دلیل کارهایی که میکنیم چیست؟ چرا برخی از آدمها موفقتر از دیگران هستند؟ یک دلیل مهم «انگیزه» است.
نوپانا: انسانها از همان سالهای آغازین زندگی، تحت تاثیر نیرویی درونی دوست داشتند، چیزهای نو را فرا بگیرند و رفتارهای گوناگونی بروز بدهند. انگیزه، همان نیرو محرکه ما برای تلاش و کسب موفقیت است. با گذر زمان و در طول سالهای رشد سعی میکنیم، بفهمیم چه چیزهایی به ما انگیزه میدهند. برای موفقیت نیاز به انگیزه داریم؛ پس شناختن انواع انگیزه و شناسایی آنچه مایه انگیزش ماست، اهمیت دارد. برای آشنایی با انواع انگیزه این مطلب را از دست ندهید.
انگیزه چیست؟
در تعریفی کلی انگیزه نیرویی است که ما را به عمل کردن وا میدارد و باعث میشود تلاش کنیم و به سوی موفقیت پیش برویم. در واقع انگیزه بر رفتار و تواناییهایمان در جهت رسیدن به هدف تاثیرگذار است.
انگیزه انواع گوناگونی دارد و هریک از انواع آن به شکلی منحصربهفرد بر رفتار انسان تاثیر میگذارد. انسان از انواع گوناگون انگیزه تاثیر میپذیرد و نمیتوان نوع خاصی از آن را برای همه تجویز کرد. به دلیل تفاوتهای شخصیتی افراد، بهترین و الهامبخشترین نوع آن در افراد مختلف متفاوت است.
(همچنین بخوانید: مقابله با روزمرگی و یکنواختی در محیط کار)
انواع انگیزه
۱. تشویق
نوعی از انگیزه که با شکلهای مختلف پاداش مالی و غیرمالی همراه است، انگیزش تشویقی نامیده میشود. پاداش ناشی از انجام کار یا دستیابی به هدف، افراد بسیاری را تحریک میکند. مزایای شغلی و ترفیع کاری نمونه خوبی از عوامل تشویقی هستند که برای انگیزش افراد بهکار گرفته میشوند.
۲. ترس
در انگیزش با ترس، معمولا بر پیامدها تاکید میشود. این نوع انگیزه وقتی بهکار گرفته میشود که با انگیزش تشویقی نتیجه دلخواه حاصل نشود. عبارت«هویج و چماق» که در دنیای کسبوکار رایج است در واقع اشاره به تشویق (هویج) و ترس (چماق) دارد.
تنبیه یا پیامدهای منفی یکی از شکلهای انگیزش با ترس است. این نوع انگیزه معمولا در نظامهای آموزشی و در مورد دانشجویان و دانشآموزان، همچنین در موقعیتهای حرفهای برای انگیزش کارکنان بهکار گرفته میشود. به عبارتی اگر قوانین را زیر پا بگذاریم یا اهداف تعیینشده را تامین نکنیم، به روشهای مختلف جریمه میشویم.
۳. موفقیت
انگیزش ناشی از موفقیت و دستاوردهای گوناگون به عنوان محرکی برای افزایش شایستگی استفاده میشود. ما مشتاق هستیم تا چالشهای جدید را پشت سر بگذاریم و به اهدافمان برسیم، دوست داریم مهارتهایمان را تقویت کنیم تا اعتبار و شایستگیمان را هم در برابر دیگران و هم در چشم خودمان افزایش بدهیم. معمولا چنین نیازی برای موفقیت و کامیابی در طبیعت انسانها وجود دارد.
اما در برخی شرایط بهرهگیری از این نوع انگیزه نیازمند یک محرک بیرونی است. بیشتر ما از دریافت بازخورد مثبت همکاران و رئیسهایمان لذت میبریم. این بازخورد ممکن است یک «آفرین» ساده باشد ولی برای ما ارزشمند است.
۴. شکوفایی
نیاز به خودشکوفایی یک عامل انگیزش درونی است. اشتیاق فراوان برای افزایش دانشمان درباره خود و دنیای بیرون یکی از قدرتمندترین انواع انگیزه است. ما تشنه یادگیری و رشد فردی هستیم.
انگیزه رشد و شکوفایی ممکن است در میل ما به تغییر نمود پیدا کند. بسیاری از ما به دلیل ویژگیهای شخصیتی و نوع تربیتمان پیوسته بهدنبال ایجاد تغییر در دنیای درونی و بیرونی و همچنین دامنه دانشمان هستیم. رکود و ایستایی برای ما ناخوشایند است.
۵. قدرت
انگیزه قدرت ممکن است به شکل میل به انحصار یا میل به کنترل کردن دیگران خود را نشان بدهد. ما بهدنبال اختیار و انتخاب در زندگیمان هستیم. ما میخواهیم روش زندگی اکنون و مسیر زندگی آیندهمان را خودمان تعیین کنیم.
میل به کنترل دیگران هم در بسیاری از ما وجود دارد. میل به کنترل در برخی افراد قویتر است بهاندازهای که گاهی ممکن است به رفتارهای آسیبزا، غیراخلاقی یا خلاف قانون منجر شود. اما در موقعیت دیگر اشتیاق به قدرت تنها در حد میل به تاثیرگذاری بر رفتار دیگران است. ما میخواهیم دیگران مطابق خواست، زمانبندی و روش مورد پسند ما رفتار کنند.
۶. اجتماع
عوامل اجتماعی مایه انگیزش افراد بسیاری هستند. این امر ممکن است در میل تعلق به گروه و پذیرفته شدن توسط دستهای از افراد یا میل به ارتباط با اطرافیان یا افرادی در دنیایی بزرگتر نمود پیدا کند. حس نیاز به ارتباط به دیگران در طبیعت ما انسانهاست، همچنین نیاز به پذیرفته شدن و همبستگی.
میل و اشتیاق برای کمک به دیگران و تغییر دادن زندگی آنها یکی دیگر از ابعاد انگیزه اجتماعی است. وقتی برای کمک به اطرافیانمان تلاش میکنیم یعنی انگیزههای اجتماعی ما را تحریک میکنند.
شناخت انواع انگیزه به ما کمک میکند نوعی از انگیزه را که برایمان مناسبتر است شناسایی کنیم؛ نوعی که در تحریک و بروز رفتار دلخواه در خودمان و دیگران موثرتر است. هیچیک از این سبکهای انگیزش بهخودیخود خوب یا بد نیستند و نتایج حاصل از آنها بستگی به چگونگی بهکار گرفتن آنها دارد.
(همچنین بخوانید: چگونه از ایجاد روزمرگی در کار جلوگیری کنیم؟)