کارخانه نوآوری، خط مقدم دفاع اقتصادی

اگر برای عده‌ای خط مقدم دفاع از انقلاب منطقه حلب و تدمر است، برای عده‌ای که در جبهه اقتصادی می‌جنگند، خط مقدم دفاعشان کارگاه و کارخانه اقتصادی است.

نوپانا: کارخانه نوآوری که به عنوان بزرگ‌ترین مرکز استقرار استارت‌آپ‌ها در منطقه خاورمیانه به حساب می‌آید، اکنون از تاثیرگذارترین عناصر «دفاع اقتصادی» است. این کارخانه که در اتوبان شهید لشگری و درست به فاصله ۱۱۰۰ متری میدان آزادی بنا نهاده شده است، پیش‌تر به عنوان کارخانه آما (تولیدکننده الکترودهای جوشکاری) شناخته می‌شد؛ اما حالا میزبان بسیاری از نهادهای فعال در اکوسیستم کارآفرینی ایرانی است. جایی که به حق، «خط مقدم سربازان جنگ اقتصادی» یا «خط مقدم دفاع اقتصادی» نیز مشهور شده است.

نقش کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در دفاع اقتصادی

«جنگ واقعی جنگ اقتصادی است؛ جنگ واقعی گرفتن عرصه‌های کار و فعالیت و فناوری در داخل کشور است.»؛ این سخن از رهبر انقلاب که ۲۷ بهمن ۱۳۹۶ و در جمع مردم آذربایجان بیان شد، به خوبی نشان می‌دهد که برنامه دشمن تنها در عرصه جنگ‌افزارهای نظامی خلاصه نمی‌شود. همه باید بپذیریم ایران چندسالی است که در شرایط جنگ اقتصادی قرار گرفته است.  

در تایید اهمیت موضوع جنگ اقتصادی می‌توان به بخش‌هایی از سخنان اخیر سردار غلامحسین غیب‌پرور رئیس سازمان بسیج مستضعفین در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ماه در همایش اصناف و بسیجیان که با موضوع حمایت از کالای ایرانی در این سازمان برگزار شد، بیشتر توجه كرد: «اگر برای عده‌ای خط مقدم دفاع از انقلاب منطقه حلب و تدمر است، ولی برای عده‌ای که در جبهه اقتصادی می‌جنگند، خط مقدم دفاعشان کارگاه و کارخانه اقتصادی است».

رئیس سازمان بسیج مستضعفین سخنان خود را اینگونه ادامه داد: «امروز متأسفانه بانک‌های ما تبدیل به مراکز انباشت ثروت در کشور شده‌اند که این جای تأسف دارد. من همین جا اعلام می‌کنم بسیجیان خط‌شکن باید طلایه‌داران مبارزه با دشمن در جبهه اقتصادی باشند و همواره طی جلسات مختلف و در سخنرانی‌های متعددم گفته‌ام که بسیج آماده است تا برای تحقق کلام رهبری در خدمت دولت باشد و این راه باز است و دولت می‌تواند روی ما حساب کند.»

وی با اشاره به اینکه امیدوارم مسئولان دولت نیز موضوع اقتصاد مقاومتی را باور کنند، گفت: «اگر مسئولان ما به این باور برسند که دشمن از جبهه اقتصادی وارد شده است و برخی از سنگرهای ما را فتح کرده و می‌خواهد تمام اقتصاد را به دست آورد، ساکت نخواهند نشست.»

درون را تقویت کنیم

روشن است که دشمن نقشه‌های متعددی دارد و همواره در حال فعالیت است. اما برنامه اصلی دشمن در جنگ اقتصادی مشخص است؛ توانمندی‌های داخلی در ایران متوقف شوند یا از بین بروند یا دست کم از رشد آنها جلوگیری شود: «من حالا در یک جمله‌ کوتاه اگر بخواهم عرض کنم، برنامه‌ دشمن این است که توانمندی‌های جمهوری اسلامی را متوقّف کند؛ یا از بین ببرد یا اقلاًّ از رشد آنها جلوگیری کند؛ این برنامه‌ دشمن است. ما باید چه‌کار کنیم؟ ما باید تا آنجا که می‌توانیم توانمندی‌ها را افزایش بدهیم. بنده بارها در این جلسه و جلسات گوناگون دیگر در این چند سال تکرار کرده‌ام: باید کشور قدرتمند بشود؛ یعنی همین توانمندی‌های گوناگون را باید افزایش بدهد. اگر افزایش دادیم، آن‌وقت می‌توانیم آسوده به مردم بگوییم «مردم! آسوده بخوابید» و خیال خودمان راحت باشد. اگر توانمندی‌ها را افزایش ندادیم، باید در اضطراب به سر ببریم. (رهبر انقلاب ۲۵ خرداد ۱۳۹۵ در دیدار با مسئولان نظام)»

در بخش دیگری از سخنان رهبر انقلاب آمده است که:« وقتی می‌خواهیم تبدیل به یک کشور مقتدر شویم که از هیچ حرکت دشمن هراس ندارد و به وضوح رشد و توسعه را تجربه می‌کند باید توانمند باشیم و به قدرت تکیه کنیم. اما اقتدار واقعی در تکیه کردن و پشت‌گرم بودن به توانمندی‌های داخلی است نه واگذاری میدان به خارجی‌ها: «آیا بیست سال بعد ما ایرانی با این خصوصیّاتی که عرض میکنم می‌خواهیم؟ ایران مقتدر؛ بیست سال بعد ایرانی مقتدر [می‌خواهیم‌]؛ مقتدر، یعنی از تهدید دشمنان ریز و درشت احساس هراس نکند، احساس واهمه نکند، به اقتدار خودش متّکی باشد؛ ایرانی مقتدر. ایرانی مستقل؛ گاهی یک کشوری احساس هراس هم نمی‌کند از ناحیه‌ دشمنان بیرونی امّا به اتّکای یک قدرتی؛ مثل کودکی که به اتّکای پدرش احساس امنیّت و قدرت می‌کند. آیا می‌خواهیم این‌جوری باشیم؟ یا نه، می‌خواهیم ایرانی باشد که اقتدارش به اتّکای خودش باشد، مستقل باشد، استقلال داشته باشد؟ (رهبر انقلاب ۲۹ خرداد ۱۳۹۵ در دیدار با اساتید دانشگاه‌ها)» 

(همچنین بخوانید: استارت‌آپ‌ها در خط مقدم جنگ اقتصادی)

چرا فعالان استارتاپي رزمندگان جنگ اقتصادي هستند؟

در دوران دفاع مقدس دشمنان از هر حرکت ناجوانمردانه علیه کشورمان و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران دریغ نمی‌کردند. اکنون نیز همین رویه در شرایط جنگ اقتصادی ادامه دارد. به اعتقاد بعضی از رزمندگان دوران دفاع مقدس و کارشناسان، جوانان رزمنده آن دوران اگر در شرایط فعلی قرار می‌گرفتند، قطعا با فعالیت در زمینه کارآفرینی، ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور و تقویت و ایجاد کسب‌وکارهای نوپای استارت‌آپی بومی، در میدان‌ حاضر می‌شدند. برخی دیگر قلبا اعتقاد دارند خط مقدم رزمندگان اقتصادی در داخل کشور و در نواحی فعال نوآور اقتصادی است. زیرا اکنون این جبهه‌های جنگ اقتصادی است که نیاز به حضور و پشتیبانی دارد.

نشانه‌های جنگ اقتصادی در منطقه چيست؟

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با جذب سرمایه‌های خارجی، سرمایه‌های مشترک و سرمایه‌گذاری‌های داخلی گسترده تلاش می‌کنند تا استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور بزرگ ایجاد کنند و در بازار بین‌المللی رقابت استارت‌آپ‌ها عقب نمانند. جالب است که باوجود ثروت‌های عظیم نفتی، منطقه خاورمیانه تا امروز به این اندازه شاهد توجه به کسب‌وکارهای نوپا (استارت‌آپ‌ها) نبوده است. این توجه خاص همزمان با فراگیر شدن استفاده از اینترنت و گوشی‌های هوشمند در منطقه صورت می‌پذیرد. این از مهمترین نشانه‌های جنگ اقتصادی در منطقه است. غرب به سرعت در حال تجهیز پایگاه‌های جنگ اقتصادی در عربستان، امارات و سایر همپیمانانش در منطقه است.  

همچنین بخوانید: نشانه‌های جنگ اقتصادی در منطقه و نقش استارت‌آپ‌ها در آن)

غرب چرا و چگونه به تجهيز پايگاه‌های جنگ اقتصادی در منطقه می‌پردازد؟

اگر از بین کشورهای مهم منطقه مثل امارات متحده عربی، عربستان سعودی، ترکیه، قطر و ... تنها فعالیت‌های استارت‌آپی عربستان سعودی را بررسی کنیم بسیاری از ابعاد جنگ اقتصادی منطقه روشن خواهد شد! عربستان سعودی طی سال گذشته بیش از هر کشور دیگری در منطقه خلیج فارس در مسیر پیشرفت تکنولوژی، کسب‌وکارهای نوین و اقتصاد غیر نفتی دست به اصلاحات زده و علاوه بر آن، علاقه جوانان عربستانی به تکنولوژی و خدمات آنلاین، این کشور را به بازاری جذاب در این حوزه تبدیل کرده است. بازاری که از چشم کشورهای غربی نیز دور نمانده، و منجر به تلاش آن‌ها برای ورود و در اختیار گرفتن سهمی از آن شده است.

در چند سال گذشته، عربستان سعودی همواره در تلاش بوده است تا به یکی از بهترین نقاط در خاورمیانه برای راه‌اندازی کسب‌وکار تبدیل شود و طی اصلاحات ساختاری اخیر این کشور، تعداد کسب‌وکارهای نوظهور آن با سرعتی بیشتر از همیشه در حال افزایش است.

نگاهی کلی بر اکوسیستم حامی استارت‌آپ‌ها در عربستان حاکی از آن است که جاه‌طلبی این کشور برای تبدیل شدن به سیلیکون‌ولی بعدی شاید چندان هم دور از ذهن نباشد! چرا که در سال‌های اخیر، تعداد شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و رویدادهای حامی استارت‌آپ‌ها در این کشور با شتاب زیادی افزایش یافته است.

بر اساس گزارش آزمایشگاه تحقیقاتی موسسه وامدا، که در نیمه دوم سال ۲۰۱۷ منتشر شده است، تعداد نهادهای حامی استارت‌آپ‌ها در عربستان از ۵ عدد تا پیش از سال ۲۰۰۰ به ۳۶ عدد در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ افزایش یافته است. از میان این نهاد‌ها، بیش از یک سوم آن‌ها در زمینه دستیابی به منابع مورد نیاز به کمک استارت‌آپ‌ها آمده‌اند؛ ۱۲ درصد متعلق به فضاهای کاری مشترک، ۱۲ درصد متعلق به پارک‌ها و دانشگاه‌های فناوری، ۱۴ درصد به شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد، ۱۵ درصد به نهادهای حامی کسب‌وکارها و ۱۷ درصد به نهادهای برگزارکننده رویدادهای استارت‌آپی تعلق دارند.

بی‌گمان عربستان سعودی با در اختیار داشتن پتانسیل‌های ارزشمند و تعداد زیاد کاربران علاقمند به استفاده از خدمات آنلاین، بازاری جذاب برای ورود شرکت‌های فناورمحور و فعال در حوزه تکنولوژی است. مسئله‌ای که در قسمت‌های پیشین نیز به آن پرداخته شد؛ اما به نظر می‌رسد موج استقبال کشورهای غربی از تقویت اقتصاد دیجیتال عربستان سعودی، سرمایه‌گذاری در آن و مستقر کردن استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های چندملیتی، نیت دیگری نیز به همراه دارد؛ اختلافات عربستان با ايران دستمايه خوبي براي غرب شده است تا همزمان با فروش گسترده تجهيزات نظامي به اين كشور، پايگاه‌هاي خود در زمينه جنگ اقتصادي را نيز در آنجا مستقر و تقويت كند. نیتی که نشانه‌های گویای آن در جزئیات روابط و مذاکرات عربستان و این کشورها و همچنین سخنان مقامات مسئول این کشور خودنمایی می‌کند.

چندی پیش در آستانه سفر «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان سعودی به لندن، وزیر خارجه انگلیس در یادداشتی سفر ولی‌عهد عربستان را «نقطه عطفی» در روابط ۲ کشور توصیف و تاکید کرد که باید از بن سلمان حمایت کرد.

جانسون در این یادداشت نوشته است: «در هشت ماهی که محمد بن سلمان ولی‌عهد شده است، دقیقا همان اصلاحاتی را در دستور کار قرار داده که ما همواره خواهان آن‌ها بودیم.»

اما نیت اصلی حمایت انگلیس (و دیگر کشورهای غربی) از عربستان و اصلاحات این کشور، در این بخش از یادداشت وزیر خارجه انگلیس نمایان می‌شود: « امروز، بریتانیا و عربستان سعودی در حال همکاری برای مقابله با رفتار مخرب ایران در خاورمیانه و پایان دادن به جنگ در یمن هستند.»

از طرفی می‌توان به اظهارات بن‌سلمان در مصاحبه با یک رسانه آمریکایی اشاره کرد که تاکید می‌کند: «برای مقابله با دشمنان از قبیل ایران، ایجاد تغییرات در عربستان ضروری است.»

در کلمات این بدخواهان کشورمان ایران کمی تامل کنید. این کلمات نکته‌ای مهم را برای همه ما گوشزد می‌کنند: رقابت و رزم بزرگ‌تری در پیش است! در دنیایی که دیگر جنگ نظامی تنها گزینه یا حداقل در میان گزینه‌های اول و اصلی دشمنان نیست و همان‌گونه که رهبر انقلاب نیز در سخنان خود تاکید کرده‌اند، دشمنان متوسل به جنگ اقتصادی شده‌اند؛ لزوم هشیاری کشورمان در این زمینه بسیار ضروری و در اولویت اول است. جنگی که سربازان خط مقدم آن، کارآفرینان و استارت‌آپ‌های ایرانی هستند.

(همچنین بخوانید: چرا غرب در حال تجهيز پايگاه‌های جنگ اقتصادی در عربستان است؟)

در شرايط جنگ اقتصادي چه كنيم؟

 برندهای استارت‌آپی بومی و داخلی از مهمترین ظرفیت‌های اقتصادی ایرانی به شمار می‌روند که در شرایط تحریم‌های ناجوانمردانه بین‌المللی متولد شده و با تکیه بر همت جوانان و کارآفرینان ایرانی رشد کرده‌اند. یگان‌ها و نقاط قوت ایران در جبهه‌های جنگ اقتصادی همین کسب‌وکارهای آنلاین بومی مثل کافه‌بازار، دیجی‌کالا، دیوار، ریحون، علی‌بابا، اسنپ، الوپیک و ... هستند که توسط کارآفرینان و سرمایه‌گذارانی از بخش خصوصی تاسیس و تجهیز شده‌اند و آماده رزم اقتصادی هستند؛ اما این همه ماجرا نیست. در مقابل عده‌ای هم وجود دارند که (با نیت‌های مختلف و ظاهرا به انگیزه‌هایی مثل رقابت‌های اقتصادی، جناحی یا سیاسی یا هرچیز دیگر) همین یگان‌ها را مورد هدف قرار داده و از این موضوع که دشمن واقعی در حال تجهیز پایگاه‌های خود در منطقه است، غفلت می‌کنند. در حالی که اکنون جبهه‌های جنگ اقتصادی بیشتر از اینها نیاز به حمایت‌های ملی و همه‌جانبه دارد. اکنون باید مردم، رسانه‌ها، دولت، مجلس، قوه قضاییه و همه و همه در کنار بخش خصوصی و کارآفرینان استارت‌آپی قرار بگیرند و همزمان با حمایت همه‌جانبه، در برابر برچسب‌ها و اتهامات ناجوانمردانه علیه ظرفیت‌های داخلی مقابله کنند. در شرایط حساسی هستیم و شناخت دشمن و بررسی فعالیت‌های آن به بصیرت همه‌جانبه نیاز دارد.

خلاصه سخن اینکه اکنون باتوجه به شرایط و ظرفیت‌های موجود در کشور، نیازمند تولد و توسعه صدها استارت‌آپ و چندین تک‌شاخ استارت‌آپی (یونیکورن) هستیم. آنهایی که همانند لوکوموتیو و پیشران، قطار استارت‌آپی کشور را به سرمنزل مقصود می‌رسانند. بپذیریم که اقتصاد دیجیتال در ایران در مسیر خوبی قرار گرفته و می‌توان با تکیه بر آن اتفاقات قابل توجهی را رقم زد. اکنون صدها استارت‌آپ داخل کشور شکل گرفته و تعداد مشخصی از آنها مثل دیجیکالا، کافه‌بازار و ... موفقیت‌های قابل توجهی کسب کرده‌اند و در مسیر تک‌شاخ شدن قرار دارند. آنها را حمایت و صد البته حفاظت کنیم.

(همچنین بخوانید:حمایت از توانمندی‌های داخلی یا واگذاری میدان به دشمن؟)

كارخانه نوآوري چيست و چرا كارخانه نوآوري خط مقدم دفاع اقتصادي است؟

 کارخانه نوآوری که به عنوان بزرگ‌ترین مرکز استقرار استارت‌آپ‌ها در منطقه به حساب می‌آید، اکنون از مهمترین نواحی «خط مقدم دفاع اقتصادی» است. این کارخانه که در اتوبان شهید لشگری و درست به فاصله ۱۱۰۰ متری میدان آزادی بنا نهاده شده است، پیش‌تر به عنوان کارخانه آما (تولیدکننده الکترودهای جوشکاری) شناخته می‌شد؛ اما حالا میزبان بسیاری از نهادهای فعال در اکوسیستم کارآفرینی ایرانی است. جایی که به حق خط مقدم سربازان جنگ‌اقتصادی ایران نیز مشهور شده است.

کارخانه نوآوری به عنوان یک ابزار کمک کننده به استارت‌آپ‌های ایرانی عمل می‌کند، مهم‌ترین مسئله تعامل استارت‌آپ‌ها با هم و همچنین نزدیکی به شتاب‌دهنده‌هاست. شتاب‌دهنده‌ها استارت‌آپ‌ها را رصد می‌کنند و برای ایده‌های خوب سرمایه‌گذاری مالی صورت می‌گیرد. مهم‌تر از سرمایه‌گذاری مالی، آموزش و مشاوره‌ای است که شتاب‌دهنده‌ها در ابعاد مختلف در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار می‌دهند. این طرح‌ها و مشاوره‌های تجاری می‌تواند در کنار سرمایه استارت‌آپ‌ها را با سرعت بسیار بالایی روانه میدان کند.

خلاصه کلام اینکه این ظرفیت بزرگ را دریابیم و در تقویت حرکت دایمی آن همراه و حامی باشیم. 

**عكس از: همشهري (حامد خورشيدي)