نیاز به حمایت در زمینه قوانین

گزارش اختصاصی نوپانا از میزگرد چالش‌ها و راه‌کارهای رشد کسب‌وکارهای نوپا

نوپانا: سومین کنفرانس ملی سیستم‌های اطلاعاتی از 11 تا 12 بهمن‌ماه 95 در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد. یکی از بخش‌های این کنفرانس دو روزه، پنل «چالش‌ها و راه‌کارهای رشد کسب‌وکارهای نوپای دیجیتالی ایران» بود که روز اول کنفرانس در سالن الغدیر این دانشگاه برگزار شد.

این میزگرد با حضور ایوب محمدیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران؛ شاهین طبری، عضو هیئت مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران؛ ناصر غانم زاده، مدیر عامل فینوا؛ میلاد منشی‌پور، مدیر شرکت تپسی، و آرش برهمند سردبیر ماهنامه پیوست به عنوان مدیر پنل، برگزار شد.

ما در مسیر قانونی حرکت می‌کنیم و امیداوریم

میلاد منشی‌پور، مدیرعامل تپسی، در این میزگرد گفت: شعار اصلی من زمانی که در دانشگاه شریف، در رشته ام‌بی‌ای تحصیل می‌کردم این بود که نباید فکر کنیم که مشکلاتی که ما در ایران داریم، منحصر به ماست. چه در زمینه تکنولوژی و چه در سایر زمینه‌ها، تقریباً مشکلات در همه جای دنیا یکی است. خوشبختانه ما در ده سالی که بیرون از ایران کار کرده‌ایم از نزدیک شاهد وجود معضلاتی در کشورهای مختلف برای شرکت‌ها و دولت‌ها بوده‌ایم. شکل مشکلات فرق می‌کند ولی در همه جا هست. اما معتقدیم که همیشه راه حلی وجود دارد.

مشکلات مربوط به تپسی و سایر کسب‌وکارهای حوزه تکنولوژی، به چند بخش برمی‌گردد: دولت، سرمایه‌گذار، استعدادیابی (تلنت) و تقاضا (دیمند). خوشبختانه مردم در این زمینه‌ها همیشه جلوتر هستند و خیلی خوب همراهی می‌کنند. خصوصاً این همراهی، در مقایسه با سایر کشورهای منطقه بیشتر به چشم می‌آید.

منشی‌پور ادامه داد: ما روزی که با تپسی وارد بازار شدیم، یک افق بلندمدت برای خود داشتیم و نمی‌خواستیم یک کار کوچک انجام دهیم. بلکه هدف‌مان انجام یک کار معنادار بود.

مدیرعامل تپسی ادامه داد: در مورد قوانین و رگولاتور هم باید گفت همیشه و در همه جای دنیا، تمایل دولت‌ها، به کنترل بیشتر است. استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا اگر این اطمینان را به مسئولان و تصمیم‌گیران ندهند که ما در مسیر قانونی حرکت می‌کنیم، سخت‌گیری دولت‌ها خیلی بیشتر می‌شود. در بیرون از ایران شاهد پدیده‌ای به نام قانون‌زدایی (دی‌رگیولیشن) هستیم. یعنی رفته رفته، قانون را کم می‌کنند تا بیزنس‌ها بهتر با هم رقابت کنند. اگر اطمینان لازم برای دولت‌ها ایجاد نشود، آنها به سمت وضع قوانین بیشتر می‌روند.

منشی پور با اشاره به نقش دولت در بازار کسب‌وکارهای نوپا، تأکید کرد: همه چیز به خود ما بستگی دارد که آیا دولت را با خود همراه کنیم یا آن را در نقطه مخالفت قرار دهیم. استارت‌آپ‌ها برای دولت یک موجود ناشناخته هستند که دولت، فعلا در حال شناخت آنهاست.

او به مشکلات تپسی که از روز اول آغاز شده بود اشاره کرد و گفت: اتفاقی که در روز رونمایی تپسی افتاد این بود که از روز قبل، مجوزهای لازم را اخذ کرده و خبرنگاران زیادی را دعوت کرده بودیم. صبح روز رونمایی، مجوز لغو شد. بعد ما مجبور شدیم دوباره مجوز بگیریم. ما امروز شاهدیم برخی قوانین مربوط به گذشته است و با شرایط تکنولوژی جدید مطابقت ندارد. بنابراین لازم است آپدیت شود. این مشکل مخصوص ایران نیست و دوستان ما در «اوبر» کانادا نیز با این مسائل روبه‌رو هستند. (اوبر بزرگترین استارت‌آپ دنیاست که 30 کشور را تحت پوشش دارد و دارای بزرگترین سیستم تاکسی اینترنتی است. کار تپسی و اسنپ، مشابه کار اوبر است).

این درگیری‌های قانونی در کانادا هم وجود دارد و تازه امسال، حل شده است. من به عنوان مدیرعامل تپسی ممکن است بگویم نگران هستم که فردا کسب‌وکار ما با مشکل مواجه شود. ولی به صورت کلی وقتی از نگاه یک فعال استارت‌آپی به ماجراها نگاه کنیم، می‌بینیم که همه‌ مشکل‌ها حل شدنی است و ما امیدواریم.

به دنبال فضای بهتر

ناصر غانم‌زاده، مدیر عامل فینوا، نیز در این میزگرد به ارائه تجربیات خود پرداخت و گفت: 20 سایت تجمیع کننده مالی در عید سال گذشته، یک شبه فیلتر شدند. دشواری‌های زیادی برای کار در عرصه فین‌تک، وجود دارد. یکی از ویژگی‌های استارت‌آپ‌ها این است که با عدم قطعیت زیادی سروکار دارند. عدم قطعیت‌ها در هر جایی فرق می‌کند و در زمینه فین‌تک خیلی بیشتر است. ما در مسئله‌ فیلتر شدن، با رایزنی توانستیم مشکل را حل کنیم.

غانم‌زاده افزود: مسئول یک استارت‌آپ‌ فین‌تک با یکی از مدیران عامل سازمان‌های دولتی مرتبط، درباره راه‌اندازی کسب‌وکار خود صحبت کرده بود. مدیر عامل آن سازمان دولتی در ابتدا به آنها گفته بود که شما هرگز نمی‌توانید وارد این حوزه شوید و اصلا نتیجه نمی‌گیرید. ولی با پیگیری‌ها مکرر امروز آن استارت‌آپ شکل گرفته و حتی با آن سازمان دولتی کار می‌کند. از همین تغییرات می‌توان نتیجه گرفت که امروز فضای کار برای استارت‌آپ‌ها خیلی بهتر شده است.

درخواست‌ در زمینه تسهیل قوانین

محمدیان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این میزگرد اظهار داشت: یک کار پژوهشی در الکامپ انجام شد این نتیجه به دست آمد که وقتی از استارت‌آپ‌ها پرسیدیم چه خواسته‌ای از دولت دارید، حرف همه آنها این بود که در کار استارت‌آپ‌ها دخالت کمتری صورت گیرد.

او افزود: دولت و حاکمیت تاکنون سه نوع برخورد متفاوت با استارت‌آپ‌ها داشته‌اند. برخی نگاه‌ها بازدارنده بوده است. دومین نگاه، برخورد منفعل و خنثی بوده که مثلا از سوی مرکز ملی فضای مجازی انجام شده است. برخورد سوم برخورد مصادره‌ای بوده است.

او به تحقیقی که در الکامپ انجام شده اشاره کرد و گفت: این پژوهش نشان می‌دهد فعالان استارت‌آپی معتقدند جایگاه و نقش درست دولت در این است که فقط در زمینه قانون‌گذاری مناسب حضور داشته باشد. در توسعه سرویس و محصول دخالت نکرده و حتی حمایت مالی هم نکند چون این حمایت موفقیت در بازار و رقابت را از بین می‌برد.

محمدیان در ادامه افزود: برخی قوانین نیاز به بازنگری دارند مثل قانون خرید و فروش و تجارت الکترونیک که در سال 1382 تصویب شده است و امروزه قانونی منسوخ به حساب می‌آید. و نیاز به آپدیت دارد. در برخی زمینه‌ها نیازمند تصویب قوانین جدید هستیم مثل موضوع اینترنت اشیاء که به شدت در حال گسترش است و برای حفاظت از داده‌ها نیاز به قوانین جدید داریم.

استارت‌آپ‌ها بیش از هر کشوری به درد ایران می‌خورند

میلاد منشی‌پور، مدیر عامل تپسی در ادامه میزگرد اظهار داشت: برخی ممکن است دچار این تصور شوند که حجم زیاد استارت‌آپ‌ها در ایران نشان دهنده یک حباب است. من با این نگاه موافق نیستم. واقعیت این است که در بازار ایران ما بیزنس بزرگ نداریم و بیزنس‌هایی که ظاهرا بزرگ به نظر می‌رسند در مقیاس دنیا، بسیار خرد به محسوب می‌شوند.

منشی‌پور ادامه داد: با این وجود من خیلی خوش‌بین هستم. این کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری (تک‌بیزنس‌) لزوما به درد آمریکا نمی‌خورند بلکه اتفاقاً به درد ما می‌خورند. خصوصاً در مدل‌هایی که بر مبنای اقتصاد مشارکتی کار می‌کنند مثل تپسی، از ظرفیت غیر بهینه موجود در سیستم استفاده می‌کنند. فایده این کار این است که نیاز به سرمایه‌گذاری جدید از بین می‌رود و تورم و نقدینگی به وجود نمی‌آید. دوم اینکه یک تب‌وتاب خوب شکل گرفته که اگر به مسیر خوبی هدایت شود می‌تواند دولت و سرمایه‌گذاران به خوبی آموزش دهد. از سوی دیگر در ایران کسب و کارهای مبتنی بر دانش با اقبال خوبی از سوی مردم روبه رو شده‌اند.

سرمایه‌گذار خارجی روی ‌وی‌سی‌‌ها

ناصر غانم زاده مدیر عامل فینوا در ادامه میزگرد تأکید کرد: ورود سرمایه‌گذار خارجی دارای ابهامات خیلی زیادی است. سرمایه‌گذار خارجی در دو بعد می‌تواند وارد شود: یکی سطح استارت‌آپ‌ها است. سطح دوم این است که روی وی‌سی‌ها سرمایه‌گذاری کند که فکر می‌کنم در شرایط فعلی، این، گزینه مناسب‌تری است. سطح نگرانی‌هایی که می‌گویند ایده‌ها دزدیده می‌شود مربوط به کسانی است که این حوزه را اصلا نمی‌شناسند. در بسیاری موارد کسانی با ما تماس می‌گیرند و می‌گویند ما یک ایده ‌استارت‌آپی داریم. ما می‌خواهیم با فینوا همکاری کنیم چه تضمینی وجود دارد که ایده ما را نزدید!؟ و ما می‌گوییم استارت‌آپی در سطح شما را نمی‌پذیریم. چون می‌دانیم کسی که در روزهایی آغازین قرار دارد چنین دغدغه‌هایی دارد. کسی که پخته‌تر باشد می‌داند که حتی اگر ایده نابی داشته باشد، آخرین دغدغه، باید ایده باشد. اجرا باید مهم‌ترین دغدغه‌ باشد. الان در فینوا 19 استارت‌آپ مشغول به کار هستند. اگر از آنها بپرسد که کدامیک دغدغه دزدیده شدن ایده‌ را دارید می‌گویند ما انقدر دغدغه‌هایی مثل نیروی انسانی و رگولاتوری و ... داریم که اصلا به دزدیده شدن ایده فکر نمی‌کنیم. یک عده واقعا این حوزه را نمی‌شناسند.