اعلام انقضای مواد‌ غذایی با نانو برچسب هوشمند

پژوهشگران موفق به طراحی و ساخت نوعی برچسب هوشمند شده‌اند که قادر به شناسایی تغییرات شیمیایی رخ‌داده در مواد غذایی ا‌ست و از بروز مسمومیت در آنها جلوگیری می‌کند.

نوپانا به نقل از سینا‌پرس: پژوهشگران موفق به طراحی و ساخت نوعی برچسب هوشمند شده‌اند که قادر به شناسایی تغییرات شیمیایی رخ داده در مواد غذایی و آرایشی ا‌ست و از بروز مسمومیت در آنها جلوگیری می‌کند.

به نظر شما، گذاشتن پنیر برای مدتی طولانی در یخچال و یا اعتماد به حس بینایی و تغییرات ظاهری رخ داده در مواد غذایی موجود در کابینت یا قفسه‌های غذایی که به طور سنتی برای سال‌ها از آن استفاده کرده‌ایم، روشی امن محسوب می‌شود؟ قطعا این روش را نمی‌توان روشی امن و بدون نقص دانست. طی سال‌های گذشته و برای رفع این مشکل برچسب‌های هوشمندی طراحی شده‌اند که می‌توانند بسیار کارگشا و مفید باشند و از ایجاد مسمومیت و همچنین اسراف بی‌دلیل مواد غذایی جلوگیری کنند.

سنسورهای جدید به‌کار رفته در برچسب‌های هوشمند حاوی نانوساختارهایی هستند که هنگام اتصال به ترکیبات مواد غذایی و آرایشی و مواجهه با موادی که سبب خراب شدن یا آلودگی محصولات بسته‌بندی شده، توسط باکتری‌ها می‌شوند، تغییر رنگ می‌دهند و شرایط مجاز بودن استفاده یا عدم استفاده از این مواد را اعلام می‌کنند.

البته باید به این نکته نیز اشاره‌ کرد که سنسورها و برچسب‌های هوشمند فعلی و مورد استفاده در بازار، به صورت مایع هستند و در کانال‌های ویژه، داخل برچسب‌ها حرکت می‌کنند و به بررسی شرایط مواد داخل بسته می‌پردازند؛ اما این سنسورهای جدید به نوعی طراحی شده‌اند که تمام مواد واکنش‌دهنده هوشمند در یک قطعه کاغذ به اندازه تمبر پستی قرار گرفته‌اند. به این ترتیب امکان تماس مستقیم این برچسب‌ها با بخشی از مواد غذایی یا آرایشی به عنوان نمونه وجود دارد و می‌توان در طراحی بسته‌های مختلف به گونه‌ای عمل کرد که بخشی کوچک از مواد به صورت مجزا قرار گیرد و با برچسب در تماس باشد. به این ترتیب می‌توان دریافت که آیا ماده فوق هنوز قابل استفاده است و یا فاسد شده است و باید دور ریخته شود.

آزمایش‌های اولیه این برچسب‌های هوشمند پیش از این روی برخی مواد‌ غذایی و نوشیدنی انجام شده بود. گفته می‌شود از این سنسورهای هوشمند همچنین می‌توان برای شناسایی گیاهان دارویی جدید یا منابع آنتی اکسیدان‌ در مناطق دور افتاده‌ای مانند جنگل‌های آمازون استفاده کرد.

گفتنی است پیش از این و در سال‌های گذشته، پژوهشگران انگلیسی موفق به ساخت نوعی متفاوت از برچسب‌های هوشمند‌ شده بودند. این محصول انگلیسی، یک برچسب واکنش زیستی (Bioreactive) است که زمان دقیق فاسد شدن مواد‌ غذایی را بر اساس وضعیت مواد داخل بسته اعلام می‌کند و در واقع تنها زمانی که مواد‌ غذایی واقعا فاسد شده باشند، این برچسب اعلام اخطار کرده و دیگر از آن ماده غذایی نمی‌توان استفاده کرد.

نوع عملکرد این برچسب‌ها به گونه‌ای است که برای تخمین فساد مواد‌ غذایی، یک برچسب ویژه از جنس ژلاتین روی سطح مواد استفاده می‌شود که این ماده طبیعی می‌تواند بر اثر تغییرات شیمیایی ماده غذایی بسته‌بندی شده، واکنش نشان دهد و زمان دقیق انقضای تاریخ مصرف آن ماده غذایی را بر اساس شرایط منحصر‌به‌فرد همان بسته اعلام کند. ژلاتین یک ماده طبیعی است که دقیقا می‌تواند فرایند فاسد شدن مواد‌ غذایی را طی کند و این فرایند از طریق ساختار فیزیکی این ماده قابل مشاهده است؛ یعنی زمانی که ژلاتین به حالت جامد باقی می‌ماند، مواد‌ غذایی شما قابل مصرف هستند و زمانی که تمامی این ژلاتین تبدیل به مایع شد، شما با لمس این برچسب و آگاهی از مایع بودن ژلاتین می‌توانید مطمئن شوید که مواد‌ غذایی داخل بسته، فاسد شده و قابل استفاده نیستند.

البته استفاده از این برچسب تنها منحصر به بسته‌بندی مواد‌ غذایی نیست و می‌توان از آن در بسیاری از حالت‌ها استفاده کرد؛ برای نمونه این برچسب در ترابری و حمل‌ونقل مواد ارگانیک نیز کاربرد دارد و با استفاده از آن می‌توانید مطمئن باشید که شرایط نگهداری و حمل‌و‌نقل و دمای این مواد مناسب و استاندارد بوده است. همچنین از این برچسب‌ها می‌توان در بسته‌بندی داروهای حساس و آسیب‌پذیر نیز استفاده‌ کرد و در کل برچسب‌های بیولوژیکی می‌توانند تاریخ انقضای هر ماده فساد‌پذیری را دقیقا بر اساس شرایط خود آن ماده اعلام کنند.

در حالی‌که پیش از این، برخی محصولات تولید‌ی، همگی دارای تاریخ انقضای مصرف مشابه بودند و در این میان ممکن بود بخشی از آنها در شرایط مناسب نگهداری شوند و برای مدتی بیشتر از تاریخ درج شده روی بسته‌بندی دوام آورند و یا بر اثر نگهداری در شرایط بد، زودتر از تاریخ درج شده بر روی بسته‌بندی، فاسد شوند. البته نوع جدید برچسب‌های هوشمند بر خلاف نوع ژلاتینی آن به صورتی متفاوت است و در آن از ژلاتین حیوانی استفاده نمی‌شود و به این ترتیب برخی مشکلات ناشی از مصرف محصولات حیوانی در بسته‌بندی مواد‌ غذایی و آرایشی نیز برطرف خواهد شد.

(همچنین بخوانید:خلق کاراکتر تبلیغاتی هوشمندانه)