زیست‌بوم کارآفرینی، پیش‌نیاز اشتغال‌زایی

دولت می‌تواند با کاهش بروکراسی‌های دست‌وپا‌گیر، باعث بهبود فضای کسب‌وکار در جامعه شود.

نوپانا: سید سعید میرواحدی، دکترای مدیریت کارآفرینی از دانشگاه کنتربری نیوزیلند و استادیار دانشگاه علامه طباطبائی درباره‌ نقش کسب‌وکارهای نوپا در توسعه اقتصادی گفت: یکی از راه‌های نجات اقتصاد کشور و اشتغال‌زایی در همه زمینه‌ها، توجه به کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوپا است. اغلب این شرکت‌ها با سرمایه‌های اندک شکل می‌گیرند و قادرند نرخ اشتغال را به سرعت افزایش دهند. به عنوان مثال برای ایجاد یک شغل در یک شرکت کوچک و کارآفرینانه بین پنج تا 20 میلیون هزینه و حدود یک تا دو ماه زمان نیاز است، درحالی که برای ساخت یک پالایشگاه به ازای هر شغل حدود 200 میلیون تا یک میلیاد تومان و حدود سه تا پنج سال زمان لازم است. همین مقایسه نشان می‌دهد که شرکت‌های کوچک تا چه می‌توانند در توسعه اقتصاد کشور نقش آفرینی کنند.

میرواحدی در مورد راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا اظهار داشت:‌ وجود استارت‌آپ‌های فناورانه می‌تواند چرخه خلاقیت و نوآوری در این صنعت را به گردش درآورد. تجربه نشان داده است در سال‌های اولیه شرکت‌ها همچنان پیرو هستند ولی پس از مدتی به بلوغ می‌رسند و منحنی تجربه‌ خاص خود آنها شکل می‌گیرد و از آنجا می‌توانند ایده‌های جدید و بومی را پیاده کنند و این تغییرات بدون شک زیرساخت‌های فناورانه کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

استادیار دانشگاه علامه افزود: شکل‌گیری تفکر کارآفرینی با استفاده از فناوری و ایجاد انگیزه در راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا‌ در جامعه به ویژه در دانشگاه‌ها و صنایع بسیار ضروری است.‌ متاسفانه سیستم آموزشی و دانشگاهی‌ تا‌به‌حال نتوانسته است آن‌طور که باید و شاید این تفکر را در نسل جوان به وجود‌ آورد، چراکه نسل جوان و تحصیل‌کرده ما همچنان منتظر است تا کسی او را استخدام کند وگرنه تا دل‌تان بخواهد این کشور جای کار دارد.

6 بازیگر سازنده اکوسیستم کارآفرینی

وی کارآفرینی و نوآوری را از خلأهای جدی نظام آموزش کشور دانست و عنوان کرد:‌ باید اکوسیستم کارآفرینی را در ایران شکل دهیم که البته احتمالا یکی دو نسلی به طول خواهد انجامید. در این اکوسیستم عملا 6 بازیگر مهم وجود دارند. خانواده اولین رکن است که باید بتواند فرهنگ کارآفرینی را ایجاد کند. خانواده باید فرزندان را به سمت کارآفرینی سوق دهد و از تفکر کارمندی رها کند.

رکن دوم سیستم آموزشی ماست. مدرسه و دانشگاه نقش مهمی در این ایجاد خلاقیت دارند. باید بپذیریم که نظام آموزشی فعلی ما خلاقیت‌کُش است و باید به سمت مهارت‌محوری حرکت کند و مدرک‌محوری را کنار بگذارد.

رکن سوم رسانه است که البته در این حوزه در سال‌های اخیر شاهد پیشرفت خوبی بوده‌ایم ولی همچنان ضعف‌های اساسی‌ داریم که باید برطرف شوند‌.‌

رکن چهارم فرهنگ جامعه است که خود از سه رکن قبلی نشئت می‌گیرد. فرهنگ جامعه ما تا چه اندازه مشوق کارآفرینی است؟ فرهنگ کار کردن چقدر در جامعه نهادینه شده است؟ این مواردی است که باید روی آن کار شود تا بدین وسیله فرهنگ عمومی جامعه، کار و کارآفرینی را بشناسد و تحسین کند.

رکن پنجم دولت است. دولت یا حاکمیت باید بتواند فضای کسب و کار مناسب را در جامعه ایجاد کند. به عبارت دیگر کاهش بروکراسی‌های دست‌وپا‌گیر در بهبود شرایط کسب و کار بسیار موثر است.

در نهایت خود فرد به عنوان رکن آخر مطرح می‌شود. فرد با شناخت استعدادها و آگاهی به روحیه کارآفرینی خود، می‌تواند وارد این فضا شده کسب‌وکار تازه‌ای راه‌اندازی کند. تمامی این موارد اکوسیستم کارآفرینی را شکل می‌دهند و‌ تا این اکوسیستم شکل نگیرد کارآفرینی به عنوان یک سبک زندگی در کشور شکل نخواهد گرفت.

(همچنین درباره این موضوع بخوانید: مشکلات استارت‌آپ‌ها در کشورهای درحال‌توسعه )

فرصت جذب سرمایه‌‌های خارجی در پساتحریم

استادیار دانشگاه علامه طباطبائی با اذعان به اینکه یکی از گزینه‌های تأمین منابع مالی جذب سرمایه‌‌های خارجی است افزود:‌ برداشته شدن تحریم‌ها اقدامی موثر بود ولی واقعیت مهم‌تر از تحریم‌ها، خود ما هستیم. واقعیت این است که گاهی تحریم‌ها یک بهانه برای کم کاری ما است. باید به این نکته توجه داشت که کسب‌وکارهای کوچک در مراحل اولیه، شکل‌گیری نیاز چندانی به سرمایه ندارند و آنچه مهم است ایده و توانایی اجراست.

گاهی چون ایده را نداریم تحریم و فضای سیاسی را بهانه می‌کنیم ولی وقتی ایده وجود داشته باشد سرمایه داخلی و خارجی به عنوان یک تسهیل‌گر نقش موثر خواهد داشت. ضمن اینکه ما در داخل سرمایه کم نداریم‌ ولی تفکر سرمایه‌گذاری بسیار کم داریم‌.‌

سرمایه‌گذاری باید با اهداف بلندمدت صورت پذیرد حال آنکه بسیاری از سرمایه‌گذاران صرفاً به دنبال سودهای زیاد و کوتاه مدت هستند که این مسئله با فضا و تفکر کارآفرینی عملاً منافات دارد و همین امر موجب می‌شود که بسیاری از کارآفرینان در ابتدای راه با مشکلات متعدد مواجه بشوند و از آنجا که به دنبال منافع آنی‌ و کوتاه مدت هستند از ادامه راه مأیوس شوند.

وی یکی از دلایل مهم جذب سرمایه‌گذار خارجی برای استارت‌آپ‌ها‌ را علاوه بر دست‌یابی به فناوری‌های روز دنیا، انتقال دانش مدیریت در مرحله‌ رشد کسب‌وکار دانست و اظهار کرد: ما اگر ایده خوب داشته باشیم سرمایه‌گذاران خارجی خواهند آمد و قطعا تجربیات آنها به شرکت‌های ما منتقل خواهد شد و تعاملات دو طرفه شکل خواهد گرفت.

(همچنین در این زمینه بخوانید: اشتغال‌زایی میلیونی با سرمایه‌گذاری خارجی در استارت‌آپ‌ها)

بوروکراسی و مجوزهای غیرضروری

میرواحدی یکی دیگر از مشکلات کارآفرینان و فعالان حوزه کسب‌وکارهای نوپا را وجود‌ قوانین سخت و قدیمی دانست وگفت: متاسفانه فضای مدیریتی ما درگیر یک بروکراسی دست و پا گیر است و حل آن نیازمند یک نگرش نوین مدیریتی است و راه حل‌ این مسئله هم‌ از بالا به پایین است یعنی از دولت و مجلس باید شروع شود و این تحولات به وجود آید. ناگفته نماند که در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است از جمله حذف مجوزهای غیرضروری که در قیاس با حجم کارهایی که باید انجام شود فاصله‌ زیادی دارد.

او ادامه داد: در این راه همچنین می‌توان از تجربه دیگر کشورها به عنوان الگوی موفق در این حوزه بهره برد، به نحوی که در برخی از کشورها تقریباً بحث دولت الکترونیک و خدمات الکترونیک کاملا جا افتاده است و اکثر خدمات، اینترنتی انجام می‌شود. مثلا کلیه مراحل ثبت شرکت‌ها اینترنتی‌ و ظرف مدت دو ساعت انجام می‌شود و پیگری مجوزها و غیره نیز بر بستر وب شکل صورت می‌گیرد. ما نیز می‌توانیم از این تجارب به نحو بینه استفاده کنیم.

(در این زمینه بیشتر بخوانید: به جای انتظارات نامعقول، به فکر کمک به استارت‌آپ‌ها باشیم)