سرمایه زیاد ضامن موفقیت نیست!(قسمت دوم)

جذب سرمایه بیش‌از اندازه نقش تیغ دولبه را برای استارت‌آپ‌ها بازی می‌کند.

نوپانا: چهار سالی است که شبکه تلویزیونی اچ‌بی‌او (HBO) مجموعه‌ای تحت عنوان «سیلیکون‌ولی» را پخش می‌کند. قسمتی از این مجموعه‌، روایت‌گر داستان استارت‌آپی با نام «پاید پایپر» است که فعالیت خود را در زمینه کاهش حجم اطلاعات در اینترنت آغاز کرده است. اصلی‌ترین دغدغه‌ بنیان‌گذار این استارت‌آپ در فصل‌های نخست این مجموعه، مربوط به جذب سرمایه بود اما این استارت‌آپ پس از پشت سر گذاشتن شکست‌های فراوان، در نهایت موفق به جلب نظر مثبت یکی از سرمایه‌گذاران خطرپذیر سیلیکون‌ولی می‌شود. این سرمایه‌گذار در نهایت اعلام می‌کند که حاضر است ۲۰ میلیون دلار در این استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کند به شرط آنکه در پایان زمان مشخص شده، ارزش پاید پایپر به ۱۰۰ میلیون دلار برسد.

دومین شکست بزرگ دنیای استارت‌آپ

در دنیای امروز، شکست و تعطیلی استارت‌آپ‌ها چندان هم دور از ذهن نیست اما کمتر می‌بینیم که استارت‌آپی با صدها میلیون دلار سرمایه و ارزشی بالای یک میلیارد دلار شکست را تجربه کند.

با نگاهی به استارت‌آپ‌ها و شرکت‌هایی که در چند سال اخیر تعطیل یا ورشکسته شده‌اند، متوجه می‌شویم که شرکت جابن تنها از شرکت «سولیندرا» که در زمینه پنل‌های خورشیدی فعالیت داشت و در سال ۲۰۱۱ ورشکست شد؛‌ در هنگام تعطیلی ارزش کمتری دارد.

 از دیگر شکست‌های اخیر استارت‌آپی می‌توان به فروشگاه اینترنتی اتومبیل‌های کارکرده «بیپی» اشاره کرد که در سال ۲۰۱۶ و پس از جذب ۱۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری، ورشکست شد. برخی از سرمایه‌گذارها معتقدند که سرنوشتن جابن، در کوتاه‌مدت تأثیری بر سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها نخواهد داشت. سرمایه‌گذار‌های سنتی و خطرپذیر در سال گذشته ۴۱ میلیارد دلار سرمایه را به استارت‌آپ‌ها مختلف وارد کردند که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود.

«ریچ پانگ» از شرکت سرمایه‌گذاری«اکسل» در این زمینه توضیح می‌دهد: «همه می‌خواهند در دنیای تکنولوژی امروز سهمی داشته باشد، در نتیجه شکست‌های بزرگ اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.» کارشناس‌های دیگر نیز اعتقاد دارند سرنوشت جابن سبب خواهد شد تا سرمایه‌گذارها دقت بیشتری در سرمایه‌گذاری کلان در کمپانی‌هایی با آینده‌ نامعلوم داشته باشند.

پس از کاهش ارزش جابن در سال ۲۰۱۶، ارزش برخی استارت‌آپ‌ها مانند مجموعه منابع انسانی «ذنفیتز» (Zenefits)، شرکت غذای «هلوفرش» (HelloFresh) و سرویس تاکسی اینترنتی «الا» (Ella)، با توجه به عملکرد ضعیف و عدم تمایل سرمایه‌گذارها به سرمایه‌گذاری، کاهش یافته که این نیز خود منجر به افزایش احتیاط و دوراندیشی سرمایه‌گذارهای خطرپذیر شده است. گرچه تعداد قرارداد‌های امضا شده در سرمایه‌گذاری استارت‌آپ‌ها، نسبت به دو سال پیش کاهش داشته است اما سرمایه‌گذارهایی که منابع مالی عظیمی را در دسترس دارند از سرمایه‌گذاری‌های کلان در استارت‌آپ‌هایی که فکر می‌کنند آینده خوبی دارند، نمی‌هراسند. نمونه روشن این موضوع را می‌توان در استارت‌آپ‌ه تاکسی اینترنتی «لیفت» دید که چند ماه پیش توانست ۶۰۰ میلیون دلار سرمایه جدید جذب کند.

کابوس فردا

جابن سال ۱۹۹۹ میلادی و با نام «آلیف‌کام» فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت در طول حیات خود، چندین رده محصول مانند هدست‌ و اسپیکر بلوتوث تولید کرد و در نهایت نیز در سال ۲۰۱۱ به تولید گجت‌های پوشیدنی شیک روی آورد.

در این راه، جابن حدود ۴.۱ میلیارد دلار سرمایه صرف کرد که بیشتر آن را شرکت «بلک‌راک» تأمین کرده بود. اما در این میان همچون فیت‌بیت و سامسونگ عملکرد بسیاری بهتری از جابن نشان دادند و این کمپانی نتوانست تأثیر چندان مطلوبی در بازار گجت‌های پوشیدنی داشته باشد و در نهایت سهم بازار آن به کمتر از پنج درصد رسید.

با این حال، جابن توانست در سپتامبر ۲۰۱۴ با جذب ۱۴۷ میلیون دلار سرمایه، ارزش خود را به ۲.۳ میلیارد دلار برساند. در نوامبر ۲۰۱۵، این شرکت به دلیل مشکلات مالی، ناچار به تعدیل شد و در دسامبر ۲۰۱۵ نیز، بلک‌راک حدود ۶۹ درصد از ارزش سهام جابن را تقلیل داد. سپس در سال ۲۰۱۶، سازمان سرمایه‌گذاری کویت برای نخستین‌بار مبلغ ۱۶۵ میلیون دلار در این شرکت سرمایه‌گذاری کرد و به این ترتیب ارزش جابن به ۵.۱ میلیارد دلار رسید.

در چند سال اخیر، مؤسسات مالی مستقل در خاورمیانه و آسیا، سرمایه‌گذاری بیشتری در استارت‌آپ‌ها داشته‌اند. به‌عنوان مثال، صندوق سرمایه‌گذاری‌ عمومی عربستان سعودی و سازمان سرمایه‌گذاری قطر، سهام زیادی در اوبر (Uber) دارند. از آنجایی که این شرکت‌ها و صندوق‌ها، سرمایه بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاران خطرپذیر دارند و تجربه آن‌ها نیز کمتر است، معمولا یا در سرمایه‌گذاری شریک می‌شوند یا روی شرکت‌های پرریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند. بدین صورت این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها باعث به ارزش‌گذاری بیش از حد می‌شود که با درآمد شرکت همخوانی ندارد. به علاوه این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها سیگنال غلطی به دیگر سرمایه‌گذاران ارسال می‌کند؛ چرا که برای آن‌ها، میزان سرمایه جذب‌شده توسط یک شرکت، نشانی از میزان موفقیت آن شرکت است؛ درحالی‌که واقعیت این نیست.

حال به پایان کار جابن بازمی‌گردیم؛ این شرکت در سال ۲۰۱۶ تصمیم به واگذاری داشت؛ اما خریداری پیدا نکرد. در این میان فروشندگانی که محصولات جابن را می‌فروختند، این شرکت را تحت تعقیب قرار داده‌اند. ادعای آنها این است که صدها هزار دلار از جابن طلب دارند.

(همچنین بخوانید: سرمایه‌گذاری خطرپذیر چگونه عمل می‌کند؟)