تحولی از جنس نانوفناوری

نانو فناوری را موج چهارم انقلاب صنعتی می‌دانند. این فناوری در تمام بخش‌های زندگی رسوخ کرده است. در حال حاضر این فناوری در بیش از ۱۵ حوزه صنعتی وارد شده است. ورودی موفق که کیفیت و توسعه محصولات جدید را به زندگی هدیه کرده است.

نوپانا به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری: اما معنای این فناوری تا این اندازه تاثیرگذار چیست. نانو متر یک مقیاس و معادل یک میلیاردیم است. ضخامت یک تار مو را در نظر بگیرید و آن را به صد قسمت مساوی تقسیم کنید. یک قسمت آن معادل یک نانومتر است. در این ابعاد با دستکاری مولکول‌ها و چیدمان آنها می‌توان ساختارهایی جدید ایجاد کرد. موضوعی که فناوری نانو به آن می‌پردازد.

پس این فناوری را باید فهم و کاربرد مواد و خواص آن در ابعاد نانو دانست. کاربردی که در صنایع تحول چشم‌گیر به راه انداخته است. به کارگیری این مواد در تولید محصولات موجود بهبود خواص یا توسعه محصولاتی با خواص جدید را ممکن کرده است.

با این فناوری زمینه ساخت ربات‌هایی بسیار کوچک و در ابعاد نانو با مزایای درمانی برای صنعت پزشکی فراهم شده است. همچنین در حوزه کشاورزی محققان موفق به افزایش بازدهی محصولات این حوزه با فناوری نانو شده‌اند. داروهای ضدسرطان، مکمل‌های دارویی، ماسک‌ها و فیلترهای هوا، لباس‌های متنوع ضدباکتری و قطعات پلیمری خودرو از مهمترین دستاوردهای فناوری نانو هستند.

خوشبختانه در ایران فعالیت‌ها در این حوزه در زمانی مناسب آغاز شد. قطار فناوری نانو با سرعت در حال پیمودن مسیر خود و رونق زیست بوم فناوری و نوآوری در این حوزه است. در دنیای پرشتاب علم و فناوری چتر حمایت از این حوزه در کشور گسترده است. با تشکیل ستاد نانو فعالیت‌های این حوزه تقویت شد و در همان سال‌های نخست حدود 2 هزار محقق، کارشناس ارشد و دکتری بیش از 3 هزار و 500 مقاله تولید می‌کنند. کار به جایی می‌رسد که در سال 1393 کشورمان با پشت سر گذاشتن کشور ژاپن به جایگاه چهارمین کشور توسعه یافته در این حوزه دست می‌یابد.

اما شاید سوال پیش آید که اگر این فناوری را نداشتیم چه اتفاقی رخ می‌داد. علم و فناوری یکی از مباحث تحول‌آفرین در دنیا است. اقتدار در حوزه فناوری اقتدار در حوزه‌های بسیاری مانند دفاعی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را شامل می‌شود. حوزه فناوری نانو نیز از این قاعده مستثتی نیست و در ایران با پرداختن به موقع به آن اکنون جایگاه خوبی داریم.

این فناوری حوزه‌ای تحول‌ساز محسوب می‌شود و سرمایه‌گذاری روی آن صدها برابر مزیت را به مردم و جامعه بازمی‎گرداند. البته نانو فناوری نیز مانند سایر حوزه‌ها مضرات و مزایای خود را دارد اما منافع آن غالب است. نگاهی به محصولات تولید شده در این حوزه خود این موضوع را تاکید می‌کند. به عنوان مثال ورود این فناوری در حوزه سلامت و محیط زیست تحولاتی را ایجاد کرده است. تصفیه پساب‌ها به کمک این فناوری علاوه بر کاهش آلودگی محیط زیست موجب احیای آب می‌شود.

به گفته سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نانو فناوری به سه فاز تقسیم می‌شود. نخست توانمندی در تولید مواد نانو است. در حال حاضر فناوری بیش از 90 درصد مواد نانو در کشور وجود دارد. فاز بعدی به کارگیری این فناوری در صنایع موجود برای ارتقای کیفیت و کارایی محصولات است. صاحبان صنایع اگر امروز از این فناوری استفاده نکنند در آینده نزدیک بازار و رقابت پذیری خود را از دست می‌دهند.

در حال حاضر این فناوری در بیش از 15 حوزه صنعتی نیز وارد شده است. به عنوان نمونه در صنعت ساخت و ساز 100 محصول نانو و در حوزه سلامت 85 محصول تایید شده در حال تولید است. تولید داروی ضد سرطان با فناوری نانو مثال خوبی در این حوزه است. پیش از تولید این دارو در کشور واردات هر ویال آن 700 دلار انجام می‌شد و ترزیق هر دوره درمان آن 150 میلیون تومان هزینه برای بیمار داشت. یعنی هر تزریق 10 میلیون تومان. چند درصد مردم می‌توانند این هزینه را تامین کنند.

اما تولید داروی ضد سرطان با فناوری نانو این مشکل را حل کرد. 5 سال از ورود آن به بازار می‌گذرد دارویی که هدفمند است  و اثرات جانبی کمی دارد و با هزینه ای بسیار پایین و کمتر از 1 میلیون تومان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد.

در حال حاضر 237 شرکت فناور در حوزه نانو فعال هستند و حدود 640 محصول تایید شده در بازار وجود دارد. سال گذشته بیش از 2 هزار و 600 میلیارد تومان اقتصاد حاصل از فروش محصولات این حوزه بود.

همه این اتفاقات نشان می‌دهد ایران به مدد تکیه به خلاقیت و نوآوری نیروی جوان خود داشته‌هایی قابل ارائه دارد. مسیر توانمندتر شدن در حال پیمودن است تا با تکیه بر آن پیشرفت و آبادانی نصیب مردم شود.