مناظره‌ ایلان ماسک با جک ما

ایلان ماسک و جک ما در حاشیه‌ کنفرانس هوش مصنوعی در چین، مناظره‌‌ای کردند که نکات درخور توجهی را از دیدگاه بزرگان دنیای فناوری نشان می‌داد.

نوپانا به نقل از زومیت، جک ما، رئیس هیئت‌مدیره‌ گروه علی‌بابا و ایلان ماسک، بنیان‌گذار و مدیرعامل تسلا، در کنفرانس جهانی هوش مصنوعی (WAIC) در شانگهای باهم مناظره کردند. تمرکز بحث این دو میلیاردر دنیای فناوری بیشتر روی فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی برای مردم جهان معطوف بود؛ اما مسائل دیگری همچون آموزش و جمعیت و موارد مرتبط با جوامع نیز بررسی شدند.

ایلان ماسک و جک ما در موضوع کلی آینده‌ی بشر باهم اختلاف‌نظر دارند. آن‌ها ایده‌‌های متفاوتی درباره‌ی نگران بودن یا نبودن درباره‌ی هوش مصنوعی مطرح می‌کنند که شاید نشان‌دهنده‌ی اختلاف‌نظر در سطوح بالای مدیریتی دنیای فناوری باشد. جک ما به هوش مصنوعی دیدگاه خوشبینانه‌ای دارد؛ درحالی‌که ماسک بیشتر آینده را آخرالزمانی توصیف می‌کند. به‌هرحال، این دو نفر با وجود اختلاف‌نظر در موضوع هوش مصنوعی، درباره‌ی بزرگ‌ترین مشکل بشر در آینده دیدگاه‌های موافقی دارند و هر دو کاهش جمعیت را مشکل اصلی بشر می‌دانند.

ایلان ماسک در بخشی از مناظره‌ی خود با جک ما درباره‌ی جمعیت انسانی گفت: «بسیاری از مردم تصور می‌کنند اکنون جمعیت زیادی روی کره‌ی زمین داریم؛ اما درواقع چنین نظریه‌ای قدیمی محسوب می‌شود. اگر آینده‌‌ی جهان را با هوش مصنوعی امیدوارکننده بدانیم، تنها مشکل انسان در ۲۰ سال آینده سقوط جمعیت خواهد بود.»

جک ما در پاسخ به اظهارنظر ماسک درباره‌ی کاهش جمعیت گفت: «بزرگ‌ترین مشکل در ۲۰ سال آینده نه انفجار جمعیت، بلکه سقوط جمعیت است. من با این اظهارنظر موافقم. مشکل جمعیت در سال‌های پیش‌ رو دشواری‌های بزرگی ایجاد می‌کند. ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت در چین درظاهر زیاد به‌نظر می‌رسد، اما از دیدگاه من، تا ۲۰ سال آینده مشکلات بزرگی در چین رخ خواهد داد و سرعت کاهش جمعیت هم بیشتر خواهد شد. شما [خطاب به ماسک] این وضعیت را سقوط نامیدید و من با آن موافق هستم.»

مدیرعامل تسلا درادامه‌ی صحبت‌هایش به نگرانی از افزایش جمعیت به‌‌دلیل مهاجرت اشاره کرد. او چنین اعتقادی را بررسی و نظری کوتاه‌مدت دانست. از دیدگاه او، افزایش جمعیت با مهاجرت به کاهش جمعیت در مناطقی دیگر منجر می‌شود.

شاید ایلان ماسک و جک ما در تعریف دوره‌ی زمانی از سقوط جمعیت اغراق کرده باشند؛ اما گزارش‌ها نشان می‌داد تا سال ۲۰۷۰، وضعیت نگران‌کننده‌ای در جمعیت جهانی ایجاد شود. عاملی به‌نام «جایگزینی نسل» برای بررسی وضعیت رشد جمعیت وجود دارد که تعداد تولد فرزند را برای جایگزینی نسل قبلی بررسی می‌کند. آمارهای Pew Reserach Center از داده‌های جهانی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد تا سال ۲۰۷۰، تعداد فرزندان متولدشده کمتر از تعداد موردنیاز برای جایگزینی نسل خواهد بود. درحال‌حاضر، نرخ جایگزینی نسل ۲.۱ تولد گزارش می‌شود و نرخ تولد ۲.۵ است؛ اما نرخ تولد تا سال ۲۱۰۰ به ۱.۹ کاهش پیدا خواهد کرد.

نرخ زادوولد در مناطق گوناگون جهان باهم تفاوت دارد. آمارها نشان می‌دهد آفریقا بهترین نرخ رشد جمعیت را دارد که تا سال ۲۱۰۰ هم ادامه خواهد داشت. درمقابل، جمعیت اروپا و آمریکای‌لاتین تا آن زمان با کاهش روبه‌رو خواهد شد. درباره‌ی آسیا نیز پیش‌بینی می‌شود جمعیت تا سال ۲۰۵۵ افزایش یابد و سپس، روند کاهشی را شروع کند.

افزایش جمعیت در برخی مناطق ضعیف‌تر جهان موجب افزایش فشار بر جوامعی می‌شود که عموما با مسائل و دشواری‌هایی هم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. ناگفته نماند در کشورهایی همچون چین، کاهش رشد جمعیت نگرانی محسوب می‌شود. به‌عنوان مثال، به‌‌دلیل محدودیت‌های تولد در چین که از دهه‌ی ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۱۵ اعمال شد، اکنون جمعیت این کشور وضعیت نامتقارنی دارد. به‌ بیان ساده، نیروی کار جوان برای خدمت‌رسانی به جامعه‌ی مسن در حال رشد وجود ندارد. به‌هرحال، سازمان‌های محلی چین هم درباره‌ی مشکلات کاهش جمعیت هشدارهای متعددی داده‌اند.

هوش مصنوعی و اشتغال

بخش مهم دیگری از مناظره‌ی ما و ماسک به موضوع هوش مصنوعی اشاره می‌کرد. ایلان ماسک انسان‌ها را در وضعیت کنونی به‌‌دلیل وابستگی زیاد به گوشی‌های هوشمند و کامپیوترها به سایبورگ تشبیه کرد. به‌علاوه، از دیدگاه او انسان در هماهنگ‌کردن سرعت و رسیدن به هوش مصنوعی شکست می‌خورد: «حتی اگر سناریویی خوش‌بینانه را با هوش مصنوعی در نظر بگیریم، ما انسان‌ها بسیار کُند خواهیم بود. صحبت‌کردن انسان برای کامپیوتر بسیار آهسته به‌نظر می‌رسد و به‌نوعی شبیه به صدای وال‌ها برای انسان است.»

جک ما درمقابل ماسک، نظریه‌ای خوش‌بینانه درباره‌ی آینده‌ی انسان با هوش مصنوعی دارد و آن را برای انسان مفید می‌داند. او هوش مصنوعی را تهدید یا چیزی وحشتناک تصور نمی‌کند. درمقابل، ماسک بازهم روی نظر خود پافشاری می‌کند و اعتقاد دارد نرخ توسعه‌ی فناوری بیش از سرعت درک انسان از آن است.

اختلاف‌نظر جک ما و ایلان ماسک در بخش دیگری از مناظره با موضوع آموزش مجددا دیده شد. در آن بخش، جک ما رویکرد انسان‌گرایانه‌ای در پیش گرفت و تمرکز بر هنر و حکمت را مسیری مناسب برای آینده‌ی آموزش دانست: «کامپیوتر فقط اسباب‌بازی است. کامپیوتر تراشه دارد و انسان قلب. حکمت و دانش از همان قلب سرچشمه می‌گیرد.»

فاصله‌ی میان دیدگاه‌های ما و ماسک زمانی بیشتر شد که رئیس هیئت‌مدیره‌ی گروه علی‌بابا هرگونه فاجعه‌ی مرتبط با هوش مصنوعی را رد کرد. او می‌گوید انسان‌ها هیچ‌گاه تحت کنترل ماشین‌های قرار نخواهند کرد. درمقابل، ماسک به مثال‌هایی از پیروزی هوش مصنوعی در بازی‌های شطرنج و گو اشاره کرد و آن‌ها را نشانه‌ای از سلطه‌ی هوش مصنوعی دانست.

جک ما در پاسخ به ادعای ایلان ماسک مبنی‌بر سلطه‌ی هوش مصنوعی به‌خاطر پیروزی در بازی‌هایی همچون شطرنج، پاسخ جالبی داشت. او اعتقاد دارد استفاده از چنین مثال‌هایی برای اثبات هوشمندتربودن ماشین‌ها از انسان اصلا منطقی نیست. چنین مقایسه‌ای از دیدگاه او مانند مقایسه‌ی سرعت اتومبیل با انسان است. انسان‌ها اتومبیل را اختراع کرده‌اند؛ اما هیچ‌گاه نمی‌توانند سریع‌تر از آن حرکت کنند. آیا می‌توان ادعا کرد اتومبیل از انسان هوشمندتر است؟ او درپایان این بخش از صحبت‌هایش گفت: «هیچ‌گاه نمی‌بینیم کامپیوتر، انسان اختراع کند».

درادامه‌ی مناظره‌ی میلیاردرهای فناوری، اشاره‌ای هم به سکونت انسان روی کره‌ی مریخ شد. ایلان ماسک مانند همیشه این اقدام را الزامی و حتی اجتناب‌ناپذیر دانست؛ درحالی‌که جک ما اعتقاد دارد تلاش برای بهبود وضعیت در کره‌ی زمین ارزش بیشتری خواهد داشت.

بحث اشتغال درادامه‌ی فرصت‌ها و تهدیدهای هوش مصنوعی مطرح شد. جک ما با اشاره به پیشرفت‌های علمی کنونی می‌گوید افزایش طول عمر و انجام بسیاری از وظایف به‌کمک هوش مصنوعی، فرصت انسانی‌تر زندگی‌کردن را دراختیار انسان‌ها قرار می‌دهد. او برخلاف طبیعت کسب‌وکاری خود اعتقاد دارد انسان‌ها باید ۱۲ ساعت در هفته کار کنند. چهار ساعت در روز و سه روز در هفته بهترین دوره‌ی کاری ازنظر جک ما است. چنین رویکردی به انسان‌ها کمک می‌کند شادتر باشند و از انسان‌بودن خود لذت ببرند.

مناظره‌ی تاریخی دو کارآفرین بزرگ فناوری، در بخش‌هایی به اختلاف‌نظرهای جدی رسید؛ اما بخش‌های دیگر عموما تأیید دیدگاه‌های یکدیگر بود. به‌هرحال، چنین مناظره‌هایی درک جامع‌تری از برنامه‌ی غول‌های فناوری برای آینده در ذهن کاربران و کارشناسان ایجاد می‌کند و شاید در تصمیم‌گیری‌ها درباره‌ی عملکرد شرکت‌های فناوری هم مؤثر باشد.