یک باشگاه و هزار راه درآمدزایی

همه فوتبال را یک صنعت درآمدزا و سودده با بازدهی بالا می‌شناسند. این تفکر در صورتی درست است که مدیران باشگاه‌های فوتبال به درستی راه پول درآوردن را بلد باشند.

نوپانا به نقل از ورزش۳، موضوع واگذاری تیم‌های استقلال و پرسپولیس سال‌هاست در محافل ورزشی و اخبار نقل می‌شود. پانزدهم شهریور بود که دکتر مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان خبر از واگذاری دو باشگاه بزرگ استقلال و پرسپولیس تا پایان سال ۹۸ داد. اکنون که احساس می‌شود این اتفاق به صورت جدی در حال پیگیری است، بد نیست تا نگاهی به جریان‌های درآمدی و مالی تیم‌های ورزشی بیاندازیم:

تامین مالی جمعی و سرویس‌های هواداری

مشکل مالی در باشگاه‌های ایرانی موضوعی است که هر مدیرعامل و هیئت‌مدیره باشگاه‌ها مدتی با آن درگیر هستند. در این راه هواداران یکی از بهترین پشتوانه‌ها هستند. این روش تامین هزینه‌ها چندین بار توسط باشگاه‌های ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ به‌عنوان مثال زمانی که پرسپولیس در پرونده قرارداد مانوئل ژوزه سرمربی پرتغالی خود محکوم به پرداخت دستمزد سنگین او شد، مدیران وقت باشگاه با اعلام یک شماره حساب، مبلغ قابل توجهی را توسط هوادارن خود جمع‌آوری کردند. همچنین باشگاه استقلال نیز برای تامین دستمزد و حفظ مامه تیام، مهاجم خود از این روش استفاده کرد.

روش تامین مالی جمعی یک ایراد کوچک دارد؛ این روش مقطعی بوده و باشگاه‌‌ها معمولا در مواقع حساس از هوادارن خود کمک می‌گیرند. جدیدترین روش کمک هوادارن به باشگاه مورد علاقه خود، سرویس‌های هواداری و خدمات ارزش افزوده اپراتوری (وَس) است. در این روش، هواداران آگاهانه و با اختیار به‌صورت روزانه یا ماهانه مبلغ مشخصی را به حساب باشگاه واریز می‌کنند.

تیم‌های زیادی در سراسر جهان از این سرویس‌ها برای تامین هزینه‌های خود استفاده می‌کنند و حتی سعی در توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز آن دارند اما حواشی و اتفاقات اخیر پیرامون وس، این روش درآمدی را که می‌تواند بهترین روش برای حل مشکلات مالی باشگاه‌ها باشد را با مشکل مواجه کرده است. صادق درودگر، عضو هیئت رئیسه سازمان لیگ فوتبال نیز در برنامه فوتبال برتر شبکه سه از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درخواست کرد تا جلوی درآمدزایی از طریق وس را نگیرند. زیرا می‌توان اندک تخلفات موجود در این سرویس را حل کرد؛ پس نباید جلوی تمام آن را گرفت.

همچنین استفاده از این روش امکان برنامه‌ریزی و مدیریت هزینه‌ها را به مدیران باشگاه‌ها می‌دهد. هنگامی که یک مدیر ورزشی از مسائل مالی باشگاه خود مطمئن باشد، به‌راحتی می‌تواند پرداختی به بازیکنان و مربیان را انجام دهد، اردوهای باکیفیت تدارک بیند و حتی زیرساخت‌های مورد نیاز تیم خود را توسعه دهد.

بلیط فروشی و حق پخش تلویزیونی

بلیط فروشی مسابقات فوتبال صرفا مربوط به بازی‌های هر هفته از لیگ نیست؛ مثلا در لیگ‌های معتبر جهان هوادارن متعصب تیم‌ها بلیط‌‌های یک فصل را پیش‌خرید می‌کنند. این کار علاوه‌بر تامین حساب مالی باشگاه، از ایجاد بازار سیاه فروش بلیط در روز مسابقه جلوگیری می‌کند و بازیکنان نیز با اطلاع از حمایت پرشور طرفداران خود، باانگیزه بیشتری در زمین مسابقه حاضر می‌شوند.

درآمدزایی از طریق حق پخش تلویزیونی دیگر روش باشگاه‌های ورزشی در جهان است. معمولا شبکه‌های تلویزیونی حاضر به پرداخت مبالغ بسیار زیادی برای گرفتن حق پخش اختصاصی برای خود هستند.

اسپانسرینگ و تبلیغات

هر زمانی اسم یک باشگاه فوتبال سر زبان‌ها بیافتد، شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ برای اسپانسرینگ و حمایت مالی از آن داوطلب می‌شوند. مثلا پس از بازگشت و برد باشگاه آس رم در بازی برابر بارسلونا، شرکت هواپیمایی قطر قرارداد ۳۹ میلیون یورویی با این باشگاه ایتالیایی امضا کرده است.

جدای از بحث اسپانسرینگ، تبلیغات نیز پول خوبی را برای باشگاه‌ها به‌همراه دارد. هزینه لباس بازیکنان و کادر فنی، آب آشامیدنی و مواد خوراکی، هزینه اردوها و سفر تیم و ... را می‌توان به‌راحتی از طریق تبلیغات تامین کرد. همچنین تبلیغات محیطی در استادیوم و زمین تمرین را نیز نباید از یاد برد.

فروش بازیکن و حق رشد

هر ساله در فصل نقل و انتقالات فوتبالی خبرهای زیادی از جابه‌جایی بازیکنان در بین تیم‌ها شنیده می‌شود. تیم‌های کوچک سعی می‌کنند ستارگان جوان خود را با رقم‌های بالا به تیم‌های دیگر بفروشند و هزینه‌های خود را تامین کنند. انتقال قرضی بازیکنان نیز روش خوبی برای کاهش هزینه‌های تیم‌هاست؛ وقتی یک بازیکنان به‌صورت قرضی از تیم جدا می‌شود، علاوه بر رشد فردی و کسب تجربه در تیم جدید، تراز مالی باشگاه را نیز متعادل می‌کند.

غرامت آموزشی (حق رشد)  یکی از بندهای قانون نقل و انتقالات فوتبال است که چند سالی است برخی مدیران باشگاه‌ها مبلغی را از باشگاه‌هایی که بازیکنان جوان را به خدمت می‌گیرند دریافت می‌کنند. این قانون برای تشویق تیم‌ها به بازیکن سازی است و اجرای آن باعث می‌شود تا باشگاه‌ها به درآمدزایی از پرورش بازیکنان جوان بیشتر توجه کنند.

در لیگ فوتبال ایران نیز به‌تازگی برخی از مدیران باشگاه‌ها به کمک همین قانون، علاوه‌بر حق جابه‌جایی و فروش بازیکن، مبالغ قابل توجهی را از تیم مبدا آن دریافت کرده‌اند.

جریان‌های درآمدی روز بازی و معارفه بازیکنان

جریان‌های درآمدی روز بازی (Match Day Revenue) بازار بسیار خوبی برای باشگاه‌هاست. کیت‌های هواداری شامل پرچم، مچ‌بند، شال هواداری و ... ، لباس و پوستر عکس بازیکنان را می‌توان در فروشگاه هواداری باشگاه (Fan Shop) فروخت. مثلا باشگاه یوونتوس تمام هزینه‌ای که بابت خرید کریستیانو رونالدو، مهاجم پرتغالی باشگاه رئال مادرید کرده بود را در همان روز معارفه و با فروش پیراهن شماره این بازیکن جبران کرد (حدود ۱۰۰ میلیون یورو).

مراسم معارفه ستارگان فوتبال نیز یکی از راه‌هایی است که بخشی از مبلغ هزینه شده برای نقل و انتقال او را جبران می‌کند. انتقال رونالدو و کاکا به رئال مادرید، رفتن نیمار به بارسلونا و حتی پاریسن‌ژرمن استادیوم‌های این باشگاه‌ها را مملو از تماشاگر کرد که متاسفانه این روش مورد توجه تیم‌های لیگ فوتبال ایران نیست و ار آن استفاده نمی‌کنند.

جوایز و پاداش‌ها

در لیگ‌های معتبر جهان، تیم‌ها براساس رتبه کسب شده در پایان مسابقات، مبالغی را تحت عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این جایزه دو ویژگی خوب دارد؛ اول اینکه تفاوت مبلغ دریافتی تیم‌های هر رتبه به قدری است که معمولا باشگاه‌ها تا آخرین هفته برای کسب رتبه بهتر در جدول رقابت می‌کنند و دوم اینکه تیم‌های میانه جدول با قدرت در زمین حاضر می‌شوند و احتمال تبانی نیز کمرنگ‌تر می‌شود.

از طرفی رسیدن به موفقیت در مسابقات مختلف و کسب جام نیز پول خوبی را به حساب باشگاه واریز می‌کند. به‌عنوان مثال نایب قهرمانی پرسپولیس در جام باشگاه‌های آسیا، سود ۲ میلیون یورویی را برای این باشگاه در پی داشت.