معرفی بزرگ‌ترین استارتاپ‌های شکست‌خورده حوزه پزشکی

استارتاپ‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی پزشکی راه‌حل‌های جالبی برای درمان بیماری ارائه می‌دهند اما با وجود جذب سرمایه نمی‌توانند به گردش مالی مورد نظر برسند.

نوپانا به نقل از زومیت، استارتاپ‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی پزشکی به‌دنبال پیدا کردن راه‌حل‌های جدید برای درمان بیماری‌ها هستند و اگر از سوی سرمایه‌گذاران جدی گرفته شوند، تحول بزرگی در دنیای پزشکی ایجاد خواهند کرد. اما در این بین استارتاپ‌هایی هم هستند که روی کاغذ ایده‌های خوبی ارائه می‌دهند اما در عمل قادر به پیاده‌سازی آن‌ها نیستند و با جود دریافت سرمایه‌های کلان نمی‌توانند نتیجه‌ی خوبی بگیرند یا به گردش مالی مورد نظر برسند.

ترانوس (Theranos) یکی از استارتاپ‌های شکست‌خورده‌ی معروف در حوزه‌ی بیوتکنولوژی بود که قصد داشت با محصولات آزمایش خون انقلاب بزرگی در این صنعت ایجاد کند؛ به‌طوری‌که هر شخص بتواند خودش در منزل آزمایش خون دهد. این استارتاپ به یکی از استارتاپ‌های استثنایی و برجسته‌ی سیلیکون‌ولی تبدیل شد و مدیرعامل جوانش با ایده‌ای نوآورانه متعهد شده بود نه‌تنها سیستم مراقبت بهداشتی، بلکه سلامت و رفاه انسان‌ها را نیز بهبود دهد.

ترانوس با وجود جذب سرمایه‌ی بالا و تبدیل شدن به یک استارتاپ یونیکورن (استارتاپی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) شکست خود زیرا محصولات آن کار نمی‌کردند. درواقع ایده‌ی بنیان‌گذار جوان این استارتاپ تقلبی بود و کاربردی نداشت. بااین‌حال ماجرای استارتاپ ترانوس خاص بود و نمی‌توان گفت همه‌ی استارتاپ‌های تکنولوژی سلامت سرنوشت مشابهی خواهند داشت.

اما بررسی استارتاپ‌های فعال در این حوزه نشان می‌دهد داشتن ایده‌ی خاص و منحصر‌به‌فرد کافی نیست و درنهایت این استراتژی و مدل کسب‌وکار هستند که موفقیت استارتاپ را تضمین می‌کنند. در ادامه به معرفی پنج مورد از استارتاپ‌های حوزه‌ی تکنولوژی پزشکی می‌پردازیم که علاوه‌بر داشتن ایده‌ی جدید و جالب و همچنین جذب سرمایه‌های کلان نتوانستند عملکرد موفقیت‌آمیزی در بازار داشته باشند.

۱- استارتاپ ریویژن آپتیکز (ReVision Optics) با جذب سرمایه‌ی ۱۷۲ میلیون دلاری

استارتاپ ریویژن آپتیکز در سال ۱۹۹۶ بنیان‌گذاری شد و قصد داشت با تکنولوژی پیشرفته‌ی خود پیرچشمی یا کاهش دید اجسام نزدیک با افزایش سن را درمان کند. پیر چشمی ضعف بینایی رایجی است که با بالا رفتن سن برای هر شخصی اتفاق می‌افتد و به‌راحتی با استفاده از عینک، لنز یا جراحی قابل درمان است.

اما استارتاپ ریویژن آپتیکز با تکنولوژی جدید خود یعنی رین‌دراپ (Raindrop)، تزریق هیدروژل میکروسکوپی، می‌توانست پیرچشمی را درمان کند. رین‌دراپ اولین و تنها تزریق قرنیه‌ی چشم است که قرنیه‌ی دوکی شکلی را می‌سازد و به‌راحتی و در زمانی کم در محل مورد نظر قرار می‌گیرد. این استارتاپ با اینکه توانست ۱۷۲ میلیون دلار سرمایه از دریافت کند اما درنهایت در سال ۲۰۱۸ شکست خورد و بسته شد.

سازمان غذا و دارو رین‌دراپ را در ۲۰۱۶ تأیید کرده و آن را به دومین دستگاه قرنیه‌ی ایمپلنتی برای اصلاح دید نزدیک در بیمارانی که عمل جراحی آب مروارید انجام نداده‌اند، تبدیل کرد. این دستگاه همچنین اولین دستگاهی بود که شکل قرنیه‌ی چشم را به منظور داشتن دیدی بهتر تغییر می‌داد.

اگرچه ایده‌ی تزریق قرنیه به منظور درمان پیر چشمی ایده‌ای منحصربه‌فرد و موفقیت‌آمیز به نظر می‌رسید و سازمان غذا و دارو آن را تأیید کرده بود اما ریویژن آپتیک در بازار موفق نبود و نهایتا به‌دلیل چالش‌آمیز بودن ایده و عدم رشد کافی شکست خورد. جان کیلکوین، مدیرعامل ریویژن در مصاحبه با مجله‌ی او‌آی‌اس ویکلی گفت:

مباحث مربوط‌به پیر چشمی بسیار چالش‌برانگیز هستند و ریویژن آپتیکز نتوانست به اندازه‌ی کافی در بازار رشد کند. شرکت برای افزایش جریان نقدینگی خود به پول بیشتری نیاز داشت. سرمایه‌گذاران بسیار از ما حمایت کردند اما از پرداخت سرمایه‌ی بیشتر امتناع کردند. تزریق قرنیه‌ی چشم ممکن است راه خود را در مدل کسب‌وکارهای چشم‌پزشکی باز کند اما در عمل نیاز به زمان و تلاش بیشتری نسبت به جراحی انکسار و آب مروارید دارد و بیمار باید تحت مراقبت باشد؛ درحالی‌که جراحان چشم‌پزشکی تمایلی به مراقبت و بازدید مرتب بیماران خود ندارند.

ریویژن آپتیکز هیچ کمبودی از نظر نیروهای بااستعداد نداشت. کیلکوین بیش از ۳۳ سال در زمینه‌ی تجهیزات پزشکی تجربه دارد و فردی شناخته‌شده در این صنعت است و در حال حاضر در هیئت مدیره‌ی شرکتی پیشرفته در زمینه‌ی تکنولوژی پزشکی به نام AdvaMed فعالیت می‌کند. سایر اعضای هیئت مدیره‌ی تیم ریویژن آپتیکز نیز افرادی شناخته‌شده و باتجربه در صنعت پزشکی هستند. کیلکوین در مورد محصول شرکت و علت شکست استارتاپ می‌گوید:

شکست و بسته شدن استارتاپ هیچ ارتباطی با محصول ما یعنی رین‌دراپ نداشت و محصول ما فوق‌العاده است. علت شکست این بود که ما ۱۵۰ میلیون دلار ازطریق سرمایه‌گذاری کسب کرده بودیم و برای پذیرفته شدن در بازار به ۵۰ میلیون دلار دیگر نیاز داشتیم و نتوانستیم این مقدار پول را جذب کنیم. به همین دلیل اعضای هیئت مدیره تصمیم گرفتند استارتاپ را تعطیل کرده و بدهی‌های شرکت را پرداخت کنند. شرکت با تمام فروشندگان و جراحان به کار خود پایان می‌دهد و مابقی پول‌ها به ۸۰ کارمند شرکت خواهد رسید.

در مورد کسب‌وکارهای مرتبط با تکنولوژی همیشه این امکان وجود دارد که محصولات توسط شرکت‌های دیگری خریداری شده و توسعه داده شوند اما هنوز هیچ پیشنهادی برای محصول ریویژن آپتیکز ارائه نشده است و شاید گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌ها دلیل آن باشد. در گزارش‌ها نوشته شده بود برخی افراد بعد از این روش درمان کمی تاری در بینایی داشته‌اند که موقت بوده و با استروئید میتومایسین C قابل درمان هستند. در یک مطالعه که روی ۳۷۳ بیمار درمان‌شده با این روش انجام شد، ۱۴ درصد تاری دید داشته‌اند که با استروئید درمان شده و تنها یک مورد درمان نشده است.

دکتر امیر معرفی از بیمارستان‌های دانشگاهی کلیولند نیز در گزارش نوشت که اغلب بیماران درمان‌شده با این روش بسیار راضی بوده‌اند، به‌جز دو مورد که بعد از درمان نسبت به روش اعلام رضایت نکرده‌اند.

۲- استارتاپ دراگ‌استور (Drugstore.com) با جذب سرمایه‌ی ۲۹۵ میلیون دلاری

دراگ‌استور یک خرده‌فروشی اینترنتی در زمینه‌ی سلامتی و محصولات مراقبت از زیبایی بود که در سال ۱۹۹۹ بنیان‌گذاری شد و در سال ۲۰۱۶ شکست خورد. این داروخانه‌ی آنلاین توانست بحران حباب دات‌-کام (بحران اقتصادی بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰) را پشت سر بگذارد و به یکی از توزیع‌کنندگان آنلاین دارو، ویتامین و محصولات مراقبت از زیبایی تبدیل شود و نهایتا در سال ۲۰۱۱ به مبلغ ۴۲۹ میلیون دلار به شرکت وال‌گرینز (Walgreens) فروخته شد. گرگ واسون، مدیرعامل و رئیس شرکت وال‌گرینز بعد از خریدن استارتاپ دراگ‌استور گفته بود:

خریدن استارتاپ دراگ‌استور، استراتژی آنلاین ما برای تبدیل شدن به فروشگاهی بزرگ و اولین انتخاب مشتری در زمینه‌ی بهداشت، سلامتی و زیبایی را تسریع کرده است.

داون لپور، مدیرعامل دراگ‌استور نیز بعد از انجام این معامله در مصاحبه با رسانه‌ها گفته بود:

ما بیش از سه میلیون مشتری داریم و استراتژی خوبی برای رشد شرکت در نظر گرفته‌ایم. وال‌گرینز نیاز ما به جذب سرمایه را تأمین کرده است و امیدواریم بعد از این معامله شانس بهتری برای رشد و توسعه‌ی کسب‌وکار داشته باشیم.

تا پیش از بسته شدن قرارداد تجاری میان دراگ‌استور و وال‌گرینز، آمازون یکی از خریداران جدی دراگ‌استور به شمار می‌رفت. بعد از سرمایه‌گذاری آمازون روی دراگ‌استور ۴۰ درصد استارتاپ به آمازون تعلق گرفت که بعدها به ۱۲ درصد کاهش پیدا کرد. رابطه‌ی میان دراگ‌استور و آمازون ادامه داشت و این دو شرکت در سال ۲۰۰۹ قرارداد سه ساله‌ای برای فروش محصولات ازطریق وب‌سایت آمازون امضا کرده بودند.

دراگ‌استور هیئت مدیره‌ای قوی از مدیران سابق مایکروسافت داشت و همچنین افرادی چون ملیندا گیتس، هوارد شولتز و جف بزوس در آن حضور داشتند.

قرارداد میان دراگ‌استور و شرکت وال‌گرینز در سال ۲۰۱۱ بزرگ‌ترین قرارداد تجاری مرتبط با تکنولوژی در سیاتل آمریکا بود. دراگ‌استور یک سال پیش از بسته شدن این قرارداد ۴۵۶ میلیون دلار درآمد و هزار کارمند داشت، وال‌گرینز نیز با ۷،۶۸۹ فروشگاه در آمریکا و فروشی معادل ۶۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ قصد داشت کسب‌وکار خود را در حوزه‌ی فروشگاه آنلاین گسترش دهد. اما بعد از گذشت پنج سال وال‌گرینز اعلام کرد وب‌سایت دراگ‌استور را خواهد بست زیرا قصد دارد تمام تمرکز خود را روی وب‌سایت اصلی شرکت بگذارد.

۳- استارتاپ لنترن (Lantern) با جذب سرمایه‌ی ۲۱/۵ میلیون دلاری

لنترن، استارتاپی فعال در زمینه‌ی سلامت روان بود که به کاربران اجازه می‌داد وضعیت خود را ارزیابی کنند؛ سپس با تهیه‌ی تمرین‌های روزانه به آن‌ها کمک می‌کرد افکار منفی را از خود دور کرده و با استرس و اضطراب مقابله کنند.

تمامی برنامه‌های لنترن براساس تکنیک‌های رفتار درمانی شناختی یعنی بررسی رابطه‌ی میان افکار، احساسات و رفتار شکل گرفته بود. این برنامه‌ها همچنین به کاربران کمک می‌کرد که اضطراب و استرس خود را به کمک برنامه‌های روزانه مدیریت کنند. لنترن همچنین مربی‌ها و متخصصانی استخدام کرده بود که به کاربران کمک کنند و با بررسی برنامه‌های آن‌ها و دادن بازخوردهای مناسب، این افراد را به اهداف خود نزدیک کند.

لنترن از سالی که بنیان‌گذاری شد، یعنی سال ۲۰۱۳، به بیش از صدها هزار کاربر خدمات ارائه داد اما برای رسیدن به اهداف خود به مشتری‌های بیشتری نیاز داشت. درواقع لنترن پلی بود تا فاصله‌ی خالی میان افراد نیازمند به خدمات بهداشت روان و ارائه‌دهندگان آن را برطرف کند. مدیرعامل لنترن در مورد شکست استارتاپ توضیح داد که باید اهداف نهایی را جدی می‌گرفت و کار را با تیم کوچک‌تری آغاز می‌کرد. لنترن جایگاه خوبی در جامعه پیدا کرده بود اما نتوانست چشم‌انداز خورد را به واقعیت تبدیل کند.

لنترن نخستین استارتاپی بود که مشکل سلامت روان را هدف قرار داد و بعد از آن استارتاپ‌های بیشتری در زمینه‌ی مراقبت ذهنی و مدیتیشن فعالیت خود را آغاز کردند. البته نرم‌افزار لنترن در حال حاضر توسط استارتاپ دیگری به نام اومادا (Omada) استفاده می‌شود.

داستان استفاده از نرم‌افزار لنترن از جایی آغاز شد که شان دافی، هم‌بنیان‌گذار استارتاپ اومادا بعد از بررسی برنامه‌ی جدید درمان دیابت متوجه شد بسیاری از بیماران نه‌تنها درگیر مبارزه با دیابت و اضافه وزن هستند بلکه بیماری‌های روان‌شناختی مانند اضطراب و افسردگی شرایط آن‌ها را برای مبارزه سخت‌تر کرده است. او قصد داشت راه‌حلی برای این مشکل پیدا کند و به همین دلیل تصمیم گرفت با سایر اعضای تیم، ابزاری برای کنترل سلامت روان به کاربران خود ارائه دهد و همکاری میان آن‌ها با تیم لنترن آغاز شد.

تیم درمانی اومادا، کاربرانی را که نیاز به درمان دارند، با یک مربی، تیم متخصص تغذیه، پزشکان و روان‌شناسان بالینی ارتباط می‌دهد. مشتری‌های اومادا به کمک متخصصان وزن کم می‌کنند و درنتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در آن‌ها کاهش می‌یابد. اومادا با استفاده از نرم‌افزار طراحی‌شده توسط لنترن، برنامه‌هایی برای رفتار درمانی شناختی (CBT) به کاربران مضطرب و افسرده ارائه می‌دهد.

۴- استارتاپ هلث‌اسپات (Healthspot) با جذب سرمایه‌ی ۴۵ میلیون دلاری

استارتاپ هلث‌اسپات در سال ۲۰۱۰ بنیان‌گذاری شد و امکانی را فراهم می‌کرد که مردم بتوانند ازطریق چت ویدئویی با پزشک خود در ارتباط باشند. این استارتاپ، کیوسک‌های ۲/۵ متر در ۱/۵ متری را به‌عنوان کلینیک‌های سیار به بازار عرضه کرده بود و خدماتی مانند امتحانات کامل مراقبت بهداشتی، بررسی سلامت و سایر خدمات را به‌طور کامل ارائه می‌داد. این کیوسک‌ها در شرکت‌ها، مراکز خرید و سایر مراکز بهداشتی و داروخانه‌ها نصب‌شدنی بودند.

استارتاپ هلث‌اسپات با مراکز درمانی معروفی مانند کلینیک مایو، بیمارستان کودکان میامی و چندین بیمارستان و دانشگاه معروف دیگر همکاری داشت و اعلام کرده بود به‌زودی برای اضافه‌کردن امکانات لازم برای کنترل کلسترول خون، دیابت و آزمایش کبد با سامسونگ همکاری خواهد کرد.

در پیاده‌سازی آزمایشی محصولات، مردم و همچنین پزشکان از کیوسک‌های هلث‌اسپات استقبال کردند. این استارتاپ حتی  با سومین شرکت بزرگ داروخانه‌ای زنجیره‌ای چین قرارداد بسته و قرار بود در تمامی داروخانه‌ها نصب شود؛ اما درنهایت ورشکسته شد و شکست خورد.

متخصصان می‌گویند کیوسک‌های هلث‌اسپات اگرچه کاربردی و مجهز بودند، اما برای نصب‌شدن در برخی مکان‌ها بزرگ بودند و کار کردن با آن‌ها پیچیده بود. همچنین پیدا نکردن منابع مالی مناسب برای ادامه‌ی مسیر، به‌عنوان یکی دیگر از دلایل شکست استارتاپ معرفی شد. هلث‌اسپات با وجود اتفاقات مثبت و عملکرد موفقیت‌آمیز در یک سال اول نتوانست به جریان مالی مورد نظر دست پیدا کند و به همین دلیل شکست خورد. عده‌ای دیگر، همه‌گیر شدن گوشی‌های هوشمند و برنامه‌های مراقبت از سلامتی را دلیل ورشکسته شدن استارتاپ هلث‌اسپات عنوان کرده‌اند.

۵- استارتاپ Laguna Pharmaceuticals با جذب سرمایه‌ی ۳۵ میلیون دلاری

گاهی‌اوقات استارتاپ‌هایی که در زمینه‌ی تولید دارو فعالیت می‌کنند، موفق نمی‌شوند؛ زیرا آن‌طور که انتظار دارند، روی نمونه‌های انسانی نتیجه نمی‌گیرند؛ استارتاپ Laguna Pharmaceuticals نیز یکی از آن‌ها است. این استارتاپ در سال ۲۰۰۶ بنیان‌گذاری شد اما در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که داروهای قلب تولیدشده نتیجه‌ی رضایت‌بخشی ندارند و درنهایت شرکت خود را تعطیل کرد.

استارتاپ Laguna Pharmaceuticals دارویی به‌نام وانوکسرین (Vanoxerine) برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان قلب نامنظم و لرزشی) که بیش از ۲/۳ میلیون نفر در آمریکا به آن مبتلا هستند، ارائه داده بود. این استارتاپ بعد از جذب سرمایه‌ی پنج میلیون دلاری در سال ۲۰۱۱ نتیجه آزمایش‌های فاز دوم کار خود را در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد: بیش از سه چهارم بیمارانی که دوز بالای (۴۰۰ میلی‌گرم) وانوکسرین را امتحان کرده بودند، بعد از هشت ساعت ضربان قلب نرمال پیدا کردند و ۸۴ درصد آن‌ها در ۲۴ ساعت بعد از آزمایش، نتیجه‌ای مشابه شوک الکتریکی (تنها روش درمان فعلی این بیماری) داشتند.

فاز سوم استارتاپ با جذب سرمایه‌ی ۳۰ میلیون دلاری همراه بود، اما مشاهده‌ی عوارض جانبی در بیماران آزمایشی باعث شد این دارو نتواند به بازار وارد شود و بعد از نتیجه‌ای که در فاز دوم به دست آمده بود، این اتفاق برای آن‌ها بسیار غیرمنتظره بود. وانوکسرین تنها داروی این استارتاپ بود و بعد از اینکه نتوانست عملکرد خوبی داشته باشد، مدیران تصمیم گرفتند استارتاپ را تعطیل کنند.