قشر مرفه می‌توانستند رستوران بروند، امروز بیشتر خانواده‌ها حتی طبقات متوسط هم با داشتن یک درآمد ماهانه و برنامه‌ریزی مناسب بیرون از منزل غذا می‌خورند. میل به سفر کردن، عوض کردن اتومبیل و تغییر دکوراسیون منزل همه و همه بیانگر آن است که میل مردم به خوب زندگی کردن و در رفاه بودن بیشتر شده است.

به اعتقاد سیارمه، گسترش استارت‌آپ‌ها، هتل‌ها،‌ رستوران‌ها، آژانس‌های مسافرتی و گردشگری، تاکسی‌های اینترنتی، بانک‌ها و مراکز بهداشتی ـ درمانی همگی در راستای ارتقای سطح کیفیت و رفاه زندگی است و در زمره مشاغل خدماتی قرار می‌گیرد.

اگر چه نمی‌توان ظرفیت‌های اشتغال در بخش خدمات و تاثیرگذاری آن بر اقتصاد کشور را نادیده گرفت اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که در شرایط بحرانی و نامساعد، مشاغل بخش خدمات از ثبات و پایداری لازم برخوردار نیست و می‌تواند بسیاری از ظرفیت‌های اشتغال را دستخوش تغییر قرار دهد.

کارشناسان بر این باورند که مشاغل خدماتی علاوه بر اینکه می‌توانند به سرعت ایجاد ظرفیت کنند به همان نسبت پایداری خود را از دست می‌دهند و در فصولی از سال تقاضا برای آن کاهش یا افزایش می‌یابد از این رو برای برقراری این توازن دولت باید ظرفیت‌ها در بخش‌های تولید، صنعت و کشاورزی را همزمان گسترش داده و در بخش‌هایی که از پتانسیل بالایی برخوردار است، سرمایه‌گذاری لازم را به لحاظ توسعه اشتغال و در اختیار گذاشتن فرصت‌های شغلی برای کارجویان صورت دهد.