استارتاپ‌ها یکی از عوامل کاهش مهاجرت نخبگان هستند

وجود نیروی کار جوان و ایده‌های خلاقانه در کشور باعث شده است آینده رفاهی افراد جامعه با وجود این پتانسیل‌های ارزشمند، دچار تغییر و تحولات عظیمی شود.

نوپانا به نقل از خبرگزاری علم و فناوری: دنیای استارتاپ‌ها در کشورهای مختلف و بخصوص در کشورمان هر روزه شاهد پیشرفت و توسعه است. از این رو توجه به کسب و کارهای نوپا و استارتاپ‌ها و حمایت از آن‌ها می‌تواند نقش قابل ملاحظه‌ای بر حوزه رفاهی و خدماتی به مردم جامعه را داشته باشد.

یکی از مهم‌ترین استارتاپ‌هایی که در کشور ما توانسته در میان هزاران استارتاپ و شرکت‌های نوپا به رشد و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای برسد، شرکت دیجی‌کالا بوده است. از این جهت در گفت‌وگویی با مهدی صارمی‌فر کارشناس روابط عمومی این شرکت، به بررسی موضوع استارتاپ‌ها و چالش‌ها و موانع پیش روی آن‌ها در کشور پرداخته شده‌است.

جرقه تاسیس شرکت دیجی‌کالا چه زمانی زده شد و چه عواملی در موفقیت این شرکت دخیل بوده است؟

دیجی‌کالا در سال ۱۳۸۵ تاسیس شد و در آن زمان تعدادی وب‌سایت و فروشگاه اینترنتی در ایران فعالیت می‌کردند که تمرکز آن‌ها بر خرده‌فروشی آنلاین بود. اما هیچ وب‌سایتی نبود که اطلاعات جامعی درباره کالا و آنچه مشتری بعد از خرید تحویل می‌گیرد، ارايه دهد. دیجی‌کالا با تمرکز بر محتوای تولیدی و ارزیابی کالا توسط متخصصین و توضیحات کامل مشخصات فنی کالاها، تلاش کرد تجربه بهتری از خرید اینترنتی برای مشتریان خلق کند.

در ادامه این امکان برای مشتریان فراهم شد که نظرات خود را به‌طور دقیق و مناسب درباره کالا و تجربه مستقیم خود از خرید را نیز در سایت ثبت کنند، تا دیگران از آن استفاده کنند. به این‌ترتیب، توضیحات کامل در مورد کالا و امکان ثبت راحت نظرات کاربران درباره کالاها، و در یک کلام «تمرکز بر مشتری» باعث موفقیت دیجی‌کالا در بازار خرده‌فروشی آنلاین شد.

مهم‌ترین دستاورد گروه دیجی‌کالا در زمینه تامین رفاه مردم چه بوده است؟

دیجی‌کالا بیش‌از یک و نیم میلیون نوع کالا را با قیمت یکسان، در سراسر کشور توزیع می‌کند. به‌این ترتیب همه شهروندان ایرانی در سراسر کشور چه در دورافتاده‌ترین روستاها چه در مرکز شهرهای بزرگ، می‌توانند از کالاهایی با قیمت و کیفیت یکسان استفاده کنند. این‌امر باعث ایجاد سهم دیجی‌کالا در توزیع عدالت اجتماعی در جامعه شده‌است.

آینده کشور در رابطه با ایجاد و گسترش استارتاپ‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

استارتاپ‌ها نقش مهمی در توسعه کشور دارند و می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های موجود نیروی انسانی و ورود به حوزه‌هایی که راهکارهای سنتی جوابگوی آن‌ها نیستند، بازار بزرگی ایجاد کنند که پیش از این وجود نداشته یا بازارهای سنتی موجود را با استفاده از فناوری بسیار گسترش‌داده و متحول کنند. چنین فعالیت‌هایی علاوه بر افزایش کیفیت زندگی ایرانیان، باعث بهبود در شاخص‌های محیط‌زیستی هم خواهد بود. از طرف دیگر وجود پتانسیل و ظرفیت‌های عظیم کشور در جهت ایجاد و گسترش استارتاپ‌ها، فرصت مناسبی را برای ایده‌پردازان و نیروی خلاق فراهم کرده است. از این جهت آینده کشور را می‌توان آینده روشن نیروی جوان و خلاق دانست که در شرایط نامناسب اقتصادی و بازاری، می‌توانند نقش بسزایی در رشد و توسعه کشور داشته باشند.

گسترش حوزه استارتاپ در کشور در چند سال اخیر چه تاثیری بر کاهش مهاجرت نخبگان و افراد جویای کار از کشور داشته است؟

تاحدود کمی موثر بوده است. زیرا ظرفیت شغلی ایجاد کرده که تعدادی از نخبگان بتوانند در کشور، دانش و توان فنی خود را عرضه کنند. اما در مجموع مهاجرت به عوامل اجتماعی پیچیده‌تری ربط دارد که از توان استارتاپ‌ها به تنهایی خارج است. بطور کلی می‌توان گفت استارتاپ‌ها یکی از عوامل مهاجرت نخبگان به کشورهای دیگر که نبود جایگاهی برای پیاده‌سازی ایده و خلاقیت بود را از میان برداشته است و این موضوع باعث پیاده‌سازی ایده‌های خلاق نخبگان در داخل کشور و رشد و گسترش آن شده است اما دیگر عواملی که باعث خروج نخبگان به کشورهای دیگر می‌شود، هنوز بطور کامل رفع نشده است.

وضعیت اقتصادی در این چند سال اخیر و بحث نوسانات ارزی و دلار چه تأثیری روی حوزه استارتاپ‌های ارتباطات و فناوری داشته است؟

بدیهیست که نوسانات ارزی نه‌تنها در حوزه استارتاپی، بلکه در همه مسایل حوزه کسب‌وکار تاثیرات زیادی داشته‌است. این امر باعث کاهش نرخ رشد کشور و منفی‌شدن آن هم شد. بنابراین روی همه کسب‌وکارهای ایرانی تاثیر داشته‌است.

متاسفانه دیجی‌کالا هم در این زمینه بی‌نصیب نماند. افزایش قیمت ارز و کاهش ارزش ریال باعث کاهش قدرت خرید مردم از جمله مشتریان دیجی‌کالا شد و فروش برخی گروه‌های کالایی را تحت تاثیر قرار داد. زنجیره تامین کالا دچار مشکل شد و فعالیت شرکت‌های تامین کننده کالا به دلایل مختلف کاهش یافت و  خرده‌فروشی را دشوار کرد. بی‌ثباتی در برنامه‌ریزی  و تصمیم‌های اقتصادی شتاب‌زده باعث سردرگمی فعالان اقتصادی و بازار شد و در بعضی از گروه‌ها شاهد توقف واردات و عرضه محصول بودیم.

اما در مجموع دیجی‌کالا توانست با تمرکز بر تولیدات ملی و داخلی کاری کند که کل شرکت رشد کند و به سلامت از این گردنه حساس عبور کند. درنتیجه با وجود شرایط نامناسب اقتصادی هم، شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها با داشتن ایده‌های خلاق و نوآورانه و توجه به نیازهای مشتری در کشور، می‌توانند این شرایط را دور زده و به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کنند.

چه مولفه‌ها و معیارهایی می‌تواند موفقیت یک شرکت یا استارتاپ بطور کلی را رقم بزند؟

درآمد و رشد. بقیه شاخص‌ها فریبنده است. عموما استارتاپ‌ها به سوددهی نرسیده‌اند، اما همین که در شاخص‌هایی مانند تعداد کاربر، میزان درگیری کاربران و میزان درآمد، رشد داشته‌باشند، متخصصان مالی می‌توانند آینده آن‌ها را پیش‌بینی کرده و درباره موفقیت آن‌ها نظر بدهند. البته باید درنظر داشت شناخت نیازهای مشتری و سرمایه‌گذاری مناسب و به موقع و همچنین استفاده از نیروی کار جوان و خلاق می‌تواند این مولفه‌ها را رقم بزند. درنتیجه لازم است استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپایی که می‌خواهند قدم در راه پیشرفت و گسترش حوزه کاری خود بگذارند، باید به این موضوعات و مسائل توجه خاصی داشته باشند.

مهم‌ترین موانع و چالش‌های پیش روی استارتاپ‌ها در کشورمان چیست و چگونه می‌توان این موانع و معضلات را از پیش رو برداشت؟

قوانین و مقررات کشور، عموما برای روش‌های سنتی کسب‌وکار تدوین شده‌اند و مسایل بدیهی در اکوسیستم استارتاپی برای سازمان‌هایی مانند دارایی، تامین اجتماعی، قوه قضاییه و... هنوز قابل هضم نیست. بطور کلی سیستم سنتی اداری و محدودیت‌ها و قوانینی که در جهت ایجاد و گسترش استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا در ایران وجود دارد، از مهم‌ترین موانعی است که می‌تواند چالشی جدی در راه استارتاپ‌ها ایجاد کند.