سنجش مسئولیت‌پذیری اجتماعی کسب‌وکارها

این شاخص نشان می‌دهد کسب‌وکارها چقدر خود را در قبال جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند، مسئول می‌دانند.

نوپانا: با گسترش اثرگذاری کسب‌وکارها بر محورهای تشکیل‌دهنده توسعه پایدار که شامل «اقتصاد، جامعه و محیط‌زیست» است، مفهومی به نام مسئولیت ‌اجتماعی سازمان‌ها (Corporate Social Responsibility) یا CSR در دنیای مدیریت کسب‌وکارها شکل گرفته است.

زمانی تصور می‌شد کسب‌وکارهای اقتصادی صرفاً در برابر سهام‌داران و کارکنان مسئولند؛ اما با افزایش جمعیت، محدودیت منابع و اهمیت روزافزون بازار رقابتی، رویکردهای جدیدی در زمینه مدیریت شکل گرفت که مسئولیت‌پذیری اجتماعی را می‌توان از جمله نتایج این تحولات برشمرد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت شاخص سی‌اس‌آر نشان می‌دهد کسب‌وکارها چقدر در قبال جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند، خود را مسئول می‌دانند.

در روند توسعه اقتصادی و اعتلای صنعت، ضرورت ایجاب می‌کند که بالا بردن کیفیت زندگی مردم و نقش‌آفرینی در رفاه عمومی، در اولویت کسب‌وکارها قرار گیرد. همچنین بسیاری از تعاریف موجود، این مفهوم را به نوعی با فعالیت‌های داوطلبانه مرتبط می‌داند به شکلی که از وظایف مقرر شده در قانون فراتر می‌روند.

در فضای رقابتی اقتصاد،کسب‌وکاری موفق است که تقاضای اجتماعی از آن حمایت کند. این موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌های بزرگ، دیگر صرفاً به عملکرد اقتصادی و مالی خود توجه نداشته باشند؛ بلکه مسائل اجتماعی و محیط‌زیست را نیز جدی بگیرند.

امروزه بسیاری از شرکت‌های بزرگ در راستای انجام بخشی از مسئولیت اجتماعی خود، استادیوم، استخر، کلینیک بهداشتی و مراکز تفریحی ایجاد می‌کنند. این نوع اقداماتِ قابل‌تحسین و ارزش‌مند، به سلامت روانی، اجتماعی و جسمی افراد جامعه کمک می‌کند.

پیوند محکم استارت‌آپ‌ها و حیات جامعه

کسب‌وکارهای نوپا به منظور نیل به توان پاسخگویی اجتماعی در مقابل ذی‌نفعان و سایر افراد جامعه، باید به دغدغه‌های جامعه در خصوص محیط‌زیست و امور اجتماعی و بشردوستانه نیز اهمیت داده و متناسب با فرهنگ‌سازمانی خود، به تدوین سیاست‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی اقدام کنند.

استارت‌آپ‌های موفق پیوند محکمی با مردم دارند و حیات و پیشرفت آن‌ها وابسته به افراد جامعه است. مهم‌ترین بخش مسئولیت ‌اجتماعی برای استارت‌آپ‌ها می‌تواند این باشد که اهداف خود را بر اساس تفکر هم‌زیستی سازنده با جامعه و پیشرفت دو جانبه بنا کنند.

اقدامات مختلفی از جمله در نظر گرفتن موضوعات اجتماعی مثل آموزش، ارائه خدمات و یا درنظرگرفتن مسائل زیست‌محیطی خصوصاً آلودگی هوا می‌تواند مواردی باشند که استارت‌آپ‌ها در راستای تحقق مسئولیت اجتماعی کسب‌وکار خود باید درنظر بگیرند.

البته باید یادآور شد که یکی از فلسفه‌های وجودی کسب‌وکارهای نوپا در واقع همان مسئله مسئولیت اجتماعی است و این موضوع در استراتژی‌های استارت‌آپ‌ها به خوبی تعریف شده است.

نمونه‌های مسئولیت‌پذیری، از سونی تا پلاسکو

شرکت سونی یکی از پیشگامان شاخص سی‌اس‌آر است، این شرکت در سال 2005 در راستای توسعه سوادآموزی و ارتقای دانش، اقدام به راه‌اندازی کتابخانه سیار در آفریقای جنوبی کرد. در این اقدام شش شرکت گروه سونی که با همکاری شهرداری‌های محلی ژاپن، کتاب‌ها و وسایل کتابخانه را جمع‌آوری کردند.

شرکت کوکاکولا شاخص میزان استفاده از آب در شبکه تولید خود را در بیش از ۶۰ کشور جهان طی چهار سال به میزان 9درصد بهبود بخشیده است. این شرکت در سال ۲۰۰۸ در راستای تحقق اهداف و شاخص‌های سی‌اس‌آر میزان ۲۷۳ هزار ساعت خدمات داوطلبانه به جامعه ارائه کرده است.

در ایران نیز از دیرباز توجه به امور اجتماعی و خیرخواهانه بخشی از فعالیت کسب‌وکارها بوده است، به‌طوری که از بازارهای قدیمی و سنتی گرفته تا شرکت‌های بزرگ و نوپای امروزی، مشارکت در مسائل خیریه، سرمایه‌گذاری در کارآفرینی و همچنین توانمندسازی جامعه وجود داشته و صاحبان کسب‌وکار متناسب با توان و حوزه کاری خود، اقدامات موثری در این زمینه انجام می‌دهند.

در آخرین روز دی‌ماه گذشته، حادثه تلخ آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکو در تهران اتفاق داد که طی آن، با از بین رفتن 600 واحد تولید و فروش پوشاک، بیش از سه‌هزار نفر کسب‌وکار خود را از دست دادند. پس از این حادثه، برخی دیگر از صاحبان کسب‌وکار در اقدامی انسان‌دوستانه، واحدهای تجاری و کارگاهی خود به صورت رایگان در اختیار قرار خسارت‌دیدگان قرار دادند و اقدام به جذب افرادی کردند که در این حادثه شغل خود را از دست داده‌ بودند. این عمل خیرخواهانه، یکی از بهترین نمونه‌های مسئولیت‌پذیری اجتماعی کسب‌وکارها در ایران بود.

مسئولیت‌پذیری اجتماعی یک مسئله پیچیده است و برای برخورداری از آن، لازم است مدیران مثل سایر مسائل سازمان، نگاه مدیریتی به آن داشته باشند. آنها باید به مسئولیت اجتماعی به عنوان یک مسئله اساسی سازمان که احتیاج به برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، هماهنگی و ارزش‌یابی دقیق دارد، بنگرند.