موفقیت استارتاپ‌های ایرانی دلیل پدیده «بازگشت مغزها» به کشور

«علیرضا دلیری»، معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی و فناوری، بسیاری از صاحبان استارتاپ‌های موفق داخل کشور را استعدادهای درخشان و متفکران ایرانی که از خارج کشور بازگشته‌اند معرفی کرده و معتقد است که بازار آینده ایران در دستان همین کسب‌وکارهای کوچک خواهد بود.

دلیری با استناد به پیشرفت روزافزون تکنولوژی عقیده دارد که سرعت رشد استارتاپ‌ها بسیار سریع است و آنها هرچیزی را که بشود تبدیل به نوعی تجارت آنلاین کرد، به این سمت و سو خواهند برد. او البته اذعان دارد که از مشکلات این قشر هم ناآگاه نیست: «استارتاپ ها به سرعت درحال رشد هستند اما نبود سرمایه گذار مناسب آنها را با مشکلاتی مواجه کرده است و هنوز اکوسیستم و زیست بوم نوآوری و کارآفرینی درکشور ما به طور کامل شکل نگرفته و هنوز نواقصی دارد.»

او معتقد است که پدیده استارتاپ‌ها باعث بازگشت بسیاری از افراد حاذق و ماهر ایرانی به کشور شده که این امر موجب رشد اقتصادی کشور خواهد شد: «این افراد در آنجا حقوق و مزایای خوبی داشته اند اما پس از بازگشت استارتاپ های موفق و فوق العاده ای در کشور راه اندازی کرده اند.»

معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه ما زیرساخت استارتاپ ها را فراهم می کنیم عنوان کرد: «طی سالهای آینده قطعا اولویت کشور استارتاپ ها هستند و دولت باید خودش را هماهنگ کند. باید بستر را برای استارتاپ ها فراهم کنیم تا رشد کنند و نیاز کشور را برطرف سازند.»

با این حال کارآفرینان بیشتر از سرمایه‌گذار مناسب، مقاومت‌های دولتی و بازار سنتی را در برابر استارتاپ‌ها معضل اساسی می‌دانند. «نوید فلاحت»، کارآ‏فرین استارتاپی در گفت‌وگو با دیجیاتو عنوان می‌کند که او و همکارانش از نبود حریم ایمنی که وزیر ارتباطات چندی پیش در طی پست اینستاگرامی خود صحبت به میان آورده بود، بیشتر از باقی مسائل ضربه خورده‌اند:«برخی از بزرگان بازار سنتی اعتقاد دارند که تجارتشان به هیچ وجه پتانسیل اینترنتی شدن ندارد، به عنوان مثال صنعت‌هایی مثل نساجی، نجاری و... نه قصد برداشتن گامی در این راه دارند و نه می‌گذارند استارتاپ‌های این زمینه‌ها در کشور رشد کنند. این در حالی است که اکثر کارآفرینان بزرگ دنیا معتقدند که هر تجارتی قابلیت الکترونیکی و اینترنتی شدن را دارد.»

او به یادداشت مدیرعامل مرسدس بنز مبنی بر «آنتی استارتاپ» بودن دو حرفه گردشگری و وکالت اشاره می‌کند و معتقد است که در دنیا شاید به اندازه انگشتان یک دست فنون و علومی باشند که قابلیت تبدیل به استارتاپ‌های موفق را نداشته باشند: «جوانان ایرانی در استارتاپ‌های به اصطلاح جا‌افتاده در کشور گیر کرده‌‌اند و امروزه همگی دنبال تاسیس یک کسب و کار مشابه با اسنپ، اسنپ‌فود، الوپیک و... هستند و ایده‌های نو در بین داخلی‌ها دیده نمی‌شود.»

با این حال فلاحت نیز از به وجود آمدن پدیده بازگشت مغزها به جای فرار مغزها می‌گوید و این موضوع را یک مسئله استثنایی در تاریخ اقتصادی کشورمان در ۴۰ سال اخیر می‌داند: «موسس بسیاری از مجموعه‌های موفق در ایران ایرانیان خارج‌نشین و یا کسانی هستند که سال‌ها پیش ایران را ترک‌ کرده و حالا دست پر به کشور و بازار ۸۰ میلیونی ایران برگشته‌اند. تمام ایده‌های نو از سمت این افراد دنیا دیده مطرح می‌شود و به موجب پتانسیل بسیار بالا و دست نخورده کشورمان‎، عموما به موفقیت‌های شگفتی می‌رسند.»

با پدیده‌ای به نام استارتاپ‌، مدل‌های اقتصادی و فعالیت بازار سنتی در بسیاری حیطه‌ها دچار تغییراتی شد که در آغاز نمی‌شد به موفقیت آنها چندان امیدوار بود اما گذر زمان و مدیریت خلاقانه این کسب‌وکارها ثابت کرد که آینده دنیای تجارت در دستان همین کسب‌وکارهای خرد قرار دارد.

از بین ارکان دولتی سازمان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به سرپرستی «سورنا ستاری» از معدود سازمان‌هایی است که تمام و کمال پشت استارتاپ‌ها ایستاده و به حمایت آنها می‌پردازد. تعامل این سازمان با دیگر بخش‌های دولتی شاید بتواند آینده اقتصادی کشورمان را به همراه صاحبان ایده و اجرا کنندگان خلاق آن در ایران‎، به جایگاهی بالا برساند.