قوانین اقتصاد آزاد درباره پلتفرم‌های خریدوفروش اینترنتی چه می‌گوید؟

در روزهای گذشته عنوان شد که عده‌ای با افزایش کاذب قیمت‌ها در سایت‌های اینترنتی، باعث افزایش قیمت ملک و خودرو شده‌اند. راه حل تصمیم‌گیرندگان برای مشکل قیمت‌های کاذب ملک، ضمیمه کردن نرخ میانگین و بازه معاملات در همان منطقه در سه ماه گذشته بود.

نوپانا به نقل از راه پرداخت، بحث نمایش قیمت ملک و خودرو در سایت‌های خریدوفروش فردبه‌فرد، دو جنبه مختلف دارد. اگرچه نمایش قیمت در این سایت‌ها در جهت شفافیت معاملات است، سیاست‌گذاران این دغدغه را دارند که درج نرخ‌های غیرواقعی در این پلتفرم‌ها باعث ایجاد موج تورمی کاذب شود.

شفافیت، به معامله با قیمت واقعی منجر می‌شود

بر اساس اصول علم اقتصاد، اگر بازاری کاملا آزاد باشد و همه به‌صورت شفاف از تمام قیمت‌ها و معاملات باخبر باشند، قیمت‌ها با توجه به میزان عرضه و تقاضا اصلاح می‌شود و به یک قیمت واقعی می‌رسد. پس چنین بازار شفاف و آزادی، به کنترل بازار و واقعی شدن قیمت‌ها منجر می‌شود.

اختلاف قیمت‌های درج‌شده در سایت‌ها با قیمت معاملات واقعی

اما نکته آنجاست که قیمت‌های مندرج در سایت‌های خریدوفروش، الزاما با قیمتی که برایش در بازار کشش وجود دارد برابر نیستند. در روزهای گذشته اعلام شد که عده‌ای از واسطه‌ها و دلال‌ها، با درج قیمت‌های غیرواقعی منجر به ایجاد موج تورمی کاذب در بازار ملک و خودرو شده‌اند.

پس از این موج افزایش قیمت، باز هم این سوال پیش آمد که چگونه می‌توان افزایش قیمت خودرو و ملک را کنترل کرد. عده‌ای در پاسخ به این سوال، همان پاسخ همیشگی را انتخاب کردند و بدون توجه به دلایل واقعی و عمده افزایش قیمت ملک و خودرو، با بخشنامه، قیمت‌ها را در سایت‌های اینترنتی حذف کردند.

هدف از اجرای این تصمیم، کنترل جو روانی ملتهب بازار مسکن و کمک به ثبات یا کاهش قیمت مسکن از طریق دور کردن تشنج قیمتی از بازار عنوان شد. با حذف قیمت‌ها از این سایت‌ها، بخشی از بازار ملک و خودرو با مشکل مواجه شد و البته قیمت‌ها هم کمی کاهش پیدا کردند که البته با توجه به اینکه قیمت به عوامل متعددی بستگی دارد، نمی‌توان این کاهش قیمت را به‌طور قطع به حذف قیمت در سایت‌ها نسبت داد.

درج میانگین نرخ معاملات، برای تعدیل قیمت‌های عرضه‌شده

چند روز پس از این حذف قیمت‌ها، باز هم در بخش خرید املاک، قیمت‌ها روی سایت دیوار قرار گرفت. البته این بار، در کنار درج قیمت ملک، محدوده قیمت و میانگین قیمت ملک در همان منطقه شهر در سه ماه گذشته هم منتشر شد. تصمیم‌گیرندگانی که چند روز پیش، حذف قیمت از سایت‌ها را به‌عنوان راه کاهش قیمت خودرو و ملک پیشنهاد داده بودند، این بار هم روش هوشمندانه و سریعی را پیدا کردند: بحر را در کوزه کردن و نسبت دادن یک قیمت میانگین برای کل املاک یک منطقه شهر!

اما درج ضمیمه قیمتی در پایین آگهی‌ها، اطلاعات اشتباهی را به کاربران این سایت می‌دهد. برای مثال مناطق یک شهر، هر کدام شامل محله‌های متعدد هستند که بعضا اختلاف قیمت فاحشی میان آنها وجود دارد. همچنین ملک‌های مختلف با توجه به ویژگی‌هایشان از جمله امکانات ملک، عمر بنا، کیفیت ساخت و … ارزش متفاوتی دارند. اینکه قیمت میانگینی را برای املاک کل یک منطقه اعلام کنیم، مانند تلاش برای بحر را در کوزه کردن است. ضمن اینکه همین اعلام قیمت میانگین که منبعش معاملات ثبت‌شده در وزارت راه و شهرسازی عنوان شده، به‌نوعی معادل به رسمیت شناختن قیمت‌ها و در نتیجه تثبیت آنهاست.

احراز هویت باز هم راهگشاست

اما یکی دیگر از ایرادات درج قیمت میانگین در ضمیمه آگهی‌ها همان بحث همیشگی در خصوص آزادی اقتصاد است. در اقتصاد آزاد، عرضه و تقاضا با یکدیگر به تعادل می‌رسند؛ فروشنده، کالای خود را به هر قیمتی که خواست در معرض فروش می‌گذارد و اگر کسی خریدار این کالا با همان قیمت شد که یعنی کالا آن ارزش را داشته است.

حالا نکته اینجاست که شاید عده‌ای با بالا بردن کاذب قیمت‌ها، به دنبال سود باشند. می‌توان با به کار بردن ایده‌هایی، فعالیت دلال‌ها در این گونه پلتفرم‌ها را کنترل کرد.

برای مثال با احراز هویت کاربران در سایت‌هایی مثل دیوار می‌توان مانع بسیاری از اقدامات سودجویانه شد. می‌توان برای کاربران معمولیِ سایت، سقفی تعیین کرد که فقط امکان درج تعداد مشخصی آگهی در ماه داشته باشند. برای کاربران ویژه که ماهانه تعداد زیادی آگهی در سایت درج می‌کنند هم می‌توان شرایط نظارتی ویژه‌تری ایجاد کرد که برای افزایش قیمت‌ها، با یکدیگر تبانی نکنند.

به قوانین اقتصاد احترام بگذاریم

احراز هویت کاربران به کنترل بهتر قیمت‌های روی سایت‌ها کمک می‌کند اما حتی عدم احراز هویت هم نباید دلیلی برای حذف قیمت روی سایت‌ها باشد.

باز هم باید توجه داشت که اقتصاد آزاد و شفاف، بسیاری از مشکلات به وجود آمده را حل می‌کند. تنها کافی است که به آن اعتماد داشته باشیم. پلتفرم‌های اینترنتی نظیر دیوار، شاید تنها بخش کوچکی از معاملات و تبادلات مالی ما را پوشش بدهند، اما در همان بخش کوچک هم توانسته‌اند میان عرضه و تقاضا ارتباط برقرار کنند و به تعادل آنها کمک کنند.

حذف قیمت از این گونه پلتفرم‌ها، شاید در کوتاه‌مدت تب بازار را بگیرد اما درمان همیشگی نیست. برای حل موثر مشکل قیمت‌ها، باید به عوامل اصلی توجه داشت.

اتفاقا به اعتقاد کارشناسان، بسیاری از مشکلات اقتصادی فعلی و به‌خصوص قیمت‌هایی که در بازار ملک و خودرو وجود دارند، نتیجه سیاست‌های دستوری یا موقتی بوده که تصمیم‌گیرندگان در طول سال‌های گذشته اتخاذ کرده‌اند.