در سال ۲۰۱۲ دولت «پارک گونهی» تعهد داد کره جنوبی را یکی از هفت کشور برتر در زمینه شتابدهی استارتآپها کند. اکنون نتایج این تعهد، کمکم در حال ظهور هستند.
نوپانا: وقتی «پارک گونهی» نامزد ریاستجمهوری بود، به مردم کشورش گفت کره جنوبی شدیدا نیازمند منابع جدید رشد است. بیکاری جوانان ابعاد تازهای پیدا کرده بود و همه میدانستند نامهای قدرتمندی چون سامسونگ و هیوندا با رقبای بینالمللی سرسختی روبرو هستند. راهکار پارک گونهی، «اقتصاد خلاق» بود که ایجاد فرصتهای شغلی را متحول ساخته و زیستبوم استارتآپی را از صفر بنا میکرد.
پارک در سال ۲۰۱۲ به ریاستجمهوری رسید و تعهد ویژهای به وعدههای خود نشان داد. او و کابینهاش کسبوکارهای بزرگ را کنار گذاشته و روی مراکز جدید استارتآپی در کشور تمرکز کردند. آنها سفرهای آموزشی به خارج از کشور را برای استارتآپهای نویدبخش ممکن ساختند و مراکز اشتغال را برای کارآفرینان مهیا کردند. توسعه 5g برای اینترنت سریعتر روی تلفنهای همراه هوشمند هم یکیدیگر از اولویتها بود. دولت پارک تعهد داد کره جنوبی را یکی از هفت کشور برتر در زمینه شتابدهی استارتآپها کند. و حالا تمام این کارها کمکم نتیجه میدهند.
«تیم چه» (Tim Chae)، کارآفرینی که سابقا عضو ۵۰۰ استارتآپ برتر بود و یک شتابدهنده ۱۵ میلیون دلاری را با عنوان صندوق «۵۰۰ کیمچی» به راه انداخته بود؛ به تازگی از سیلیکونولی به سئول بازگشته، چون به گفته خودش مروارید گرانبهایی را در این صدف تشخیص داده است. او میگوید: «به نظرم سئول همین حالا هم یکی از شهر-بازارهای بزرگ آسیا و یک جایگاه ارزشمند جهانی است. من به اینجا برگشتم، چون اعتقاد دارم سئول شانس زیادی دارد و در سه تا پنج سال آینده، گزینه مناسبی برای تبدیل شدن به یک مرکز استارتآپی در آسیا مثل سیلیکونولی خواهد بود.»
جدا از نقاط قوت سئول، مانند زیرساختهای تکنولوژی و مشتریان آشنا با تلفنهای همراه هوشمند، تیم چه زیستبوم استارتآپی این شهر را هم در حال رشد، با رویکردی فرهنگی تلقی میکند. جوانها سرانجام از مسابقه بیامان برای استخدام در غولهای صنعتی کشور فراتر رفتهاند و ایده تاسیس شرکتهای کوچک یا کار در آنها برایشان جذابتر شده است.
کلمه استارتآپ از یک مفهوم خارجی تبدیل به عبارتی آشنا شده و دلیل آن، نقش پررنگ اپلیکیشنهای متنوع در زندگی روزمره مردم سئول است. تیم بهویژه تحت تاثیر صداقت و اصالت کارآفرینانی قرار گرفته است که به تاسیس شرکتهای جدید علاقه نشان میدهند. او میگوید: «به ندرت میشود رویکرد کارآفرینی واقعی از نوع سیلیکونولی را در جایی پیدا کرد، چون عضویت در استارتآپها بیشتر تبدیل به نوعی هیجان و مد شده است.»
حالا او احساس مسئولیت میکند تا به پرورش این زیستبوم در حال رشد کمک کند؛ زیستبومی که به گفته پایگاه دادهای «تکنولوژی در آسیا»، سالانه با بیش از ۱.۷ میلیارد دلار سرمایهگذاری در استارتآپها روبهرو است. او ادامه میدهد: «اگر آمریکا، اروپا و جنوبشرقی آسیا هیچ کدام سئول را به عنوان چنین مرکزی قبول ندارند، شخصا احساس کمکاری میکنم؛ گرچه من فقط گوشه کوچکی از ماجرا هستم.»
بزرگ کردن کودک نیازمند همیاری تمام خانواده است و تقویت استارتآپها هم نیاز به زیستبومی حمایتی دارد. در ادامه مراکز، سرمایهگذاران و مربیانی را معرفی کردهایم که در پشت صحنه به همین کار مشغولند و در عین حال، نکاتی هم برای ملحق شدن به آنها ذکر شده است.
مراکز
محله «گگنام» (Gagnam) فقط به خاطر جراحان پلاستیک معروف نیست. طبق اطلاعات یک سایت استارتآپی محلی با عنوان «راکتپانچ» (RocketPunch)، صحنه استارتآپی کره جنوبی، تا حد زیادی در گرانترین منطقه سئول متمرکز شده است و استارتآپهای بزرگی مانند «کوپانگ» (Coupang) و «یلوموبایل» (Yello Mobile) دفاتر جذابی در آن برپا کردهاند.
تمام این انرژی در خیابان تهران متمرکز شده است؛
بلواری ۳.۵ کیلومتری که وقتی در دهه ۱۹۷۰ شرکتهای ساختمانسازی واقع در آن در خاورمیانه به دستاوردهای چشمگیری رسیدند، به افتخار پایتخت ایران اینطور نامگذاری شد. حالا این خیابان جایگاه غولهای آینده تکنولوژی در کره شده است. این منطقه مانند آهنربایی در پایتخت عمل میکند و نه تنها فضای مناسبی برای کارآفرینان جوان است، بلکه جایگاه خوبی برای شرکای موثر است تا به جهانی شدن این زیستبوم کمک کنند.
دی.کمپ
تا قبل از اینکه «اقتصاد خلاق» ورد زبانها شود، کره پر از کارآفرینهای درجه یک بود، اما امکاناتی برای حفظ و نگه داشتن آنها وجود نداشت. «ناری لی»، خبرنگار سابق حوزه تکنولوژی به خوبی میدانست باید زیستبومی برای این کار به وجود بیاید و به ۲۰ بانک برتر کره جنوبی کمک کرد تا دور هم جمع شوند و یک صندوق استارتآپی به ارزش ۴۵۰ میلیون دلار را ایجاد کنند که اولین مورد از این نوع در کره بود.
این مشارکت که «سازمان بانکها برای کارآفرینان جوان» نام گرفت، در سال ۲۰۱۲ چیزی به نام «دی.کمپ» (D.Camp) را راهاندازی کرد که اولین مرکز مشارکتی تکنولوژی کره جنوبی است و بر ارائه کمکهای مالی، ایجاد شبکه و فضای کار به کارآفرینان بااستعداد تمرکز دارد. این جرقهای بود که فعالیتهای عظیمی را در این حوزه ممکن کرد و هر سال بر تعداد استارتآپها و برنامههای مربوط به آن افزوده میشود.
مدیر دی.کمپ، «هان ریو» میگوید: «این حمایت و فضا باعث میشود ما در جایگاه خاصی قرار بگیریم و رابطه مستقیمی با استارتآپها داشته باشیم و روی کارآفرینان تاثیر بگذاریم.»
اینجا محل مورد نظر استارتآپهای سیلیکونولی مانند «اوکولوس» (Oculus) –که سرمایهگذاری جسورانه «Formation8» کره یکی از سرمایهگذاران اولیه آن بود- و «اوبر» هم بوده است؛ همچنین استارتآپهای موفق محلی مانند «زیکتو» (Zikto) که ابزار پوشیدنی تولید میکند، سایت اجاره مستقیم «۸ درصد» (8percent)، و همچنین یک بستر بیتکوین با نام «کوربیت» (Korbit) هم به آن توجه نشان دادهاند.
در یک ساختمان ۷ طبقه در بلوار پرترافیک تهران، شتابدهندههایی چون «پرایمر» (Primer) و «بیگ بیسین» (Big Basin) مستقر هستند که ۸۰ میز به کارآفرینانی ارائه میدهند که در مرحله پیش از جذب سرمایه هستند. آنها یک برنامه حمایت رقابتی را هم مدیریت میکنند که استارتآپها باید از طریق ارائه نسخه نمایشی (دمو) محصول خود، به آن وارد شوند.
«کوانگ هیون کیم»، مدیرعامل دی.کمپ میگوید: «کره از تجربیات سال ۲۰۰۰ که از عصر داتکام به دست آورد، با رنسانسی روبهرو شده است؛ یعنی زمانی که شرکتهای بزرگی مانند «نیور» (Naver) ظاهر شدند. ما انتظار داریم از این موج جدید هم چیزهای بیشتری ببینیم. دی.کمپ یکی از نیروهای اصلی در زیستبوم استارتآپهای کره بوده و یکی از اولین بازیگرانی است که به حمایت از آنها مشغول شده است. ما همچنان به تلاشهای خود ادامه میدهیم تا یک زیستبوم بهتر را به وجود بیاوریم.»
مارو ۱۸۰
به گزارش نوپانا، بنیاد «آسان نانوم» (AsanNanum) توسط یکی از معروفترین کارآفرینان کره جنوبی، موسس فقید شرکت هیوندای، «چونگ جو یونگ»، به وجود آمد. او یکی از افرادی بود که از طریق خودروسازی و کشتیسازی، کره را بعد از جنگ جهانی دوم تبدیل به یک کشور صنعتی کرد. با هدف حمایت از همین نوع نوآوریها، این بنیاد که تحت نظارت هیوندای قرار دارد، در سال ۲۰۱۴ «مارو ۱۸۰» (Maru 180) را به راه انداخت که فضایی برای استارتآپها، شتابدهندهها، سرمایهگذاران و مربیان است تا با یکدیگر آشنا شوند، کار کرده و حتی تفریح کنند.
این ساختمان ۶ طبقه شامل شتابدهندههای ارزشمندی مانند «اسپارکلبز» (SparkLabs) و «فیوچرپلی» (FuturePlay)، و همینطور سرمایهگذاران جسورانهای مانند «گلوبال بیسین» (Global Basin)، «کپستون پارتنرز» (Capstone Partners) و «دیاسسی اینوستمنت» (DSC Investment) و یک کافه مخصوص اعضا میشود. رقابت بر سر ۶ ماه اقامت در این ساختمان بسیار تنگاتنگ است، اما استارتآپهایی مثل «مانگوپلیت» (MangoPlate)، «بیتپکینگ» (Beatpacking Company) و «سند انیور» (Send Anywhere) در میان استارتآپهایی بودهاند که به این مهم دست یافتهاند.
مارو ۱۸۰ یک چهارراه با بلوار تهران فاصله دارد و این ناحیه به سرعت در حال تبدیل شدن به یک مرکز استارتآپی مجزاست؛ چرا که نهاد تبلیغاتی استارتآپ دولت کره به تازگی چندین ساختمان را در این خیابان خریداری کرده است تا مرکز حمایتی خود را به راه بیندازد.
مارو حول مشارکت کار میکند. فرایند انتخاب برای حضور در فضای مشارکتی گوگل توسط مارو انجام میشود و با شرکتهایی مانند «ایر بیانبی» (Airbnb) دادوستد دارد و برای کارآفرینان تخفیفهای ویژه میگیرد. «یونگ اون پارک»، مدیر مارو ۱۸۰، میگوید: «ما دوست داریم دستی نامرئی برای زیستبوم استارتآپهای کره باشیم، اما نه آنقدر کنترل کننده که آدام اسمیت برای اقتصاد پیشبینی کرده بود.
ما فقط میخواهیم بیهیاهو، هر وقت که لازم بود، دست کارآفرینها و استارتآپها را بگیریم و اگر زمین خوردند، به آنها کمک کنیم دوباره بلند شوند. همینطور دوست داریم افراد و سازمانها را به هم متصل کنیم تا یک جامعه ماندگار را به وجود بیاوریم.»
دفتر گوگل در سئول
هیجان حول صحنه استارتآپهای پایتخت زمانی در سال ۲۰۱۵ به اوج خود رسید که گوگل نتیجه گرفت شرایط برای تاسیس دفتر در آسیا مناسب است. بنابراین دفتر سئول را در میان تبلیغات بسیار به راه انداخت؛ حتی رئیسجمهور کره هم در مراسم افتتاحیه آن شرکت کرد و از آن زمان، این دفتر سرشار از شور و هیجان بوده است. در همان سال اول، این مرکز با استفاده از دمو و سخنرانی افرادی مثل اریک اشمیت از گوگل، موفق شد میزبان بیش از ۳۳۰ برنامه مختلف باشد. در این مدت، بیش از ۱۲ هزار نفر در آن عضو شدهاند که ۳۰درصد آنها زن هستند.
اما فقط نامهای بزرگ در این دفتر به گوش نمیخورند. هیچ چیز به اندازه گوگل حامی تنوع فرهنگی در زیستبوم تکنولوژی نیست. علاوه بر میزبانی سخنرانیهای مختلف در باب برابری، این مرکز برنامههای متنوعی برای مادران هم برگزار میکند تا با وجود بچهداری، بتوانند به یادگیری خود ادامه دهند. این برنامه از سوی وزارت زنان و برابری کره مورد تقدیر قرار گرفته است.
با این حال ترویج تنوع نژادی پیچیدهتر از این حرفهاست.
جفری، مسئول این دفتر، اعتقاد دارد که قوانین مهاجرتی و ویزای کار کره بیش از حد سختگیرانه است و باید در رسانهها، دولت و مراکز آموزشی بیشتر بر ضرورت تنوع کارآفرینانی که میتوانند در سئول دست به نوآوری بزنند، تاکید شود. او میگوید: «ما به روشنی اعلام کردهایم که در استارتآپهای خود توقع تنوع بیشتری را داریم، هم از نظر جنسیتی و هم از نظر نژادی.»
دفتر سئول تازه دارد کار خود را شروع میکند. جفری توضیح داده است: «قبلا همه چیز فقط مربوط به شروع کار، نمایش و توضیح برنامهها بود. اما حالا میخواهیم برنامههای عملیتری را به کار ببندیم که برای گروههای مشخص کارآفرینان در جمعیتهای مختلف مفید خواهد بود. تاثیرگذاری مهمترین هدفی است که به دنبال آن هستیم.»
دفاتر و کافههای مشارکتی
کافه واقع در دفتر گوگل در سئول تقریبا مهمترین مکان برای مشارکت از نوع استارتآپی است؛ وضعیت به جایی رسیده است که به دلیل آشناییهای متعدد، بعضیها اصلا وقت کار کردن پیدا نمیکنند. کافه مارو هم فضایی بزرگ با تجهیزات مناسب است، اما عضویت در آن گران است و ماهانه ۱۴۵ دلار تمام میشود. در عین حال، کافه دی.کمپ مجانی و دنج است، اما فضای کوچکتری را در اختیار دارد.
علاقمندان در نیمه شمالی شهر معمولا به (CoWnDoG) میروند؛ نامی که مخفف «مشارکت + موفقیت» است. برنامه شتابدهی و حمایتی ۱۰K از شرکت «مارولاستون» (Marvelstone) هم در سه نقطه از سئول فضای مناسب برای مشارکت ارائه میدهد. «آژانس تجاری سئول» و «هیو آرهنا» (Hive Arena) هم هر کدام مراکزی برای کار یا اجاره به اعضای خود ارائه میدهند.
یافتن روابط و تفریح
گروههای تکنولوژی در کره زیاد هستند؛ بعضیهایشان حتی به زبان انگلیسی کار میکنند. مثلا «آسیاب استارتآپی سئول» که از سوی گوگل برای کارآفرینان به وجود آمده است، افراد مهم حوزه را دور هم جمع کرده که هر کدام تجربیات ارزشمند و متفاوتی دارند.
این گروه تا به حال سخنرانیهایی از شرکتهای سرمایهگذاری مختلف چون «۵۰۰ کیمچی»، «شرکت تکتون»، «شرکت کوالکام» و «سرمایهگذاری گودواتر» برگزار کرده و کارآفرینان استارتآپهای موفقی مانند «کوپانگ»، «میمباکس» و «فلیتو» هم در آن سخنرانی کردهاند. این برنامهها با هزینه ورودی مشخص، معمولا سه ساعت طول میکشند و به سبک سیلیکونولی، در آنها با پیتزا از شرکتکنندگان پذیرایی میشود.
جلسات جمعیتر معمولا از سوی «انجمن تکنولوژی سئول» برگزار میشود که بزرگترین اجتماع برنامهنویسان و علاقمندان تکنولوژی را در بر میگیرد. این انجمن جلسات موضوعی مثلا با عنوان «چاپ سهبعدی دستگاه پینبال» برگزار میکند و موضوعاتی چون امنیت سایبری را به بحث میگذارد. «کارآفرینان سئول» هم متخصصان را دور هم جمع میکند که درست مانند کارآفرینان خارجی، در مورد مسائل و استراتژیهای مختلف تبادل نظر میکنند.
برای تمامی موضوعات، از رمزنگاری تا بیتکوین هم میتوان گروه و انجمن پیدا کرد. در عین حال، علاقمندان این حوزه به برنامههای آزادتری مانند «عصرانه کارآفرینان سئول»، «عصرانه چهارشنبه» و «ناهار دوستانه» هم علاقه زیادی نشان میدهند.
تاثیرگذاران جهانی
برخی از برنامههای بسیار محبوب آنهایی هستند که انتظار میرود استارتآپها را جهانی کنند. مثلا اسپارکلبز که در مارو ۱۸۰ قرار دارد، شهرت بیهمتایی برای میزبانی بزرگترین و جذابترین دموهای شهر پیدا کرده است که توجه سرمایهگذاران را از خارج کشور و حتی سیلیکونولی به خود جلب میکند.
ششمین دموی آن در سال ۲۰۱۵ توجه نزدیک به ۱۵۰۰ بیننده را به خود جلب کرد تا به تماشای هفت استارتآپ و ارائه موسسان شرکتهای موفقی چون «مایفیتنسپال» (MyFitnessPal)، «ان.وای.ایکس» (NYX) و «توئیچ» (Twitch) بنشینند.
از طرف دیگر، «۵۰۰ استارتآپ» که در دفتر گوگل قرار دارد، از سال ۲۰۱۵ که صندوق «۵۰۰ کیمچی» را به راه انداخت، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این برنامه موفق شد استارتآپ Day2Life را که سازنده یک برنامه تقویم بود، به شتابدهندهای در سیلیکونولی اعزام کند.
همینطور «شتاب کره» (Accelerate Korea) که سال ۲۰۱۵ تاسیس شد، توانست در عرض یک سال بیش از ۹۰ استارتآپ نوپا را به مرحله رشد، سرمایهگذاری یا مشارکت با شتابدهندههای جهانی برساند. این برنامه با دموهای ۲ زبانه یکی از معدود شتابدهندههایی است که آموزشهای مناسب در مورد شروع کار و دنبال کردن آن در صحنه بینالمللی را در اختیار استارتآپهای محلی قرار میدهد.
شرکتهای سرمایهگذاری دیگر مانند کوالکام، سافتبانک، KOISRA و شرکت «آلتوس» (Altos) که در سیلیکونولی هم فعال است، موفق شدهاند سرمایههای خارجی را به سمت موسسان کرهای هدایت کنند و در طرف مقابل، بانک گلدمنسکز هم در حال ورود به صحنه است. شرکت «بلوران» (BlueRun)، بیگ بیسین، استورم، استرانگ و Asset Management هم صندوقهایی را به سئول آوردهاند. در عین حال، گروه «یوزما» (Yozma) هم دفتر و شتابدهندهای را در سئول به راه انداخته است.
فعالان کرهای
شاید خیلی از نامهای بالا را بشناسید، ولی احتمالا با نام سرمایهگذاران و شتابدهندههای کرهای که تقریبا به اندازه همتایان بینالمللی موثر هستند، آشنایی ندارید. اینها در مقایسه با سرمایهگذاران خارجی برنامههای کوچکتری را در سئول دنبال میکنند. دلیلش آن است که صنعت حامیان بومی هنوز نوپاست و از سوی دولت حمایت میشود، بنابراین میزان سرمایهگذاری آنها هنوز نسبتا کم است. استثنای این مسئله، مارولاستون است که با برنامه ۱۰K خود موفق شد در عرض هفت سال، بیش از ۱۰ هزار استارتآپ را در آسیا مورد حمایت خود قرار دهد.
«اتحادیه استارتآپها» که از سوی دولت و کسبوکارهای بزرگ حمایت میشود، به عنوان پلی میان استارتآپها با سرمایهگذاران، شتابدهندهها، مراکز رشد، دولت و سایر کسبوکارها و استارتآپها عمل میکند. در این اتحادیه که معمولا سخنرانی و برنامههای مشارکتی در آن برقرار است، میتوان درک درستی از شرایط بازار بومی و داخلی به دست آورد.
شرکت «سرمایهگذاری کره» که در تولید برنامه پیامرسان کاکائو سرمایهگذاری کرده، بازار جهانی را هدف قرار داده است. شرکت «کی کیوب» (K Cube) که خالقان برنامه کاکائو آن را خریداری کردند، احتمالا راه درست را انتخاب کرده است؛ چرا که موسس آن، «جیمی ریم» در ۳۴ سالگی موفق شد به عنوان راهبر این غول رسانههای اجتماعی انتخاب شود.
شرکتهای قابل توجه و زیر مجموعه «سرمایهگذاری کره» عبارتند از شبکه اجتماعی وینگل (Vingle)، استارتآپ دونامو (Dunamu) و توسعهدهنده پهپادهای «یوویفای» (Uvify). سایر حامیان مهم محلی هم «بونانجلز» (BonAngels)، سرمایهگذاری «کولیج کرنر» (Coolidge Corner) و کپاستون هستند.
حمایت دولتی
دولت تقریبا حامی تمامی برنامههای ذکر شده در بالاست و حتی هزینه حامیان خصوصی را تامین میکند. پارک گون هی در دوران ریاستجمهوری خود اعلام کرد هر کسی با ایده خوب میتواند حمایت مالی دریافت کند. اما حمایت به همین جا ختم نمیشود. حالا رقابت بر سر یافتن جا در میان یکی از ۱۷ شتابدهنده دولتی و عظیم است که زیرمجموعه یک شبکه ملی با عنوان «مراکز نوآوری اقتصاد خلاق» هستند. در این مراکز، کارآفرینان میتوانند در عین کسب تجربه، از بزرگان حوزه کسبوکار مانند مدیران سامسونگ، الجی، کاکائو و نیور هم درس بگیرند.
با اینکه ادعا میشود این راهی برای وابسته کردن آنها به بازیکنان اصلی اقتصاد است، اما افزایش اعتبار جهانی این مراکز کمکم شک و تردیدها را از بین میبرد. شماری از این مراکز از سوی پایگاه دادهای «تکنولوژی در آسیا» معرفی شدهاند که در میان آنها، سازنده ساعتهای هوشمند Dot، استارتآپ واقعیت مجازی VisualCamp و برنامه اجتماعی Lumir را میتوان نام برد.
یکی دیگر از برنامههای جذاب، «برنامه شتابدهنده استارتآپها» است که یک صندوق حمایتی ۹ به ۱ را در بر میگیرد. به ازای هر ۱ دلاری که استارتآپها از سرمایهگذار بگیرند، دولت ۹ دلار به آنها خواهد داد.
شرایط ورود کارآفرینان خارجی
تا سال ۲۰۱۴، خارجیها باید ۱۰۰ هزار دلار سرمایه اولیه پرداخت میکردند تا بتوانند ویزای کار گرفته و شرکتی را در کره تاسیس کنند. ولی دولت تلاش کرده تا این موانع عظیم را از سر راه بردارد و از این طریق زیستبوم استارتآپی را ارتقا دهد.
حالا کارآفرینهای خارجی میتوانند ویزای OASIS درخواست کنند که یک ماه کار اداری نیاز دارد و با کمک آن میتوانند بدون سرمایه اولیه هم یک شرکت فعال در حوزه تکنولوژی را تاسیس کنند. با این حال، خارجیها هنوز از صندوقهای دولتی محروم هستند؛ مگر اینکه شریکی کرهای با حداقل ۵۰درصد سهام شرکت داشته باشند.
استخدام نیروهای خارجی هم مشکلساز است. کارآفرینان خارجی که نیازمند راهنمایی در مورد شرایط کره هستند، میتوانند سراغ «مرکز تجارت جهانی سئول» بروند و مشکلات خود را مطرح کنند.
(همچنین بخوانید: وعدههای رئیسجمهور جدید کره جنوبی به استارتآپها)