بوروکراسی دست‌وپای فناوری را بسته است

باقری اصل: 50 درصد از توسعه اقتصادی کشور به توسعه خدمات و فناوری اختصاص دارد.

نوپانا: این روزها استارت‌آپ‌هاي فناوری، به موتور رشد اقتصاد اطلاعاتي و اقتصاد اينترنتی کشور تبدیل شده‌اند و توسعه اخير شرکت‌های دانش‌بنیان در سراسر جهان، نتايج چشمگيري بر آينده اقتصاد جهاني خواهد گذاشت. در کشورهای پیشرفته، دولت‌ها بیش از سی سال است که با توسعه مراکز رشد کسب‌وکارها، راهکاری پرطرفدار برای پرورش کارآفرینی و توسعه پایدار و اشتغال‌زایی ایجاد کرده‌اند. این مراکز در رشد اقتصادی مانند کاتالیزور عمل مي‌كنند.

همزمان، سرمایه‌گذاران نيز حمايت از استارت‌آپ‌ها را راهی جديد برای افزایش احتمال بازگشت سرمایه مي‌دانند که همین مسئله اشتیاق آنان به سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها را افزایش داده است. اخیراً در اقتصاد ایران نیز جرقه‌های خوبی در زمینه تجارت الکترونیک زده شده و مسئولان دولتی و بخش خصوصی در کنار یکدیگر در حال عبور از اقتصاد سنتی هستند.

در همین راستا، با مهندس رضا باقری اصل، معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات ایران و دبیر کمیسیون توسعه دولت الکترونیک گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.

استارت‌آپ‌ها در اشتغال‌زایی تا چه حد نقش‌آفرین بوده‌اند و با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه چگونه می‌توان از ظرفیت این شرکت‌ها بهره برد؟

اقتصاد ایران از سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات تشکیل شده است و راهکار ما برای توسعه اقتصادی، توسعه بخش خدمات بوده است، چرا که تجربه نشان داده است بخش خدمات از نظر اشتغال و ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند، کمک بیشتری به توسعه اقتصاد دارد. 90 درصد اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته، به بخش خدمات اختصاص دارد، ما نیز با بهره‌گیری حدود پنجاه درصد از اقتصاد کشور در مسیر توسعه اقتصادی گام برداشتیم و با رشد 10 تا 20 درصدی در بخش خدمات، به رشد قابل توجهی رسیدیم. از طرف دیگر، در این بخش، شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارتقای شاخص خدمات، بهره‌وری و توسعه اقتصادی مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کند.

وجود قوانین سخت‌گیرانه یکی از موانعی است که کارآفرینان را با مشکل مواجه کرده است. در این زمینه دولت چه اقداماتی انجام داده است؟

درسالهای گذشته، شاخص فضای کسب‌وکار از رقم 152 به رتبه 124 رسید که نشان‌دهنده بهبود وضعیت کسب‌وکارهای نوپا است. با گذشت زمان و نیازسنجی‌های مختلف از کسب‌وکارهای جدید، فضای کاری و مشکلات پیش روی این شرکت‌ها نیز مرتفع خواهد شد.

در این راستا برای ایجاد کسب‌وکار و توسعه استارت‌آپ‌ها لازم است از حجم بوروکراسی موجود کاسته شود. در حال حاضر از زمان شروع کار ایده تا ورود محصول به بازار چند سال طول می‌کشد که به ضرر کارآفرینان است، چرا که عمر مفید برخی طرح‌ها تنها چند ماه است و این فضای سنگین بوروکراسی‌های اداری برای طی کردن مراحل مختلف برای اخذ مجوز، بسیاری از طرح‌های خلاقانه را با مشکل مواجه می‌کند.

برای رفع این مشکل باید یک محیط پویا شکل بگیرد و تمهیداتی اندیشیده شود که از زمان طرح ایده تا اخذ مجوز لازم، فضای حداقلی برای فعالیت وجود داشته باشد؛ به عبارت دیگر، حداقل زمان ممکن برای نظارت نهادهای حاکمیتی در نظر گرفته شود تا نخبگان فناوری برای ایجاد کسب‌وکارهای خود با مشکل مواجه نشوند.

(در این زمینه بیشتر بخوانید: فقدان فوانین مشخص مانع رشد استارت‌آپ‌ها است)

از طرح‌های جدید و اقدامات در حال عمل سازمان فناوری اطلاعات ایران در راستای حمایت از استارت‌آپ‌ها توضیح دهید.

برای بهبود فضای کسب‌وکارهای نوپا در چند ماه اخیر با دو اقدام مهم سعی در برطرف کردن مشکلات کارآفرینان داشته‌ایم. یکی از آنها همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران با وزارت اقتصاد و دارایی است. در این طرح نقشه مجوزهای کشور تهیه شد و تلاش می‌کنیم تا آنجا که ممکن است، آن را کاهش دهیم. این سامانه هم‌اکنون آماده بهره‌برداری است و پیش‌بینی می‌شود بعد از انتخابات رونمایی شود. اقدام بعدی سازمان فناوری اطلاعات ایران، تاسیس مراکز توانمندسازی کسب‌وکارهای نوپا است که به کارآفرینانی که برای دریافت مجوز از دولت مشکل دارند، یا افراد خلاقی که ایده‌ دارند و با اجرای طرح‌های خود با مانع مواجه هستند، با مداخله حداقلی کمک کند.

برای مثال زمانی که اسنپ و تپسی با مشکل دچار شده بودند، سازمان فناوری اطلاعات ایران مداخله کرد و در نهایت تلاش شد که هم کسب‌وکارهای سنتی به کار خود ادامه دهند و هم مشاغل نوپا با همدلی به فرصت‌های جدیدی دست پیدا کنند. بنابراین در شرایط فعلی، حیات کسب‌وکارهای نوپا مهیا شده و با کمک قوانین کسب‌وکار بسیاری از مشکلات پیش روی کارآفرینان برطرف شده است.

وضعیت کارآفرینی و نوآوری در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ نقش دولت در حوزه فناوری چیست؟

تا چند سال گذشته تعداد اپلیکیشن‌های داخلی تلفن همراه، چهار هزار مورد بود؛ این رقم در حال حاضر به 128 هزار تبدیل شده است که پیشرفت نوآوری حوزه فناوری را طی سالهای گذشته نشان می‌دهد. از طرف دیگر، لازم است فرصت ایجاد نوآوری فراهم شود. یکی از تکالیف دولت هم در این زمینه، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای نوآوری‌ها است؛ برای مثال اگر پهنای باند بالای اینترنت که برای فعالیت چندرسانه‌ای‌ها لازم است، وجود نداشته باشد، نمی‌توان کار کرد.

اتفاق بسیار خوشایندی که طی سالهای اخیر در حوزه فناوری رخ داد، این بود که برای اولین بار در ایران شتاب‌دهنده‌ها برای کمک به رفع مشکلات استارت‌آپ‌ها شکل گرفتند. اکنون ده‌ها مرکز شتاب‌دهی وجود دارد که یاری‌کننده استارت‌آپ‌ها برای مقابله با مشکلات احتمالی است.

از طرف دیگر، در راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، علاوه بر تشکیل تیم و سرمایه‌گذاری، زمان معیار مهم و تاثیرگذاری است که اگر در نظر گرفته نشود، می‌تواند به عمر یک استارت‌آپ خاتمه دهد، بنابراین از زمان شکل‌گیری ایده تا رسیدن به بازار باید این فاصله در حداقل زمان ممکن طی شود. سازمان فناوری اطلاعات ایران تلاش دارد در کاهش فاصله بین ایده تا بازار به نفع تولیدکنندگان محتوا و سرویس گام بردارد و هدف ما رسیدن به زیست بومی نوآورتر است.

(بیشتر بخوانید: شرایط جوانان ما با کشورهای دیگر یکسان نیست)

به نظر شما طرح‌های کاج و تکاپو می‌تواند برای کارآفرینی و اشتغال‌زایی مفید باشد؟

برای ارتقای مهارت‌ها پروژه کاج را با همکاری وزارت ارتباطات و تعاون، کار و رفاه اجتماعی شروع کردیم. طرح کاج که مخفف کارانه اشتغال جوانان است، به هر جوان 23 تا 32 ساله حداکثر مبلغ پنجاه میلیون ریال اعتبار کارانه اشتغال می‌دهد. به این ترتیب، جوانان جویای کار (شغل اولی) و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی برای کسب مهارت‌های لازم فنی و کارآفرینی، از کمک هزینه آموزشی بهره‌مند می‌شوند.

مزیت استفاده از این طرح‌ها در این است که کمک می‌کند جوانانی که در حوزه فناوری فارغ‌التحصیل می‌شوند، به کسب‌وکارهای نوپا روی بیاورند که به تبع آن، تا حد زیادی مشکل بیکاری را حل می‌کند.

طرح تکاپو نیز با همکاری وزارت کار صورت گرفت. در این طرح توسعه و ساماندهی کسب‌وکارهای خرد و خانگی مورد توجه است و تلاش می‌شود به بنگاه‌های کوچک و متوسط در مناطق استانی توجه بیشتری شود.

به عقیده شما، استارت‌آپ‌ها در توسعه دولت الکترونیک چه نقشی داشته‌اند؟

به طور معمول، دولت با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم و برقراری سرویس‌های مبتکرانه و ارائه آن به مردم در حوزه فناوری نقش‌آفرینی کرده است و استارت‌آپ‌ها نیز به طور متقابل تاثیرات زیادی در شکل‌گیری توسعه دولت الکترونیک داشته است، اما تأثیر آن به صورت مستقیم نبوده و بیشتر به شکل غیرمستقیم و با واسطه درجهت ارتقای دولت الکترونیک نقش داشته است.

(همچنین بخوانید: شرکت‌های دانش‌بنیان هفته‌ای 10 درصد رشد می‌کنند)