سرمایه‌گذاری جمعی

سرمایه‌گذاری جمعی می‌تواند یکی از حلقه‌های تکمیلی زیست‌بوم کارآفرینی برای تامین‌سرمایه و جایگزین وام‌های بانکی و کامل‌کننده حلقه سرمایه‌گذاری باشد.

نوپانا: یکی از عوامل مهم برای به نتیجه رسیدن ایده‌ها، تامین سرمایه مورد نظر است. سازوکارهای تامین مالی و سایر منابع مورد نیاز برای رشد یک ایده تا ساخت نمونه اولیه، بلوغ ایده و خلق ارزش‌افزوده اهمیت غیرقابل انکاری دارد.

با گسترش روزافزون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مرزها در ارتباطات حذف شده و مفاهیم جدید نظیر شبکه‌سازی و بهره‌برداری از شبکه‌های اجتماعی مطرح شده‌است. درحال حاضر با توجه به ظرفیت‌های ایجاد شده در فضای مجازی و شبکه‌‌های اجتماعی روش‌های جدید جذب سرمایه به وجود آمده‌است. از این‌رو توسعه تجارت‌الکترونیک و اینترنت فرصت‌های جدیدی را در مدل تامین سرمایه برای کسب‌و‌کارهای نوپا ایجاد کرده‌است.

تامین سرمایه اولیه برای کسب‌وکارهای نوپا

سرمایه‌گذاری‌ جمعی (Crowdfunding) که تأمین سرمایه از اجتماع یا تأمین مالی جمعی نیز نامیده می‌شود، روشی است که در آن سرمایه مورد نیاز برای اجرای یک پروژه با حمایت تعداد زیادی از افراد بدست می‌آید.

این مشارکت جمعی اغلب از طریق اینترنت انجام می‌شود تا از تلاش‌های یک کارآفرین توسط عموم جامعه یا سازمان‌ها حمایت شود. تأمین مالی جمعی برای اهداف متنوعی نظیر درمان بیماری تا چاپ کتاب، حمایت مالی هنرمندان تا طرفداران کمپین‌ها و تأمین سرمایه لازم برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار نوپا یا کسب‌وکار کوچک کاربرد دارد.

در واقع می‌توان سرمایه‌گذاری جمعی را یک روش اینترنتی برای تامین مالی معرفی کرد که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا از طریق کمک بلاعوض با سرمایه‌گذاری اشخاص متعدد بتوانند ایده‌های خود را عملی سازند. همچنین این مدل سرمایه‌گذاری می‌تواند منجر به جمع‌آوری سرمایه بیشتری از منابع سنتی برای راه‌اندازی یک استارت‌آپ باشد.

کمک به چرخه اقتصاد، صنعت و فناوری

کراود‌فاندینگ به منظور حمایت مالی از کارآفرینان، صاحبان ایده، هنرمندان و استارت‌آپ‌ها به‌وجود آمده‌است و نقش بسیار مهمی در صنعت، فناوری و هنر یک جامعه ایفا می‌کند. در پروژه سرمایه‌گذاری جمعی، فرد کارآفرین، کمپین خود را ایجاد کرده و مردم از طریق حمایت‌های مالی خود (حتی به مقادیر بسیار اندک) سرمایه‌ مورد نیاز را فراهم می‌کنند.

بسیاری از پروژه‌های سرمایه‌گذاری جمعی پاداش محور هستند. سرمایه‌گذاران ممکن است در راه‌اندازی یک محصول جدید مشارکت داده شوند و یا هدیه‌ای از جانب کارآفرینان به آن‌ها تعلق گیرد. دسته دیگر از سرمایه‌گذاری جمعی به صورت اشتراک سهام یا مشارکتی (Equity)  است. محبوبیت این نوع سرمایه‌گذاری روز به روز در حال افزایش است. زیرا این نوع سرمایه‌گذاری این امکان را به کسب‌وکارهای نوپا می‌دهد تا بدون اینکه کنترل کار را به سرمایه‌گذاران سنتی بسپارند، پول و سرمایه بدست آورند و همچنین، سرمایه‌گذاران در ریسک پروژه نیز مشارکت داشته باشند.

مزایای ویژه برای سرمایه‌گذاران

در یک پروژه‌ سرمایه‌گذاری جمعی، فرد حمایت‌کننده نیز می‌تواند از مزایای ویژه‌ای برخوردار شود. اولین و مهم‌ترین ارزشی که سرمایه‌گذار جمعی ایجاد می‌کند این است که با هزینه‌های کم می‌توان کمک بزرگی به چرخه‌ اقتصادی، هنر، فناوری و صنعت کشور کرد. از طرفی در برخی از پروژه‌ها، فرد صاحب کمپین امکانات ویژه‌ای را برای حامیان خود در نظر می‌گیرد.

با توجه به مباحثی که مطرح شد، در سیستم سرمایه‌گذاری جمعی سه بخش عمده وجود دارد. کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و سایت‌های کراودفاندینگ که واسطه میان کارآفرینان و سرمایه‌گذاران هستند.

سرمایه‌گذاری جمعی در بستر شبکه‌های وسیع اجتماعی و وب‌سایت‌های تخصصی صورت می‌گیرد و از این طریق سرمایه‌گذاران و کارآفرینان را در فضای مجازی در کنار هم جمع می‌کند. در این شیوه سرمایه‌گذاری به دلیل اینکه مبالغ اندکی از جانب هر یک از سرمایه‌گذاران تأمین شده و آن‌ها ریسک کمتری را پذیرا می‌شوند، این پتانسیل را دارد تا موجب گسترش فضای کارآفرینی شود.

جذب مشتریان وفادار

از دیگر مزایای تامین‌ سرمایه به‌ روش سرمایه‌گذاری جمعی این است که این روش فرصتی را فراهم می‌کند تا بازخوردها و نظرات مختلف در خصوص پروژه و طرح از سوی مخاطبان و سرمایه‌گذاران احتمالی مطرح شود. بازخوردها سبب می‌شود تا اصلاحات لازم برای ایده، سریع‌تر از گذشته اعمال شود.

 همچنین با این روش استارت‌آپ‌ها می‌توانند مشتری‌های همراه و وفاداری به‌دست‌آورند حتی قبل از این که کسب‌وکارشان شروع به فعالیت کند؛ صاحب ایده می‌توان در سریع‌ترین، حالت محصول خود را به دست بازار برساند.

نمونه پلتفرم‌های داخلی و خارجی

در حال حاضر سایت‌های کیک‌استارتر (kickstarter) و ایندی‌گوگو (indiegogo) بزرگ‌ترین سایت‌هایی هستند که از پلتفرم کراودفاندینگ استفاده می‌کنند. کیک استارتر به عنوان پیشگام در این بازار ، توانسته با این شیوه سرمایه‌ای بالغ بر 815 میلیون دلار از 5/4 میلیون سرمایه‌گذار برای حدود 50 هزار پروژه در دنیا در سال 2009 تامین کند. همچنین از دیگر سایت‌ها و پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی می‌توان به Rockethub، GoFundMe، Razoo، Crowdrise و Crowdfunder  اشاره کرد که با همین روش به کارآفرینان کمک می‌کنند تا سرمایه اولیه را جذب‌کنند.

در ایران نیز در سال‌های اخیر پلتفرم‌ها و سایت‌های سرمایه‌گذاری جمعی در زمینه‌های مختلف شروع به فعالیت کرده که ازجمله آن‌ها می‌توان به وب‌سایت دونیت، پلتفرم حامی‌جو، فاندلی،  فاندوران و نت‌وام اشاره کرد. این پلتفرم‌ها بستری را فراهم کرده تا افراد ایده‌های خلاقانه خود را در حوزه‌هایی چون هنر، فناوری، طراحی محصول، آی‌تی و امور اجتماعی و خیریه به دیگران معرفی کنند تا سرمایه‌گذاران و عموم جامعه در ازای دریافت پاداش‌های مشخص و در چارچوب قوانین اتخاذ شده از پروژه‌هایشان حمایت مالی کنند.

معمولا کسانی که به دنبال حفظ استقلال بیشتر در کسب‌وکار خود هستند، روش سرمایه‌گذاری جمعی را انتخاب می‌کنند. کراودفاندینگ بستری را فراهم می‌کند تا هر شخصی بتواند ایده و طرح خود را در معرض سرمایه‌گذاران قرار دهد. البته این روش نیازمند سخت‌کوشی و انگیزه زیادی است و کسانی در این روش موفق می‌شوند که تلاش مناسبی هم داشته باشند. البته نیاز است تا بسترهای لازم برای دسترسی کارآفرینان به ظرفیت‌های این مدل سرمایه‌گذاری فراهم شود.